Tíminn - 23.02.1979, Qupperneq 7

Föstudagur 23. febrúar 1979.
7
Opið bréf tíl bænda
og alþingismanna
Miövikudaginn 31. jan. komu
fréttir af fundi bænda er haldinn
haföi veriö tveim dögum áður I
R.vi'k. Ellefu svokallaBir
skammsýnir bændur höfBu
komiB þar saman til viBræBna
um landbanaBarmál. Til-
gangurinn var sýnilega aB
reyna aö koma þvi inn hjá al-
þingismönnum, að þeir, þessir
11 skammsýnu bændur, væru
hinir réttu málsvarar bænda i
landinu, og reyna meö þvi enn
aö tefja framgang frumvarps
þess, sem bændastéttin hefur
barist fyrir aö fá samþykkt af
þinginu.
1 viBtali viB bóndann i Svein-
bjarnargeröi, þann er oftast
sést i sjónvarpi, kom fram aö
þeir vilja mótmæla aBferBum'
viö framkvæmd kvótakerfis og
kjarnfóöurskatts og segja aö
þess vegna þurfi breytingar á
frumvarpinu. Athugum nú fyrst
þessa staöhæfingu. 1 lagafrum-
varpinu sem er rammalöggjöf
er hvergi tekiö fram hvaöa aö-
ferBum skuli beitt i kvótakerfi
og kjarnfóöurgjaldi. Þess vegna
geta alþingismenn hætt aö
litilsviröa samtök bænda og
samþykkt frumvarpið þegar i
staö. Athugum nú það sem þess-
ir 11 sjálfskipuöu fulltrúar
bænda hafa að athuga við reglu-
gerö um framkvæmd þessara
laga.sem þeir ranglega tengja
frumvarpinu. Ifyrstalagi segja
þeir aö þeir vilji hafa annars
konar kvótakerfi, þ.e. viss
hundraðshluti vöru á ftillu veröi
en afgangur á útflutningsveröi.
Gaman er nú að sjá þegar um-
ræöur skammsýnu bændanna
eru komnar inná atriði sem hafa
verið margrædd i stéttarsam-
tökum bænda og Stéttarsam-
bandiö kom fyrst fram meö.
Þetta gætu ellefumenningarnir
vitað ef þeir heföu lesiö fundar-
gerðir Stéttarsambandsins und-
anfarin ár i Frey, eða ef Norö-
lendingarnir Haukur, Tryggvi,
Guömundur og Agúst heföu gert
sér þaö ómak að fylgjast með
umræöum um þessimál á fund-
inum i Eyjafiröi siöastliöiö
sumar.
Óframkvæmanlegt
En þaö passar ekki aö kynna
sér umræöur, sem ekki miöast
viö að hrópa hátt, berjast. 1
stuttu máli sagt þá hefur þaö
komið I ljós viö umræöur og at-
hugun málsins.aö kvótáaöferö
sú er hinir skammsýnu tala um
er ekki framkvæmanleg ef bæöi
þarf aö draga úr kjöt- og
mjólkurframleiöslu. Norðmenn
þurfa einungis aö draga úr
mjólkurframleiöslu, þar hentar
þetta vel og bændur þar geta i
staöinn aukiö kjötframleiöslu.
Einnig má benda á að hvaöa
kvótaleiðsem farin veröur.mun
koma svipaö niöur og sú sem
samstaöa hefur náöst um aö
beita. Ekki minni munur á þvi
hvað leggst á stórbú og minni
bú, en þarna er gert ráö fyrir.
Og þá er komiö að öörum liö.
Tvenns konarveröákjarnfóörii
staö flatrar gjaldtöku.Hugmynd
þeirra ellefumenninga er gjald-
frir kvóti á framleiöslumagn i
hverri búgrein. Tillaga þeirra
er 250 gr. á mjólkurlitra og 750
gr. á kjötkiló, tilsvarandi á
annaö. Nú skulum viö reikna:
Við flytjum inn 65-70 þúsund
tonn af kjarnfóðri.
Mjólkurframleiðsla er áætluö
128 þús. litrar 1979
128x0.250 = 32.000 tonn
Kjötframleiðsla i sauöfjár- og
nautgriparækt um
18 þús. tonn x 0,750 = 13.500 tonn
Af innfl. kjarnfóðurs til hrossa
er taliö aö fari 3000 tonn.segjum
aö gjaldfritt sé — 2.500 tonn
Hænsn og svin lifa eingöngu á
þessu fóöri og nota 15 þús. tonn
segjum gjaldfritt = 12 þús. tonn.
