Tíminn - 31.01.1978, Page 18

18
Þriðjudagur 31. janúar 1978.
Jóhannes Björnsson Ytri -Tungn:
Hvað veldur
árásunum
bændur?
Fyrirnokkrum misserum hóf
Visir, blað heildsalanna, miklar
árásir á islenzka bændur. NU I
seinni tið hafa þær verið
magnaðar svo aB jaBra hlýtur
við atvinnuróg, en aBallega af
Dagblaðinu, sem er eins konar
meinvarp frá Visi. Rikisútvarp-
iB flytur svo þennan áróBur tíl
allra landsmanna á bezta
morgunbænatima sinum, meB-
an enn er hljótt og dagsins önn i
lágmarki. LeiBréttingar fást
ekki birtar á rangfærslum.
HvaB veldur þessum árásum
á bændastéttina?
Hvernig myndi umhorfs i
þjóðfélaginu, ef landbúnaBur
væri lagBur niBur eins og Dag-
blaBiBvill? Hverjum myndi slfk
þjóðfélagsbreyting ávinningur?
Þetta allt er rétt að gaumgæfa.
Nú munu íslenzkir bændur
vera rúmlega 4 þúsund talsins
og meB fjölskyldum sinum ná-
lægt 20 þús. manns. Hlýddu þeir
kalli Jónasar Kristjánssonar
ritstjóra DagblaBsins, yfirgæfu
ræktunarlönd sin, ibúöir og aör-
ar byggingar og flyttu á mölina,
færu þar geysileg verðmæti i
súginn. Og þó aö árásir J.K. á
bændur eigi sér enga hliöstæBu i
sögu okkar, hlýtur hann aB ætla
þeim — þó bölvaöir séu — eitt-
hvert húsaskjól i hagræöingar-
útreikningum sinum.
Aratugagömul tillaga Kiljans,
að flytja alla Islenzka bændur á
spitala og „mata” þá þar á
rikisins kostnaö, kemur ekki
lengur til greina, þvi nú er þar
hvert rúm skipaB.
Og varteraötreysta á það.að
jafnaöarmennskan sé komin á
svo hátt stig, aö ,Jiinir land-
lausu” i kaupstöBunum, sem
vilja skipta jaröeignum bænda
bróöurlega á milli allra lands-
manna, opni hús sin — meö út-
breiddum faömi — fyrir hinum
húslausu, — nema þá þeir Bragi
og Gylfi. Þaö yröi þvi aö byggja
skýli yfir allan þennan úrskurB-
aöa ómagalýB. Hvaö myndi þá
kosta aB byggja rúmlega 4 þús.
ibúöir, lagning nýrra gatna,
vatnsæöa og fleira þessu tengt?
1 sveitinni eru heimilin leik-
stofur barnanna og hæli gamal-
menna, andstætt viB aöalvenju
þéttbýlisins. Byggja þyrftí þvi
einnig nýja skóla, barnaheimili
og „biBsali” fyrir gamla fó>lkiö.
— Eitthvað kostaöi þaö
lika.
En skyldi ekki dálitiB þrengj-
ast um á vinnumarkaöinum, ef
á fimmta þúsund bændur og
skylduliö þeirra bættust i
hjaröirnar hjá Birni og
Kristjáni? Samtimis myndu svo
enn fleiri þúsundir, sem vinna
ýmis þjónustustörf fyrir land-
búnaBinn eöa viö iönaö úr land-
búnaðarvörum, missa atvinnu
sina. ibúar þorpa eins og Sel-
foss, Hellu, Egilsstaöa og fleiri,
myndu f losna upp, og viö okkur
blasa mörg Djúpavikin.
Ætlar leiötoginn mikli aö
seöja ibúana á einhverju
himnabrauBi eöa hafa „ál i öll
mál”?
Hin siöari ár hefir þjóöin lifaö
langt um efni fram. Skuldirnar
á
viB útlönd eru orönar uggvæn-
legar, ef meiriháttar erfiöleikar
skella á þjóöarbúinu. Ekki
myndi verzlunarhallinn
minnka, ef flytja þyrfti inn allar
landbúnaöarvörur og greiöa i
erlendum gjaldeyri, sem næmi
milljaröatugum árlega. Þetta
er ástæöulaust aB rekja lengra.
