Tíminn - 02.02.1979, Qupperneq 7

Föstudagur 2. febrúar 1979
7
Hverlu blargar
niðingsverk á
sanðkindinni?
Opið bréf til
Kristíns Snælands
t
Heill og sæll Kristinn minn
Snæland, og þakka þér fyrir
góöa en alltof stutta kynningu.
Efni þessa stutta bréfs er i
tilefni blaðagreinar þinnar i
dagbl. „Timinn” 4. jan. og þtl
nefnir „Sveitakonu svaraB.” Ég
er n.1. á sama máli og þessi
blessuB sveitakona, hvaB
viBkemur aflífun á sauBfé. Ung-
ur og fram á fullorBins aldur
minn þekktist ekki önnur aflif-
unaraBferB á sauBfé en háls-
skurBur, og þaB stafaBi bæBi af
vana, og vanþekkingu á aB not-
færa sér fljótvirkari drápstæki.
Fjárbyssur voru þá ekki til, þó
talsvert væri I notkun af hagla-
byssum, sem vitanlega voru alls
óhæfar til sllkrar notkunar, en
stórgripi var allstaBar fariB
aB fella meB skotvopni. Ég efa
stórlega aB þú hafir séB kindum
fargaB meB hálsskurBi, og dóm-
ur þinn um ágæti þessarar ljótu
aBferBar hlýtur þvl aB vera
byggBur á vanþekkingu, og
skiptir raunar engu máli þó þú
þykist „föstum fótum I jötu
standa” meB sjálfan Halldór
Pálsson viB hliB þér.
Ég hef aldrei á ævi minni
heyrtþví haldiBfram fyrren nú,
aB sú skepna væri ekki örugg-
lega dauB sem byssukúla væri
búin aB fara i gegn um heilann á
Aftur skilur hver viti borinn
maBur, aB þaB hlýtur einatt aB
taka nokkurn tima þar til dýriB
er örugglega dáiB, sé þaB deytt
meB hálsskurBi, og til hvers ætti
svo allt þetta málæBi aB vera, ef
á sama stæBi skeppnunnar
vegna? Viltu segja mér og öBr-
um fáfróBum baB.
Af hverju kjósa Arabar háls-
skurB á sauBfé? ÞiB hafiB þegar
svaraB þessu. ÞaB er til þess aB
fá kjöt dýranna blóBlaust, en
hvernig stendur á þvi aB kjötiB
er blóBminna meB hálsskurBi en
skotiB? Er þaB ekki einmitt
sönnun þess aB hálsskoriB fé er
lengur lifandi, svo blóBiB
streymir eftir æBum þess, en viB
skotdauBa storknar blóBiB fyrr,
af þvl líffæri skepnunnar eru
dauB.
MigfurBar alveg aB þiB skuluB
vera aB kjafthöggva sjálfa ykk-
ur meB þessum kenningum ykk-
ar.
Hversvegna ekki aB fá úr
þessu skoriB á visindalegan
hátt? ÞaB ætti varla aB kosta
svo afskaplega mikiB. Og svo ég
minnist nú aftur á Halldór Páls-
son: Hvers vegna biBur hann
ekki fram féB á Hesti sem hann
hefir ráB á, og sendir þaB til
Arabalanda og bregBur sér
sjálfur meB til aB horfa á
slátursaBferBina? Hann kæmi
þá vonandi reynslunni rikari til
baka. Og ég er svo heimskur aB

Guömundur
J. Einarsson
Brjánslæk
halda aB islenskur landbúnaBur
setti ekki mikiB niBur þó hann
værián þess tilraunabús nokkur
ár á eftir.
Svo er þaB hann Sveinn
Tryggvasonog samtal hans viB
dagbl. Visi. Skyldi hann hafa
mætt svona miklum andvökum
viB markaBsleitina undanfariB I
Frakklandi og víBar, aB hann sé
frekar svefnþurfi nú en endra-
nær? Kom ekki frekar lltiB út úr
þeim leitum þegar allt kom til
alls, þó vonirnar væruglæstar á
tlmabili? Og svo er ég nú ekki
alveg viss um, aB hann sé I
þessu viBtali aB sneiBa mig og
minalika.frekaren þig ogþina.
Ég hef gott álit á Sveini
Tryggvasyni, og trúi honum
ekki til neins skltskapar 1 garB
bænda.
Þú ertaB tala um úrræBaleysi
og vælutón I bændum. Svei aft-
an! Satt er þaB aB landbúnaBur-
inn er i kreppu, en væla þá ekki
fleiri en bændur? HvaB meBiBn-
aBinn? HvaB meB sjávarútveg-
inn þrátt fyrir gengdarlausa
sókn í allar fisktegundir, og
óþrjótandi markaBi eins og er?
Og ekki má gleyma garminum
honum Katli, fólkinu á rlkisjöt-
unni og öllum verkalýönum:
væla þeir ekki llka? Og ertu þá
ekki sjálfur vælandi og þykist
aldrei fá nógu mikiB fyrir þfn
störf?
