Tíminn - 08.10.1977, Page 8

8
Laugardagur 8. október 1977
Gífurlegt mengunarmál er nú
til umræöu i Sviþjóö. 1 smábæn-
um Teckomatorp á Skáni hefur
fyrirtækiðBT Kemilosaö sigvið
úrgang á mjög vafasaman hátt.
A yfirráöasvæði verksmiöjunn-
ar er tankur, sem inniheldur 30
rúmmetra af eiturefnum.
Tankurinn er úr leir eða stein-
steypu, og þvi nær öruggt að
eitrið hefur sigið út i grunnvatn-
ið. Daglega koma fram nýjar
staðreyndir sem sýna mengun-
ina i Teckomatorp, en i bænum
sjálfum er loftið stórlega meng-
að, það er eiturlykt i loftinu.
Lyktin erminnst þegar rignir,
segja ibúarnir, en þegar styttir
upp er hún um allt. Þessum
óþverra verður fólk að anda að
sér. Allir eru mjög órólegir, og
þorpsb .ar vilja að verksmiðjan
verði fiutt þegar i stað.
Það er ékki ný bóla, að BT
Kemi er vænt um mengun. Ibú-
ar Teckomatorps segjast
þekkja lyktina, og flestir i bæn-
um vissu að verið var að grafa
niður eitur. Þegar árið 1975 var
haldinn almennur borgarafund-
ur ibænum,enBT Kemi neitaði,
að um mengun væri að ræða frá
verksmiðjunni. Dicken Jo-
hannsson hjá sænsku eiturefna-
nefndinni var leiddur fram sem
vitni, og hann fullyrti, að efnin
sem BT Kemi ynni með, væru
algerlega skaölaus. Nú segja
forráðamenn fyrirtækisins, að
Dicken Johannsson hafi þegið
um 130 þúsund islenzkra króna
fyrir vikið.
Svæðið umhverfis verksmiðj-
una er nú afgirt. Þrjár skurð-
gröfur og jarðýta vinna nú að
þvi að grafa eitrið úr jörðu, og
magnið sem komið er i ljós,
skiptir nú tonnum. BT Kemi
gröf eitur einnig á jarðeign
fjarri verksmiðjunni og eitrinu
var dælt beint út i ána, sem
rennur gegnum Teckomatorp.
Vitað er að verksmiðjan notaði
eitrið Dioxin, en það olli miklum
skaða á Norður-ltaliu fyrir
tveim árum. Verið er að rann-
saka hvort Dioxin hefur komizt
út i' andrúmsloftið.
Barnaskólanum i Tecomatorp
hefur veriö lokað. Fimmtiu og
tvö börn, sem gengu i skólann,
eru daglega flutt sjö kilómetra
leið til barnaskólans i Bille-
berga. Skólahúsið i Tecomatorp
er aðeins i 200 m fjarlægð frá
staðnum þar sem eiturtunnurn-
ar eru grafnar upp. Kviðnir for-
eldrar kröfðust þess að skólan-
um yrði lokaö.
— Við þorum ekki að hafa
börnin hér lengur, segir skóla-
stjórinn i Teckomatorp. — Þeg-
ar ekki er hægt að ábyrgjast að
börninbiði ekki skaða af að vera
tbúar þorpsins eru órólegir, og enginn veit hvaða áhrif eitrið frá verksmiðjunni kann að hafa. Hér er fjölskylda stödd fyrir framan
verksmiðjuhúsin.
hér, verður að loka. Við vitum
ekki fyrir vist hvort þessar að-
gerðir eru nauðsynlegar, en þó
svo að lyktin sem liggur i loftinu
hér, sé skaðlaus, þá er hún svo
sterk, aö börnin verða óróleg.
Rannsaka þarf heilsufar
barna á skólaaldri, en nú er
einnig f arið að tala um að kanna
þurfi heilsu allra ibúa i þorpinu.
Frá þvi 1965 hefur verksmiðja
BT Kemi ausið þefillum reyk yf-
ir Teckomatorp. Margir kvarta
um ofnæmi og höfuðverk.