Og þá er komið aö samlagningu:
32.000
13.500
2.500
12.000
60.000
af 65-70 þús. tonnum.
Þarnaernúaldeiliseftir slatti
til að skattleggja i þvi augna-
miði að draga úr framleiöslu.
Ég er undrandi á þvi aö full-
orönir menn skuli láta þvilíkt
rugl út úr sér.má vera aö allt sé
þetta sjónarspil gert vegna þess
aö einhverjir úr ellefumanna
hópnum ætla aö vekja athygli á
sjálfum sér. Einhverjir þeirra
muna kannski, aö bóndi hefur
komistá þingmeðþviaö feröast
um og standa fyrir skeleggum
mótmælafundum meöal bænda.
En i stéttarsamtökum bænda
hefur veriö rætt um I fullri al-
vöru, að endurgreiöa kjarn-
fóöurgjald á tiltölulega lága
kilóatölu á mjólkurkú t.d.
300-400 kg til aö jafna milli
mjólkurframleiðslu og annarra
greina. Ensá hængur erá þvf,aö
þá munu fleiri vilja endur-
greiöslurogmunþvi ekki veröa
fariöút I slikt nema tryggt sé aö
þetta veröi aöeins í mjólkur-
framleiðslu.
Fyndnir postular
Þá er nú komiö aö þvi fýndn-
asta I samþykktum postulanna
11. Þeir vilja beina samninga
við rikisvaldið um kjör bænda.
Skyldi þetta nú ekki vera alveg
splunkuný tillaga? Ég hef
stundum undrastþaö siöustu ár,
þegar nýjir fulltrúar á Stéttar-
sambandsfundum byrja I ræö-
um aö tala fyrir þessu sem ný-
mæli. Meira segja Kristófer
kunningi minn I Köldukinn kom
með þetta I sjónvarpsviötali
einsogalvegnýjatillögu. Skyldi
þaö vera almennt meö bændur,
að þeir lesi ekki tillögur frá
fundum Stéttarsambands sins i
eigin fagtímariti. 1 Frey birtast
allar tíllögur, bæöi þær sem
samþykktar eru og felldar. Ef
hinir ellefu skammsýnu heföu
lesiö þessar tillögur, þó ekki
væri nema eitt ár, mundu þeir
hafa séö að allt frá 1971 hefur
áskorun til alþingis um aö
breyta lögum í þessu augnamiði
veriö samþykkt. Siöustu árin
einróma. 1 lagafrumvarpi, er
Stéttarsambandsfundur 1972
samþykkti meö 40 atkv. gegn 6,
var ákvæöi um þetta ásamt
heimild til kjarnfóöurgjalds og
fl., sem ef afgreiöslu heföi hlotiö,
heföi komiö i veg fyrir vandræði
okkar I framleiöslu i dag.
Þetta frumvarp var i sam-
ræmi við loforö i stjórnarsátt-
mála 1971. Þaö var svikiö. Sióan
hefur ósk um lagabreytingu tíl
að koma á beinum samningum
viö rikisvaldiö veriö hundsuö á
hverju ári. A sföastliönu sumri

Þóröur Pálsson,
Refsstaö

var mynduð rikisstjórn. Hún
segist vera rikisstjórn vinnandi
stétta, einnig segist hún vilja
stjórna meö samráöi viö stétta-
samtök. Hvaöa andlit ætlar hún
aö sýna bændum og samtökum
þeirra? Ætlar hún aö halda
áfram að sýna bændum og sam-
tökum þeirra lltilsvirðingu?
Mynduö þið, þingmenn stjórnar
hinna vinnandi stétta, ekki telja
stjórn Verkamannasambands-
ins eða ASl og fulltrúafundi
þessara samtaka, rétta máls-
vara vinnandi fólks? Eru
bændur ekki meöal hinna vinn-
andi stétta? Þarf ekki að hafa
samráö viösamtökbænda? Eru
bændur aö biöja um lagasetn-
ingu sem kostar rikissjóö fé?
Nei, þvert á móti, sem mun
spara rikinu fé er fram I sækir.