AfleiBing slikra þjóöfélags-
breytinga er auösæ hverjum
hugsandi manni: Geigvænlegt
atvinnuleysi, þjóöfélagsleg upp-
lausn og glötun efnahagslegs
sjálfstæöis þjóöarinnar.
Hverjum væri slikt ástand á
vinningur?
Ég vil fyrst nefna Banda-
rikjamenn. Þá væri runnin upp
óskastund þeirra til aö ná lang-
þráöum samningum viö Islend-
inga um herstöövar til 99 ára.
Luns hefir sagt okkur, hvers
viröi land okkar er þeim, —
þetta mikla móðurskip, sem
ekki er hægt aö sökkva, hvaö
sem á þvi dynur. Annaö eins
hefir nú leyniþjónusta Banda-
rikjanna afrekaö og þaö, aö
valda upplausn i sliku kotriki
sem okkar. Henni gæti ég vel
trúaö til verksins vegna sinnar
fortlöar.
En þó aö þef af aronsku leggi
úr gættum Dagblaösins finnst
mér fjarstæöa aö ætla, aö is-
lenzkir menn stuöli visvitandi
aö slikri óhamingju fyrir land
sitt og þjóö. Svo djúpt eru þeir
ekki sokknir. En hamingjan má
vita, hvaö siðar kann aö ske, ef
veröbólgan og hersetan vara
áfram i marga áratugi og
„skrilmenna” þjóöina.
Hverjir fleiri gætu hugsan-
lega haft hag af stórfelldu at-
vinnuleysi og þjóöfélagslegri
upplausn? Athugum þaö.
Heimsbyggöin öll sér fram á
geigvænlegan orkuskort innan
skamms tima. Auðhringar
reyna að klófesta alla varanlega
orku til framtiðarnota. Þeir
renna hýru auga til okkar orku-
auðuga lands, en hafa mætt
andstöðu alls almennings og þó
sérstaklega bænda.
En stjórnendur þessara auö-
hringa eiga hér visan stuöning
manna, sem ganga meö allt aö
20 álver á óskalista sinum,
menn sem eru svo kaldrifjaöir,
aö horfa ekki I eyöileggingu 50
ferkilometra gróöurlendis
vegna einnar virkjunar til stór-
iöju,þóttótal aörir valkostir séu
fyrir hendi.
Andstaöa almennings gegn
stóriöju er svo sterk, aö allt
ráöabrugg um hana er eins kon-
ar feimnismál, sem makkað er
um bak viötjöldin, og siast helzt
út til þjóöarinnar frá útlöndum.
Hann mun þvi spyrna gegn
henni eftir mættí viö núverandi
aöstæöur.
En rikti hér ægilegt atvinnu-
ley si og upplausn i þjóöfélaginu,
sem óneitanlega yröi afleiöing
tillögu J.K., ef i framkvæmd
kæmist, myndi viönámiö gegn
stóriðju útlendinga fjara út, —
og hagur Strympu hækka.
Þvi er hugsanlegt aö einmitt
þetta sé undirrótin aö áróöri
Dagblaösins og kröfu þess, aö
landbúnaöur sé lagöur niöur á
Islandi. Fjármagniö hefir aldrei
átt fööurland og gagnkvæmur
greiöi stjórnenda þess alkunn-
ur.
En ástæöan fýrir þessum
árásum á bændur gætu veriö
fleiri og ofaar saman úr mörg-
um þáttum.
Erfiöir timar blasa við þjóö-
inni vegna geysilegrar verö-
bólgu. Erlendu skuldirnar
gleypa fimmtu hverja krónu
þess gjaldeyris, sem landsmenn
afla. Þær notar enginn til inn-
kaupa. Og þegar harönar á
dalnum, þrengir aö fleirum en
smáfuglunum. Hinir stóru
heildsalar gætu lika átt bágt.
Stéttin er oröin geysifjölmenn,
liklega um 4001 Reykjavik einni
saman. Verkefni tæpast nema
handa örfáum, miöað viö af-
kastagetu SIS i heildarinnflutn-
ingnum. Trúlega gætu 2-3
stéttarbræöur þeirra vestanhafs
annazt þennan innflutning. Þeir
eru afkastamiklir þar viö fleira
en framleiöslu búvara, Jónas
Kristjánsson! Hvi ekki aö nota
sér þaö, ef menn kynni aö vanta
aö bræðslukerunum hjá ein-
hverju „Islenzku álfélagi”?
