Tíminn - 04.01.1978, Qupperneq 9

Miövikudagur 4. janúar 1978
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Heigason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurösson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar §iöumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Eftij- kl. 20.00:
86387. Verð Ilausasölu kr. 80.00. Áskriftargjal^ kr. 1.500.0
mánuöi. - BlaSaprent h.f.
Upp úr áramótum
Um áramót rikir viðast glaumur og gleði. Þá er
tilhald i mat og drykk. Eldar eru tendraðir i bál-
köstum sums staðar jafnvel á fjöllum uppi ártöl
letruð á hliðar sem blasa við augum manna og
marglitir flugeldar hrislast yfir bæjum og byggð-
um. Langflestir leitast við að létta af sér fargi rúm-
helgarinnar. Og þó eru einnig til þeir sem það er um
megn sökum áfalla af einhverju tagi eða ófarnaðar,
er þeir hafa ratað i.
Mitt i þeim fyrirgangi sem setur svip sinn á ára-
mótin eru einnig töluð alvöruorð sem ætlað er að ná
eyrum fólks og verða þvi umhugsunarefni, kannski
ekki sizt eftir á. Forseti landsins ávarpar þjóðina og
biskupinn flytur nýárspredikun sina. Stjórnmála-
foringjamir lýsa viðhorfum sinum leggja dóm á það
sem gerzt hefur á liðnu ári og fjalla um það er fram
undan sýnist vera. Forsvarsmenn helztu atvinnu-
greina og fjöldasamtaka koma sinum vonum og
áhyggjuefnum umbjóðenda sinna til skila.
Þannig eru áramótin sú stund er allir þeir sem til
forsjár hafa verið valdir umfram aðra menn og
mestur trúnaður veittur, gera upp reikninga við lið-
inn tima og brýna fyrir samtið sinni hvað úrskeiðis
hefur farið hvað varast ber og við hvað verður að
takast á. Sumir þeirra hafa traust og tiltrú alþjóðar
og ekki einvörðungu af þvi hvaða stöður eða em-
bætti þeir skipa, heldur af þvi að þeir eru menn
þeirrar gerðar sem hæfa hinum mestú mannafor-
ráðum.
Hér er ekki rúm til þess að rif ja upp varnaðarorð
þessara manna nema hvað drepa má á örfáar
setningar i áramótahugleiðingum þeirra sem
standa utan og ofan við stjórnmálaþrasið og hags-
munastreituna forseta landsins og biskups. Báðir
drápu þeir á verðbólguna. Forsetinn gerði það með
svofelldum orðum:
,,Þvi miður fáum vér ekki leyst oss undan þvi
ámæli að hafa alið þennan ófögnuð árum og áratug-
um saman i meira óhófi en flestir aðrir, unz svo er
komið sem komið er. Mikil er sú fyrirmunun, að
skepnan skuli verða þvilikur ofjarl skapara sinum
og er litil bót i máli þótt þess séu fleiri hrikaleg
dæmi i mannheimi einsog þegar þjóðirnar segjast
vilja takmarka hergagnaframleiðslu um leið og þær
vigbúast geipilegar en nokkru sinni fyrr. Það er
engu likara en vopnin æxluðust af sjálfs dáðum
þvert ofan i vilja mannanna. Eitthvað svipað gæti
sýnzt um verðbólguna á íslandi.
En þvi tek ég þannig til orða, að enginn á landi
voru lætur á sannast að hann íordæmi ekki verð-
bólguna og allt hennar athæfi”.
Biskupinn sagði i nýárspredikun sinni:
, , Vita menn ekki að það er hægara að bjóða upp i
dans en kalla til átaka við sinn verri mann? Og hver
er stefnan i þjóðaruppeldinu þegar á heildina er lit-
ið? Hver eru áhrifin sem flæða inn á heimilin i land-
inu að opinberri tilstuðlan? Hver eru musterin sem