NU er unnið að gerð neyðar-
ástandsáætlunar, en hún felur
væntanlega i sér áætlanir um
rannsókn á heilsufari og hreins-
un eiturs af svæðinu kringum
verksmiöjuna. Lögreglan vinn-
ur að rannsókn málsins, en
meðal annars þarf að yfirheyra
50 fyrrverandi starfsmenn
verksmiðjunnar.Göran Prawitz
fyrrverandi forstjóri situr nú i
gæzluvarðhaldi. Hann mun
koma fyrir rétt I Landskrona.
Verksmiðjusvæðið er rammlega girt og aðgangur stranglega bannaður.
Mengunarhneyksli
í Svíþióð
GrÓÐ SÝNING 1
SÓLON ÍSLANDUS
Sigurður
Örlygsson,
sýnir
klippimyndir
Sigurður örlygsson
Sigurður örlygsson heldur nú
málverkasýningu f Gaileri
Solon íslandus, sem er eins
konar félagsmálastofnun nokk-
urra ungmenna, sem komizt
hafa yfir húsnæði á góðum stað
til þess að kynna verk sin og
annarra.
Þetta er markaður og menn-
ingarstöð i senn — var a.m.k.
ætlað að vera það.
Of snemmt er þó að fullyrða
annað en að þarna hafa verið
haldnar áhugaveröar sýningar,
án þess að menn hafi þó frelsað
heiminn.
Þetta mun vera önnur, eða
þriðja einkasýning Sigurðar
örlygssonar, sem menntaöur er
i list við Myndlista og handiða-
skólann, en auk þess nam hann
vestur i Bandaríkjunum i einn
vetur.
Undir húsaga
Sigurður örlygsson sýnir að
þessu sinni 22 „klippimyndir”
(collage) en myndin er þá gerð
með því að lima pappir, tuskur
og hvaðeina á myndflötinn og
svo er oft málað inn i milli.
Þetta telja ýmsir limbandsodd-
vitar I listum á vorum dögum
vera merkilegar nýjungar i
heimslistinni, en cubistarnir
gömlu, Braque ogPicasso gerðu
svona myndir áriö 1911.
Dadaistar gerðu klippi-
myndir, einnig surrealistarnir
og Matisse, svo eitthvað sé nú
nefnt af látnu erlendu fólki ef
einhver skyldi nú halda að hér
væru Islendingar að finna upp á
nhjwigum. Nei, þetta er list á
ellilaunum, sem hér miðast við
67 ár og er þá auðvitað átt við
aðferðina sjálfa.
Nokkrir ungir málarar hafa
kosið að vinna undir hinum sér-
kennilega húsaga, sem rikti i
Myndlistaskólanum allt fram á
siðustu daga.ogég held að þetta
hafi oröið þeim til tafar, fremur
en hitt. Þeirra á meöal er Sig-
urður örlygsson.
Skemmtileg sýning
innan sins ramma
A hinn bóginn verður þvi ekki
neitað, að þetta er ljómandi
skemmtileg sýning, innan sins
ramma, ein sú heilsteyptasta og
best gerða, sem Sigurður hefur
unnið til þessa.
Myndirnar eru flestar tíl-
brigði viö ákveðið þema, sömu
hlutir endurtaka sig með
ýmsum hætti i einni mynd eftir
aðra, og fjölbreytni fæst með
nýjum litum og nýjum formum.
Hægt er að fara mörgum góð-
um oröum um myndirnar sem
slikar, en þó efast maður um að
öllu lengra veröi haldið á þess-
ari braut. Ef til vill liggur þessi
leið inn i graflkina, — frá oliu-
málverkinu. Maður efast t.d.
um varanleika þessara mynda,
hvernig þær muni standast
gegnum tiðina, augliti tíl aug-
litisvið ljós.Maður hefura.m.k.
séð slikar myndir mjög illa
farnar eftir stuttan tima.
Sigurður örlygsson stendur
nú á tímamótum sem þroskaður
listamaður á góðum aldri. Við
óskum honum til hamingju meö
góða sýningu og biðum með
eftirvæntingu næsta skrefa,
hvort þau verða áfram aðeins
ganga innanhúss, eða hvort
lengra skal haldið.
Jónas Guðmundsson