Tíminn - 03.12.1977, Side 17

Laugardagur 3. desember 1977
17
18.10 Tónleikar. Tilkynn-
ingar.
18.45 Veöurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki. Til-
kynningar.
19.35 Af lffshlaupi listamanns.
Guörun Guölaugsdóttir ræö-
ir i sföara sinn viö Eyjólf
Eyfells.
20.00 A óperukvöldi: ,,Don
Pasquale” eftir Gaetano
Donizetti Guömundur Jóns-
son kynnir óperuna. Flytj-
endur: Graziella Sciutti,
Fernando Corena, Juan
Oncino, Tom Kra kór og
hljómsveit Rikisóperunnar i
Vin: Istvan Kertesz stj.
21.10 Teboö Rætt um stjórn-
málaleiöa og pólitiska rót-
tækni. Þátttakendur: Bald-
ur Óskarsson, Daviö Odds-
son, Eirikur Tómasson og
Vilmundur Gylfason. Einn-
ig viötal viö Bjarna Guöna-
son. Stjórnandi þáttarins:
Sigmar B. Hauksson.
22.10 tJr dagbók Högna Jón-
mundar Kniitur R.
Magnússon les úr bókinni
„Holdiö er veikt” eftir Har-
ald A. Sigurösson. Orö
kvöldsins á jólaföstu
22.30 Veöurfregnir. Fréttir.
22.45 Danslög.
23.50 Fréttir. Dagskrárlok.
■ r
sjonvarp
IC.—.... • •».. - -- -
Laugardagur
3. desember
16.30 Iþróttir. Umsjónar-
maöur Bjarni Felixson.
18.15 On We GoEnskukennsla.
Sjöundi þáttur endur-
sýndur.
18.30 Katy (L) Breskur fram-
haldsmyndaflokkur i sex
þáttum. 4. þáttur. Efni
þriöja þáttar: Jólin eru
komin. Katy er enn lömuö,
en hún hefur fengiö hjóla-
stól. Smám saman færist
örlitill þróttur I fæturna, og
næsta sumar getur hún
gengiö nokkur skref.
Izzie frænka tekur illkynj-
aöan sjúkdóm. Katy tekur
aö sér ráöskonustörfin, og
sú stund rennur upp, þegar
hún getur gengiö óstudd
niöur stigann. Nú finnst
fööur hennar hún vera oröin
nógu hress til aö fara i
heimavistarskóla. Þýöandi
Jóhanna Jóhannsdóttir.
18.55 Enska knattspyrnan
Hlé
20.00 Fréttir og veöur
20.25 Auglýsingar og dagskrá
20.35 Gestaleikur (L) Ólafur
Stephensen og félagar hans,
Ármann Eiriksson, Friörik
Theódórssson, Guöjón
Guöjónsson, Guömundur
Guömundarson og Soffia
Karlsdóttir bregöa á leik i
Sjónvarpssal. Margir aörir
þátttakendur eru i leiknum
auk gesta. Stjórn upptöku
Rúnar Gunnarsson.
21.15 Uppalendur I dýrarikinu.
A okkar dögum eru haldin
alls konar námskeiö fyrir
veröandi foreldra, þykkir
doörantar eru skrifaöir um
barnauppeldi og stór-versl-
anir eru fullar af varningi
handa yngstu borgurunum.
Samt litur svo út, sem æ
, vandasamara veröi aö
koma börnum til þroska.
Þessi breska fræöslumynd
lýsir foreldraumhyggju ým-
issa dýra, frá skordýrum til
stærstu spendýra. Þýöandi
og þulur óskar Ingi-
marsson.
22.10 Fortiðin kvödd (Abschi-
ed von gestern). Þýsk bió-
mynd frá árinu 1966. Leik-
stjóri Alexander Kluge.
Aöalhlutverk Alexandra
Kluge og Gunther Mack.
Anita er gyöingur, fædd I
Austur-Þýskalandi. Ariö
1957 flyst hún til Vestur-
Þýskalands I hamingjuleit.
Þýöandi Kristrún Þóröar-
dóttir.
23.35 Dagskrárlok.
^David Grahaxn PhiIIips:
SUSANNA LENOX
Ján Helgason
$0
verstu veðrum, leikfang fyrirlitlegra drukkinna dóna?
Umfram allt átti hún þó að vera þakklát fyrir það, að
hún var ekki kona Jeppa Fergusons.