ungdómur landsins á að sækja sér til lifsfyllingar og
mótunar? Menn segja, að verðbólgan eigi alla sök á
meinsemdumþjóðfélagsins. En hvaðan er hún? Og
hvernig verður hún læknuð? Ég hélt,að hún og það
hugarfar sem hún mótar stæði i einhverju sam-
bandi við sálarlif fólks. Og sálarlif skiptir engu máli
i fræðum vorra daga”.
Hvort tveggja má hugsa um ef þjóðin hefur vilja á
að hysja upp um sig brækurnar — kvörnina sem
snýst i trássi við þann er setti hana af stað og
foröktunina á uppeldi er horfir til þess að gera
manninn að manni.
—JH
ERLENT YFIRLIT
Hernaðarleg íhlutun
Castros í Afríku
Verður hann fyrir sama áfalli og Portúglar?
Castro
ÞÓTT Kúba sé I hópi van-
þröaöra rikja og hafi þurft og
þurfi á mikilli efnahagslegri
aöstoð Sovétrikjanna og fleiri
kommúnistarikja aö halda,
leggur ekkert riki nú meira af
mörkum til hernaöarlegrar
Ihlutunar I Afrlku. Auk þess aö
hafa 19 þúsund manna her I
Angola, hefur Kúba fleiri eöa
færri hernaöarlega sér-
fræöinga I a.m.k. ellefu
Afríku-löndum öörum. Sumir
fréttaskýrendur gizka á, aö
Castro, einræöisherra á Kúbu,
geri þetta aö undirlagi leiö-
toga Sovétrlkjanna og meö
fjárhagslegri aöstoö þeirra,
þar sem þeir telji, aö slik
ihlutun Kúbu mælist betur fyr-
ir, en ef um beina Ihlutun
Sovétrlkjanna væri aö ræöa.
Aörir fréttaskýrendur telja,
aö Castro ráöi sjálfur mestu
um þetta, en hins vegar láti
Rússar sér þetta vel llka og
styrki hann til þessarar
Ihlutunar. Castro reyndi I
fyrstu aö beita sér fyrir beinni
og óbeinni íhlutun um málefni
rlkjanna I latnesku Amerlku,
en náöi litlum eöa engum
árangri þar. Hann viröist telja
jaröveginn betri I Afriku. í
ýmsum tilfellum er þaö vafa-
laust rétt, aö sjálfstæöis-
hreyfingar eöa sósíalískar
hreyfingar I Afrlku, telja
betra aö fá aöstoö frá smárlki
eins og Kúbu en frá risa-
veldunum, því aö þær geti
frekar oröiö háöar hinum
slöarnefndu.
Ýmsir fréttaskýrendur eru
nú farnir aö ræöa um, aö
Castro hafi gengiö svo langt I
þessu, aö hann sé búinn aö
reisa sér huröarás um öxl, og
jafnvel geti fariö fyrir honum
eins og Bandarlkjamönnum I
Vletnam. Fleiri telja hitt lik-
legra, aö endalokin hjá honum
geti oröiö svipuö og hjá Portú-
gölum I Afrlku. Þeir sátu þar
meðan sætt var og uröu svo aö
hröklast þaöan meö litilli
sæmd.
KÚBUMENN segjast ekkert
óttast þetta, enda vaki allt
annaö fyrir þeim en Portúgöl-
um. Þeir stefni ekki aö ný-
lendustjórn eins og Portúgal-
ir, heldur séu aö hjálpa sóslal-
Iskum hreyfingum til aö ná
völdum. Aö þvl loknu munu
þeir draga sig I hlé. En þaö
getur sýnzt auöveldara sagt
en gert. Um þaö vitnar Angola
bezt. Kúbumenn sendu þangaö
um 16 þúsund manna herliö
haustiö 1975 til þess aö styrkja
þá sjálfstæöishreyfinguna
þar, sem var þeim mest aö
skapi, MPLA-hreyfinguna.
Hún virtist hafa unniö fullan
sigur snemma árs 1976 og
heföi þá veriö eölilegt, aö
Kúbumenn kölluöu herliö sitt
heim, enda gáfu þeir þaö þá
óspart til kynna, aö þaö væri
ætlun þeirra. En kúbanska
herliöiö er enn I Angola og hef-
ur aldrei veriö fjölmennara
þar en nú. Taliö er, aö Kúba
hafi nú I Angola um 19 þúsund
manna herliö, auk 4000 sér-