Sannleikurinn er n.l. sá aB
íslendingar kunna ekki lengur
aB lifa I landi sinu, þrátt fyrir
áratuga samfellt góBæri. ÞaB
verBur kraftaverk aB gerast ef á
aB vera hægt aB bjarga þessu
viB, eins og búiB er aB eyBileggja
þessa annars velgefnu þjóB.
Ég spyr: Eru nokkur llkindi
til aB bjarga þjóBinni úr þessu
fjárhagslega öngþveiti meB þvi
aB fara aB vinna niBingsverk á
saklausri sauBkindinni?
KveB þig svo meB vinsemd.
VirBinguna skulum viB aB þessu
sinni láta liggja milli hluta.
Sigurgeir Hannesson, Stekkjardal:
Að draga sjálfan
sig upp á hárinu
1 Tfmanum 9. jan. s.l. birtist
grein eftir Þorstein Danielsson.
Þar líkir hann fyrirhuguBum
aBgerBum i landbúnaBarmálum
viB hiB gamla snjallræBi aB
draga sjálfan sig upp á hárinu.
Þessi samlíking er kannski ekki
svo fráleit »alla vega getur
hvorugt orBiB sársaukalaust og
árangurinn i báBum tilfellum
vægast sagt vafasamur.
ÞaB er sagt aB frumvarpiB
sem landbúnaBarráBherra lagBi
fram i desember og mun heita
Frumvarp til breytingar á
framleiBslurá&slögum, sé flutt
aB beiöni bænda. Þetta held ég
aB sé mjög hæpiB þvi þa& mun
ókannaB hvort meirihluti þeirra
séþvifylgjandi. Sanni nær er aB
tala um meirihluta fulltrúa á
Stéttarsambandsfundi sem aB
vísu eru kosnir af bændum.
FrumvarpiB mun vera svo til
óbreyttar tillögur svokallaBrar
sjömannanefndar. Ekki veit ég
hversu ráBherrann er hrifinn af
frumvarpinu, þó hefur hann
sagt í umræöu um þaB aö versti
kosturinn væri aB gera ekki
neitt. Af þvl mætti ráöa aB hann
teldi þaöþó alla vega ekki nema
næst versta kostinn. Þessu
frumvarpi var ætlaB aö renna
viöstööulaust I gegnum þingiö
fyrir jól. Svo fór þó ekki og
bendir þa& til þess aö einhverjir
þingmenn hafi taliö ástæöu til
aB hugsa sig um tvisvar. Nú er
máliöl nefnd og þvl ekki fullvist
um örlög þess.
Ég held aö þaö væri mjög
æskilegt aö sem flestir bændur
létu I ljós álit sitt á þessu frum-
varpi áöur en þaB fær lokaaf-
greiBslu. Þá á ég ekki endilega
viB þá sem hafa ótrú á þvl
heldurogekki siöur þá sem trúa
þvlaöafleiöingarþess geti oröiB
landbúna&inum til heilla og sér-
staklega ef einhverjir luma á
rökum, sem gætu opnaö augu
okkar vantrúarmanna og sætt
okkur viö þaöaB einhverju leyti.
Þá á ég ekki viö állka „billeg”
rök og búnaöarmálastjóri haföi
helst tiltæki I áramótaspjalli
slnu, aö þeir sem væru á a nnarri
skoöun væru skammsýnir eigin-
hagsmunamenn.
Hvar á að taka allt
þetta fé?
ÞaB eru vist allir sammála
um, aö aBal vandamál land-
búnaöarins eins og nú er komiB
sé offramleiösla á mjólk og
dilkakjöti eöa kannski öllu
heldur sölutregöa og einnig aö
eina raunhæfa ráBiö sé aö draga
úr framleiöslunni. ABalefni
fyrmefnds frumvarps er aö
heimila FramleiösluráBi aö
skattleggja allt innflutt kjam-
fóöur. Talaö er um allt aö
30-40% og taka auk þess 2-8% af
framleiBsluveröi kjöts og
mjólkur eftir bústærö.minnstu
búin ekki undanskilin. Ekkiheld
ég aö þessar aögerBir myndu
draga úr framleiöslunni jafnvel
hiö gagnstæ&a aö sumir myndu
reyna aö stækka búin ogleggja
heldur meira á sig til aö mæta
álögunum aö einhverju leyti. Þó
má vera aö einhverjir og þá
helstþeir smærri, sem erfiöasta
aöstööu hafa til útvegunar á
rekstrarfé sæju sitt óvænna og
yröu aB hætta. Þessi fjárheimta
yrBi glfurleg sennilega ein til
tvær milljónir á bónda á ári og
óliklegt aö þaö skilaöi sér
nokkurn tlmann til þeirra aftur
aöfullu þótt látiö sé iveörivaka
aö svo skuli verBa. Ég hefi
hvergi heyrt né séö hvar á aö
taka allt þetta fé. Geta bændur
lagt þetta fram úr eigin vasa
eöa eiga kaupfélögin aö gera
þaö? Er þá allt þetta tal um aÐ
rekstr ar- og afuröalá n séu of lág
tómt plp? Kannskieru bankarn-
ir tilbúnir aö fjármagna fyrir-
tækiö?