En fleira þrengir aö heild-
salastéttinni en upp hefir veriö
taliö. Framhjátekt í brezkar
verzlanir er mikil og vaxandi
þótt hljótt fari. Þegar kaupeyrir
almennings er lltill, fer hlut-
fallslega stærsti hlutur hans til
matarkaupa, sem situr alltaf i
iýrirrúmi. Nú sem stendur er
verzlun með búvöru I höndum
sölufélaga bænda eöa sam-
vinnufélaga. Ef fariö væri að
ráöum J.K. og allar land-
búnaöarvörur fluttarinn, myndi
tvennt gerast samtimis: Mest-
allur verksmiöjurekstur SIS
stöövast og innflutningur bú-
vara, sem næmi milljaröatug-
um árlega i útsölu, lenda aö
stórum hluta i hendur heildsal-
anna.
Þaöyrði vissulega breyting til
búdrýginda fyrir þá.
Hitt á svo timinn eftir aö leiöa
I ljós, hvort hin útlenda mjólk,
— ef stefna Dagblaösins sigrar
—, veröur eins bráödrepandi og
sú Islenzka. En hvort sem hún
verður nú dönsk eða frönsk,
held ég að munurinn verði
aidrei slikur, aö innflytjendur
geti — meö góöri samvizku —
auglýst hana álika mikinn fjör-
gjafa og hina útlendu land-
búnaöarvöru — kaffiö, sem
landsmenn hafa séð á sjón-
varpsskjánum i vetur, — enda
ekki ákjósanlegt. Eða hefir það
ekki hækkað i verði um 400% á
einu misseri eftir að „visindin”
uppgötvuðu áhrifamátt þess?
Að lokum nokkrar setningar
úr leiöara Dagblaðsins 10. nóv.
s.l. J.K. skrifar þar: „Hinir
betri bændur i stjórnum
búnaöarfélaganna skipa mats-
nefndir til aö meta jaröir hinna
verrsettuá hálfvirði til annarra
bænda. Þetta gera þeir I skjóli
hugsjónarinnar um aö hindra
rika þéttbýlismenn i aö eignast
jarðir”.
Allur erpistillinn likastur þvi
viö hraöan lestur.aö ritstjórinn
hafi skrifaö hann meö votum
vanga, og þaö ekki af neinum
krókódflstárum. En viö nánari
athugun kemur I ljós, að hann er
allur umbúöir um örlitinn
kjarna, þennan: Rikir menn eru
hindraöir i þvi aö eignast jaröir.
Enn eru þaö bændur, sem eru
fyrirþeim, sem ritstjórinn þjón-
ar. Tækist að flæma þá alla á
mölina, og flestar jaröir þeirra
kæmust á sölulista, gætu hinir
„riku” menn gertgóöa höndlun.
Ég hefi nú skyggnzt um eftir
þeim, sem hugsanlega gætu haft
hag af þvi, aö felenzkir bændur
væru flæmdir af jöröum sinum.
Þú, lesandi góöur, ættir líka
aö eyöa til þess stund og hug-
leiöa, hvaöa áhrif þaö heföi á
þinn hag og þjóöarheill, ef is-
lenzkur landbúnaður væri lagö-
ur niöur.
Min lokaályktun er þessi:
Aróðurinn gegn landbúnaöin-
um er þrauthugsaöur og skipu-
lagöur af mönnum, sem vilja
knýja fram stórfelldar þjóö-
félagsbreytingar, almenningi
andstæðar, og þvi óframkvæm-
anlegar við núverandi aðstæð-
ur.
Þessir huldumenn eru fjöl-
mennir og hafa vlðar i seli en
hjá Dagblaðinu og Visi. Þeir
ráöa yfir útlendri áróöurstækni
sem landsmenn hafa kynnzt i
nýafstöönum prófkosningum
syðra, og áöur I hinum sviviröi-
legu árásum á ölaf Jóhannes-
son, dómsmálaráöherra. Rétt
er að horfa fram hjá J.K. til
þeirra, sem gefa honum i askinn
— og forskriftina.
Arásir þeirra á bændur munu
ekki geröar af beinum haturs-
hug til stéttarinnar heldur til aö
ná marki, sem er auöveldast á
þennan hátt vegna augljósra
keöjuverkana.
Takist aö flæma búendur úr
sveitunum, væri þar með skoriö
á sumar lifæöar samvinnufélag-
anna, sem þeir nú nefna „auö-
hring”. Samtimis myndi vinnu-
markaöurinn i þéttbýlinu yfir-
fýllast, og verkalýöurinn standa
bljúgur og lotningaf ullur
frammi fyrir sinum „tjóngef-
endum ”.