En viðleitni hennar til þess að kæfa niður tilf inningar
sínar og sætta sig tilveruna bar ekki tilætlaðan árangur,
hversu þakkarvert sem hlutskipti hennar annars kunm
að vera. Henni var ekki í blóð borin ,,þakklátssemin"
fremur en Tómasi Brashear og það fólk, sem þannig er
gert, hemst aldrei við eldiviðarhögg eða vatnsburð alla
ævi. Skapgerð þess knýr það áfram — upp á yfirborðið
eða niður í sorann.
,,Þú ert ein af þeim, sem eitthvað mun gerast í kring-
um", sagði gamli húsgagnasmiðurinn við hana kvöld eitt
í septembermánuði, er þau sátu á gangstéttinni f yrir ut-
an veitingastofuna. Húshjallarnir voru mannlausir —
allt fólkið hafði flykkzt út á göturnar, svo að við óvönu
auga blasti nú eftirminnileg sjón: óþrifnaður, sjúkdóm-
ar og læging þessa bæjarhverf is.,, Já hélt Tóms áf ram,
,,hún mun verða viðburðarík ævin þín".
,,Hvað heldurðu að bíði mín — til dæmis?" spurði hún.
,,Það má guð vita. Þú munt einhvern tíma drýgja
mikla dáð. Berðu þig bara að því að una hér, þangað til
þú ert orðinn fær í f lestan sjó. Einn góðan veðurdag-hiss
— og þú ert flogin. Það var ólán, að þú skyldir verða
kvenmaður. Og þó! Fjöldi kvenna kemst vel áfram. Og
þegar ég hugsa málið betur, þá held ég að kynferðið
skipti engu máli. Það er sálin sem allt veltur á — og það
eru f jandi fáir sem hafa nokkra sál, hvað svo sem kyn-
ferðinu líður".
,,Ætli ég sé ekki svipuð og fólk flest?" sagði hún og
andvarpaði óþolinmóðlega. ,,Ég læt mig dreyma — en
svo verður ekki neitt úr neinu."
,,Nei, þú ert ekki eins og fólk er f lest", svaraði hann og
hristi höfuðið. „Þúerttil dæmis hugrökk. Það er að minu
viti órækasta vitnið um það að fólk haf i sál".
,,En ég er einmitt hrædd", hrópaði Súsanna. „Ég er
einmitt nýbúinn að uppgötva það, hvílíkur volæðis-vesa-
lingur ég er".
„Þú heldur að þú sért vesalingur?" sagði smiðurinn.
„Nei, það eru þeir, sem eru hræddir og áræða aldrei að
gera neitt. En svo eru aðrir sem lika eru hræddir en láta
það bar ekki aftra sér. Þannig ert þú. Ég veit ekki, hvað-
an þú ert komin og ég veit ekki heldur, hvert leið þín
kann að liggja. en þú ert ekki huglaus — og þú hugsar —
og hvort tveggja styður þá spá mína að þú munir eitt-
hvað taka þér fyrir hendur".
Súsanna hristi höf uðið döpur í bragði. Þetta hafðiverið
hræðilegur dagur.
En Tómas gamli kinkaði kolli af enn meiri sannfær-
ingu en áður. „Þú ertof ung ennþá", sagði hann. „Þú ert
ekki búin að mótast. Bíddu róleg. Stundin kemur".
Súsanna vonaði það, en efaðist þó um það. Það var
ekki hentugur tími til þess að láta sig dreyma dýrðlega
framtíðardrauma, þegar hún varð að helga daglegu
striti alla orku sína og hugurinn snerist sífellt um það,
hvernig henni tækist að af la sér fæðis, klæða og húsnæð-
is.
Það voru til dæmis fötin. Hún hafði ekki komið með
annað en það sem hún stóð í. Á hverjum laugardegi lét
hún Brashearshjónin fá hálfan þriðja dal af þessum
þremur sem hún fékk í kaup — og skammaðist sín meira
að segja fyrir hve mikið hún þáði og hve lítið hún lét af
hendi rakna, þegar hún komst að því, hvað dýrtíðin var í
rauninni mikil. Og hvílíkur reginmunur var ekki á matn-
um hjá Brashearsfólkinu og nágrönnunum! Þegar hún
hafði dregið saman f jóra dali af kaupi sínu — hún var
tvo mánuði að því — keypti hún efni i tvö pils, þrjár bl-
ússur og þrennar buxur sem hun saumaði svo sjálf. Hins
vegar hafði hún ekki ráð á að kaupa skyrtu og nærkjól.