fræöinga, sem aöstoöa viö
borgaralega stjórn. Ástæöan
er sú, aö ekki hefur tekizt aö
bæla niöur til fulls sjálfstæöis-
hreyfingarnar, sem á slnum
tlma kepptu viö MPLA, þ.e.
FNLA og UNITA, sem voru
andvlgar kommúnistum. Þær
ráöa enn allstórum landshlut-
um og hafa aö undanförnu
frekar færzt I aukana, en hiö
gagnstæöa. Kúbumenn hafa
þvi oröiö aö senda aukiö herliö
til Angola til þess aö verja
ríkisstjórn MPLA-hreyfingar-
innar falli.
ÞRATT FYRIR þaö, aö
Kúbumenn hafa oröiö aö auka
herliö sitt I Angola, hafa þeir
komiö vtöar viö I Afrlku á
sama tlma. Þaö er taliö, aö
þeir hafi nú hernaöaríega
ráöunauta I ellefu öörum
Afrlkurlkjum, eöa sem hér
segir. Guinea 300-500, Gui-
nea-Bissau 100-200, Sierra Le-
one 100-125, Benin 10-20,
Equat.-Guinea 300-400, Kongo
300, Libýa 100-125, Eþlópla 400,
Uganda 25, Malagasí-lýöveld-
iö (áöur Madagaskar) 30,
Mosambik 450. Auk þess hafa
Kúbumenn borgaralega sér-
fræöinga I ýmsum þessara
landa, auk 300-500 I Tanzanfu,
en sumir sérfræöingar þar eru
taldir einnig hernaöarlegir
sérfræöingar.
SÉU þessar tölur nokkurn
veginn réttar, hefur Kúba nú
samtals um 24 þús. hermenn
og hernaöarlega sérfræöinga I
Afrlku, auk allmargra
borgaralegra sérfræöinga.
Kostnaöurinn viö þessa íhlut-
un, hlýtur að vera geysilega
mikill, og næstum útilokaö aö
Kúba geti risiö undir honum,
nema til komi mikil fjárhags-
leg aöstoö annars staöar frá.
Viö þetta bætist lika, aö Kúba
hefur búiö viö erfið viöskipta-
kjör aö undanförnu. Sykurinn,
sem er aöalútflutningsvara
landsins, hefur falliö I veröi.
Sovétrikin og önnur kommún-
istariki i Austur-Evrópu hafa
hlaupiö undir bagga meö þvl
aö kaupa sykur frá Kúbu á
hærra veröi en heims-
markaösverö hefur veriö aö
undanförnu. A þennan og ann-
an hátt hafa kommúnistarikin
I Austur-Evrópu veitt Kúbu
mikinn fjárhagslegan stuön-
ing og gert þeim ihlutunina i
Afriku fjárhagslega mögu-
lega.
Þegar Carter kom til valda,
var þaö ætlun hans aö bæta
sambúöina viö Kúbu og koma
á aftur eölilegu stjórnmála-
sambandi milli landanna. Þaö
skilyröi var hins vegar sett
fyrir þessu, aö Kúba kallaöi
heim herliö sitt frá Angola.
Um skeiö virtust horfur á aö
þessu skilyrði myndi veröa
fullnægt, en ástandiö I Angola
hefur komiö i veg fyrir þaö.
Meöan þannig er ástatt, aö
Kúba eykur hernaöarlega
Ihlutun I Afrlku, getur oröiö
erfitt fyrir bandarlsk
stjórnarvöld aö breyta veru-
lega afstöðunni til Kúbu frá
þvi, sem nú er.
Þ.Þ.

QUINEA 300-500, mostly military advlsers

QUINEA-BI8SAU 100-200, two-thlrda military advisera

SIERRA LEONE 100-125 milltary advisars

BENIN 10-20 security advisers

EQUAT. QUINEA 300-400, half military advisers

CONQO 300 military advisers, 100-150 civilian technicians

ANGOLA 19,000 military, 4000civilian advisers

Sovrct:US Governmant

LIBYA 100-125 military personnel

ETHIOPIA 400mUitary, 150civillan advisers

UQANDA Posslbly 25 militaryadvisers

TANZANIA 350-500 technical, and possibly tome military.advisers

malAqasv 30military advisers

MOZAMBIQUE 450-600 mllitary advi8ers,150civilian technicians

Mynd þessi birtist nýlega f The Economist og sýnir hernaðarlega
Ihlutun Kúbu 1 Afriku