Þaö eina 1 þessum tillögum,
sem hugsanlega gæti stefnt aö
minnkandi framleiöslu er hug-
myndin um aö semja viö ein-
staka bændur um aö draga úr
framleiöslu. Væntanlega yrBu
slikir samningar fyrst og fremst
reyndir viB stærri bændur og
alls ekki óliklegt aö margir yröu
tilleiöanlegir, væri þeim þaö vel
borgaö aö þeir teldu sig skaö-
lausa ekki hvaö slst þeir sem
ætluöu aö minnka viö sig hvort
sem var en þeir eru alltaf ein-
hverjir. Þá er spurningin hvort
þaö getur talist sanngjarnt aö
skattleggja jafnvel minnstu
framleiöendur og þá sem
erfiöasta aöstööu hafa til aö
gera þá stærstu skaölausa af aö
draga saman seglin.
Ég er lika hræddur um aö þótt
bændum einum sé ætlaö aö axla
byröarnar getiekkihjá þvifariö
aö þetta lendi einnig á neytend-
um þ.e.a.s. landsmönnum öllum
i hækkuöu vöruveröi eöa aukn-
um niBurgreiöslum. Komi hins
vegar I ljós aö dýrari rekstrar-
vörur og aukin skattlagning
leiöi til hagkvæmari framleiöslu
og þar meö ódýrari og seljan-
legri vöru, þá hefur veriö fundiö
nýtt og áöur óþekkt lögmál sem
um langa framtlö mun halda
nöfnum höfunda sinna á lofti
sem veröugt væri og yröi eflaust
óspart notaö I fleiri framleiöslu-
greinum en landbúnaöi. En
merkilegt er aö þetta skuli ekki
hafa veriö fundiB upp fyrir
löngu.
Það á að ganga hreint
til verks
A þá ekkert aö gera? Jú, en á
einfaldari og öruggari hátt. Ég
held aö þaö ætti aö ganga hreint
öl verks og minnka framleiöslu
allrabændaum t.d. 5% á ári þar
til hæfilegu jafnvægi er náö
þ.e.a.s. 10% tryggingin nægi.
ViB þurfum bara aB vita helst i
byrjun sláturtlBar hvert haust,
hvaöa magnviöeigum víst aöfá
fullt verölagsgrundvallarverö
fyrir næsta ár svo hægt væri aö
gera viöeigandi ráöstafanir. Þá
væri mönnum I sjálfsvald sett
hvort þeir vildu tefla á tæpasta
vaö aB framleiöa kannski eitt-
hvaö meira án þess aö hafa von
um meira en útflutningsverö
fyrir þaö. Ég held aö ef sam-
drátturinn yrBi ekki tekinn I
alltof stórum stökkum kæmi
hann ekki mjög hart niöur á
neinum.
Varla er hægt aö halda fram
af neinni sanngirni aB allur
vandi offramleiöslunnar sé
bændum aö kenna og þvi ekki
hægt aö ætlast til aö þeir leysi
hann aö öllu á sinn kostnaB. Þvl
þættiméreölilegt aö rikiB kæmi
á móti og ábyrgöist fullt verö-
lagsgrundvallarverö á fram-
leiöslunni upp aö settu marki á
meöan á þessum aBgeröum
stæöi. Sjálfsagt væri rétt og
nauBsynlegt aB gera ýmsar aör-
ar ráöstafanir jafnframt t.d. aö
koma i veg fyrir ofnotkun inn-
flutts kjarnfóöurs meB skömmt-
un. Þá fengi hver bóndi aö
kaupa ákveöiö magn á hvern
framtalinn grip á réttu veröi og
vildihann nota meira þá greiddi
hann t.d. tvöfalt verö fyrir þaö
sem umfram væri. Þá þyrfti
sennilega aB setja fugla og
svínakjötsframleiöendum ein-
hverjar skoröur svo þeir ykju
ekki sína framleiBslu á meöan
ofgnótt er af kjötvörum á
markaöinum. Ekki þætti mér
óliklegtaöþeirsættusigeins vel
viö þaö og fóöurbætisskatt. Þá
þætti mér ekki óeölilegt aö
draga eitthvaö úr kjötfram-
leiBslu I þéttbýli einnig á rlkis-
búunum, jafnvel væri skaölaust
aö leggja sum þeirra alveg
niöur, alla vega fyrir rfkissjóö.
Aö lokum flýgur mér I hug
hvort ekki væri tlmabært aB
ráöunautar færu aö breyta um
stefnu í nautgriparæktinni.
Hættu aö lofsyngja og verBlauna
kýr sem skila mikilli fitu burt-
séöfrá þvl hvaö þurfi til þess af
kjarnfóöri, en færu þess i staB
aB snúa sér aö ræktun kúastofna
sem gætu I meiramæli nýtt gras
og hey til framleiöslu á fitu-
minni mjólk.