Hún keypti séreina skófyrir einn dal, tvenna sokka fyrir
þrjátíu sent, sokkabandabelti fyrir áttatiu sent sólhlif
fyrir hálfan dal og tvo boli fyrir tuttugu og fimm sent.
Hún keypti líka skrautlausan hatt fyrir þrjátíu og fimm
sent og lét á hann borðann af gamla sumarhattinum sín-
um og hnýti sem hún bjó til úr pjötlu er varð afgangs af
pilsefninu. Loks saumaði hún sér jakka og fyrir efnið i
hann varð hún að fórna hér um bil öllu sem hún hafði
önglað saman í heilan mánuð. Þegar kólna tók í veðri
varð hún að f lýta sér sem mest hún mátti, þegar hún var
á gangi úti við, svo að hún króknaði ekki úr kulda. Fann-
ey f rænka hennar var ein af þeim konum sem þó eru ekki
of margar í Vesturheimi er kunnu að kaupa það sem
heimili þarfnast. Hjá henni gættiþóaldrei nánasarlegrar
nízku sem sumir halda að sé sparsemi, heldur hafði hún
til að bera þá hagsýni er gerði henni kleift að fá aukið
fyrir peninga sína. Súsanna naut nú góðs af fordæmi
hennar. Þaðforðaði henni frá vandræðum —algeru öng-
þveiti.
Þær Etta þvoðu eitthvað af flíkum sínum á hverju
kvöldi og hengdu þær til þerris í brunastiganum fyrir ut-
an gluggann Á þennan hátt gat hún ævinlega verið
þokkalega búin.. Þó gat engum dulizt, hve sárafátæk
hún var. Hún hafði komizt í kynni við skósmið sem dytt-
aði að skónum hennar eftir getu f yrir litla þóknun. En nú
mátti senn heita, að þeir væru gatslitnir. Það var lítið
eftir af þeim nema dál. hælastúfar. Hun minntist þess
nú, hve oft hún hafði f urðað sig á því er fátækar stúlkur
urðu á vegi hennar í Sutherland, hve ósmekklegar þær
væru og druslulegar. Nú furðaði hún sig á heimsku sinni
og þeim rígbundnu skorðum er menntun og almennum
skilningi hennar og hennar jafningja höfðu verið settar.
Svo nauða-f ávís hafði hún verið að íiana hafði ekki rennt
grun í, hvaða lífskjör þorri fólks að undanskildum fáum
einum úr hennar stétt, átti við að búa.
Hversu fáir voru ekki þeir heppnu! Hversu dásamleg
veröldin — hversu undarlegar verur þessir menn!
Hvernig gat átt sér stað að hinir fáu hamingjusömu
sem hún var fædd og uppalin á meðal, vissu svona lítið
i rauninni alls ekki neitt — um það hlutskipti er þorri
meðbræðra þeirra varð að búa við, fólk sem þó bjó um-
hverf is þá, rétt við hliðina á þeim? „Hefði ég aðeins vit-
að þetta!" hugsaði hún. Svo flaug henni i hug að hún
hefði aldrei litið glaðan dag, ef hún hefði haft hugboð um
þetta. Hún sá í anda dragkistuskúffurnar sínar, skáp-
ana. Henni hafði ævinlega f undizt að hún væri heldur fá-
tæk að fötum. Og nú — hvílíkar allsnægtir hversu yfir-
fullar af blygðunarverðu alóþörfu og gagnslausu dóti
virtust henni ekki þessar skúffur og þessir skápar.
Nú varð hún að verja hverjum eyri, sem hún átti af-
gangs þegar hún hafði borgað fæði sitt og húsnæði til
þess að geta þó gengið í heilum nærfötum. Hefði hún
þurft að fara í strætisvagni á vinnustaðinn, þá hefði það
kostað hann tíu sent á dag 60 á viku. Hún hefði verið
glötuninni of urseld eins og svo margar stúlkur sem urðu
að búa langar leiðir í burtu. Hún skildi nú hvers vegna
sérhver stúlka sem ekki naut stuðnings ættmenna sinna
eða 'gerði sér góðar vonir um giftingu var sífellt að
hugsa um það að gerast skækja — ekki sem neitt bjarg-
ræði, heldur hinzta neyðarúrræði. Er skilningur hennar
og athygiisgáfa þroskuðust, varð hún þess áskynja, að
þegar neyðin kreppti harðast að reyndu samstarfst
úlkur hennar stundum að létta sér baráttuna með þvi að
leita út á göturnar á laugardags- og sunnudagskvöldum.