Hrikaskref
En á meöan þingmenn sitja á
frumvarpinu eykst vandinn
hrikaskrefum. Samkvæmt
siöustu útflutningsáætlun vant-
ar um 5 milljaröa á aö út-
flutningsbætur hrökkvi verö-
lagsáriö 1978-79. Seölabankinn.
hægri hönd rikisstjórnarinnar,
hótar aö hætta aö lána afurða-
lán út á smjör. Hvaö veröur þá
um greiöslugetu vinnslu-
stöðvanna? Hvaö veröur um út-
borgunargetu Mjólkursamlags
KEA, Eyfirðingar? Markaöur
fyrir osta i Bandarikjunum fer
versnandi og óvissa um sölu.
Eruþingmenntilbúniraö greiöa
þessa 5 milljaröa? Nú er verö-
lagsáriö hálfnaö og þar af
leiðandi ber þingi og ríkisstjórni
sem situr á tillögu bænda
siðferðisleg skylda til aö greiöa
þennan mismun, þar til laga-
setning um þessi mál er komin i
framkvæmd. Kannski mætti
spyrja Pálma á Akri hvort þaö
var álit ellefumenninganna
skammsýnu, sem hann vildi aö
þingmenn biöu eftir? Ekki var
þaö álit réttkjörinna fulltrúa
bænda eða stjórnar Stéttarsam-
bandsins. Mætti lika spyrja þá
Lúövik og'Pálma hvort vandi i
sauðfjárframleiðslu sé frekar
„léttvægur” ef sauöfjárbændur
þurfa aö greiöa 200 kr. á kiló
innlagös kjöts og mjólkurfram-
leiöendur 16-17 kr. á kiló.
Nei, góöir þingmenn, sýnið nú
manndóm. Ég skora á Stefán
Valgeirsson,sem hefur nú frum-
varpiö undir höndum sem for-
maður landbúnaöarnefndar
neðri-deildar aö snara þvi i gegn
samstundis. Jafnframt skora ég
á alla bændur á alþingi aö sjá til
þess aö bændur og samtök
þeirra veröi ekki hundsuö
lengur iþessumáli. A þingmenn
Austurlands skora ég, alla sem
einn,aö taka myndarlega á og
koma þessu frumvarpi I lög á
næstu tveim vikum.
Á rikisstjórnina skora ég aö
sýna samráðsvilja sinn viö
stéttasamtök i þessu máli og
beita sér fyrir afgreiöslu frum-
varpsins. Látíð ekki lengur
skammsýna bændur, sem sumir
hverjir hafa hætt sér heldur
langt út á verðbólguisinn i
framkvæmdum,villa ykkursýn.
.....
Nú aö undanförnu hafa all-
margir oröiö til þess aö skrifa i
blöö um þau vandamál sem viö
er aö fást i framleiöslumálum
landbúnaöarins um þessar
mundir. Mig langar til að leggja
þar fáein orö í belg, einkum
vegna þess, aö I þessum hópi
eru margir bændur og hafa þeir
flestir veriö mjög andsnúnir
þeim tillögum, sem forystu-
menn bænda og þau félagasam-
tök sem aö baki þeim standa,
hafa lagt fram og talið liklegar
tíl aö leysa þennan vanda, eöa
aö minnsta kosti aö minnka
hann verulega.
tit frá þessu kynnu menn aö
álykta, aö mikill meirihluti
bænda væri kominn f andstööu
viö Stéttarsambandið og Bún-
aöarþing í þessum málum. Þaö
er aö minu mati fráleitt aö svo
sé. Allur þorri bænda er
sammála forystumönnum sin-
um, og stendur fast aö baki
þeim viö aö fá fram viöunandi
lausn og sigrast á þessum
erfiöleikum, sem vonandi eru
aöeins timabundnir.
Þeir sem um þetta hafa
skrifaö hafa litiö mjög misjöfn-
um augum á þennan vanda,
sumir ekki taliö hann meiri en
svo að hann mættileysa meö þvi
aö leggja niður rikisbú og banna
þéttbýlisbúum aö eiga kindur,
já og jafnvel meö þvi aö bara aö
hætta aö greiöa styrki á
grænfóöurakra. En því miöur er
dæmiö stærra en svo, aö slikar
ráöstafanir mundu breyta þar
miklu um niöurstööuna.
Bændur, sameinaðir
stöndum við
4820 milljónir vantar i
útflutningsb ætur
En hver er þá þessi vandi sem
viö er aö fást? Hann er sá, aö viö
framleiðum verulega miklu
meiraaf mjólk og kindakjöti en
hægt er að selja á skráöu verði
innan lands og til annarra
landa, aö þvi marki aö lögleyfö-
ar útflutningsbætur hrökkva til
aö veröbæta. Framleiösluráö
hefur gertáætlun um útflutning
á búvörum verölagsáriö 1978-79.