Þá fyrst væru þessir menn
meö lykilinn I höndum að sinni
fráöu paradis.
Ytri-Tungu, 6-1 1978
Jdhannes Björnsson
FÁEINAR FYRIRSPURNIR TIL
VIÐSKIPTAMÁLARÁÐHERRA
Hr. Viðskiptamálaráðherra
Ég er i hópi þeirra manna
sem talsvert hafa velt fyrir sér
kjaramálum bænda á þessum
siðustu og langverstu timum,
enda sjálfur úr þeirra hópi.
Til þess að fá einhvern botn I
þessar vangaveltur minar, leita
ég til yðar með vandkvæöi min i
trausti þess að skjótt veröi úr
leyst. Þau atriði sem ég biö yður
að upplýsa mig um eru:
1. Hvaða innfluttar land-
búnaðarvörur eru undan-
þegnar söluskatti?
2. Hvert er áætlaö útsöluverö
þessa innflutnihgs á árinu
1977?
3. Hvaða ipnlendar land-
búnaðarafurðir eru undan-
þegnar söluskatti?
4. Hefur blessuð rikisstjórnin
hugsað sér að afnema sölu-
skatt á öllum landbúnaöar-
afurðum i allra næstu fram-
tið?
5. Finnst yöur sem viðskipta-
málaráðherra það viö hæfi
að islenzkir bændur verði að
keppa um markaðinn á þeim
grundvelli að stjórnvöld
beinlinis hygli erlendu sam-
keppnisaðilunum á sama
tima og steinn er lagður i
götu islenzkra framleið-
enda?
6. Hefur sú hugmynd komið til
tals innan rikisstjórnarinn-
ar, að veitt yrði fé úr rikis-
sjóði til þess að reyna aö afla
markaöa fyrir islenzkar
landbúnaöarafurðir á er-
lendri grund?
7. Hversu mikiö myndi þaö
kosta i erlendum gjaldeyri
að flytja inn allar land-
búnaðarvörur sem þjóðin
neytir árlega miðað við aö
neyzlan sé óbreytt og miöað
viö verö þessara vara eins
og þaö er á heimsmarkaöi i
dag?
8. Hvað myndi fyrrnefndur
innflutningur verða mörg %
af heildarinnflutningi lands-
manna á ársgrundvelli og
hve mörg % af heildargjald-
eyristekjum þjóðarinnar?
9. Hvað finnst yður um þá hug-
mynd að bændur semji beint
við rikisstjórnina um kjör
sin i staö þess fyrirkomulags
sem gilt hefur undanfarin
ár?
10. Ef bændur gripu til þess
ráös að stööva ullar- og
gærusölu, a.m.k. um tima
hvaða áhrif myndi þa6 hafa
á atvinnulif þjóöarinnar og
hver yrðu áhrifin á út-
flutningsviðskiptin ef sölu-
stöðvunin- tæki t.d. til 4
mánaða?
Ef til vill teljið þér réttara aö
ég hefði snúið mér til land-
búnaðarráðherra meö a.m.k.
eitthvaðaf þessum spurningum,
og vel má vera( aö það heföi
verið eðlilegra. En hvort
tveggja er, að ég treysti yður
manna bezt til að svara undan-
bragðalaust og svo hitt aö ýmsir
hafa knúið hurðir i land-
búnaðarráðuneytinu og leitaö
svara. Er skemmst af þvi aö
segja að þar hafa annað hvort
engin svör fengizt ellegar þá svo
loðin, að litt hefur veriö á þeim
að byggja. Yfirleitt hefur okkur
verið sagt, að lausnir á okkar
vandamáluin væru mjög á
næsta leiti annaö hvort á skrif-
borði ráöherra eða i nefnd og ég
vil sizt verða til þess að tefja
þaö að þessar lausnir liti dags-
ins ljós.
Ég leyfi mér að fullvissa yöur
um, að allir þeir, sem að land-
búnaði vinna, munu biða með
nokkurri eftirvæntingu eftir
svörum yöar og er trúlegast að
þau muni a.m.k. að nokkru leyti
opinbera þá stefnu sem núver-
andi stjórnvöld ætla sér aö
framfylgja i náinni framtiö.
Með fyrirfram þökk
Agúst Sigurösson