Þar kemur fram aö flytja
veröur út 5.500 tonn af dilka-
kjöti. Stærsti hlutinn af þvi eöa
2.800 tonn, eöa jafnvel meira,
fertil Noregs. Þar erlika skásta
veröiö, en gefur þó aöeins 46%
af innlenda veröinu. Næst hag-
stæöasti markaöurinn er f Fær-
eyjum. Aörir markaöir erumun
óhagstæöari.
Aætlaö er aö flytja út um 2.600
tonn af osti, þar af 800 tonn af
óðalsosti sem gefur skást verö
eöa 41% af innanlandsverði.
Fyrir Goudaostinn fæst aðeins
um 20% af verði. Ef flutt veröur
út smjör, fengist fyrir þaö aö-
eins 13% af innanlandsveröi.
A verölagsárinu 1976-77 kom
fyrst tíl alvarlegur vandi af
þessum sökum. Þá kom fyrr-
verandi landbúnaöarráöherra
þvi til leiöar aö safnaö var
saman frá fyrri árum ónýttum
útflutningsbótaréttindum ca 500
millj., sem nægöi til aö tryggja
bændum sem næst fullu grund-
vallarveröi þaö ár.
S.l. verölagsár vantaöi 1.300
millj. í útflutningsbætur, þrátt
fyrir verulega birgöasöfnun Þvi
var bjargað viö i þaö skiptiö
meö þvi aö viö myndun núver-
andi rikisstjórnar var um þaö
samiö að bændurskyldu fá þetta
greitt, og flutti landbúnaöarráð-
herra um þaö sérstakt frum-
varp á Alþingi núna fyrir jólin.
A yfirstandandi verölagsári lit-
ur dæmiö þannig út, samkv.
spá, aö vöntun útflutningsbóta
umfram lögleyft hámark nemur
4.820 millj. Þetta er aö sjálf-
sögöu ekki nákvæm tala, þar
sem verölagsáriö er ekki hálfn-
aö, en reiknuö út frá þeim for-
sendum, sem fyrstu 4 mánuðir
verölagsársins gefa og svipuö-
um birgöum i lok verölagsárs-
ins og voru I upphafi þess og aö-
stæöum aö ööruleyti óbreyttum
frá þvi sem er I dag.
Sveinn
Guðmundsson
— Sellandi
Rúm milljón á hvern og
einn
Gerum okkur aðeins nánar
grein fyrirþessaritölu. Ef henni
er deilt niöur á þá bændur, sem
hafa nautgriparækt og eöa
sauöfjárrækt sem aöalbúgrein,
kemur ca. 1.1-1,2 millj. á hvern
bónda. Svo aö hver og einn
bóndi geti séö svona ca. hvaö
hann muni vanta upp á að fá
fullt verö, þá er þaö um 200 kr pr
kg af kjöti framleitt haustið 1978
og 16-17 kr. pr. litra mjólkur
framleidda á yfirstandandi
verðlagsári.
Ekkert liggur fyrir um þaö aö
rikissjóöur muni taka á sig aö
greiöa þennan mismun. Miklu
frekar heyrast raddir um aö
lækka útflutningsbæturnar frá
þvi hámarki sem nú er i gildi.
Bændur geta þvi naumast
reiknaö meö ööru en aö þurfa aö
jafna þessum halla á milli sin.
Þaðer þvi ljóst aö engra góöra
kosta er völ, — raunar er engin
önnur leiö til en aö draga fram-
leiðsluna saman, aö minnsta
kosti um stundar sakir.
En eru þá þær ráðstafanir,
sem lagt er til aö geröar veröi,
liklegar til aö hafa áhrif i þá
átt, en hvort þaö veröur nægi-
legt, eins og nú er komiö, treysti
ég mér ekki til aö spá um, en
mér finnst alveg fráleitt aö
fullyröa fyrirfram aö þær hafi
engin áhrif.
Skotið hátt yfir markið
Ég sé ekki ástæöu til aö fara
aö gera ýtarlega grein fyrir til-
lögum 7 manna nefndarinnar
svokölluöu, þær hafa svo mikið
veriö til umræöu aö undanförnu
og þeir sem áhuga hafa á
Framhaid á bls. 19.
wmmm^^^m^m^mmm^J