Tíminn - 24.08.1979, Síða 7

Föstudagur 24. ágúst 1979.
7
HVERNIG EIGUM VIÐ AÐ
MÆTA ORKUKREPPU?
Hin gifurlega veröhækkun á
oliu á heimsmarka&i hefur veriö
meira efnahagsáfall fyrir okkar
þjöö, en þjóöin almennt gerir
sér grein fyrir. MiöaB viö núver-
andi ástand þarf um þriöjung af
útflutningsverömæti þjóöarinn-
ar,yfir 70 milljaröa á árinu, til
aö greiöa innflutning á oliúvör-
um, — og er hækkun milli ára
um 45 milljaröar. Þar viö bætist
augljós skortur á olíu á heims-
markaöi Þetta áfall er stór-
málá aöfástviöfyrir stjórnvöld
og eyöileggur aö mestu þær ráö-
stafanir sem geröar hafa veriö
til aö hamla gegn veröbólgunni.
Taka veröur föstum tökum á
þessu vandamáli, sem jaörar
viö kreppuástand. Ennfremur
er ljóst aö ekki er hægt aö láta
notendur ’olíu i landinu bera
þessa hækkun, og þess vegna
þarf skattlagningu á alla lands-
menn.
Ein brotalömin i okkar stjórn-
kerfi kemur skýrtíljós viö þess-
ar aöstæöur og er þaö visitölu-
kerfiö. Þegar ollufurstar
sprengja upp olíuverðiö veröur
sjálfkrafr. kauphækkun til allra
launþega á íslandi og veröbólg-
an magnast. Viö þessar aöstæö-
ur hlýtur aö vera. eölilegt að
taka olíu- og orkumál út úr visi-
tölu. — Hvers vegna er ekki
hægt aö ná samkomulagi um
svo sjálfsagöa ráöstöfun?
Framsóknarflokkurinn hefur
lagt áherslu á þetta atriöi en
fleira þarf til.
Orkusparnaður
Taka þarf orkumálin — orku-
notkun — tafarlaust til alvar-
legrar skoöunar og gera Itarleg-
ar og viötækar ráðstafanir til
orkusparnaöar. A þessu sviöi
hefur of litiö veriö gert jákvætt
á liönum árum. Þess vegna
kemur oK'ukreppan nú svo illa
viö efnahagslifiö I heild hér á
landi.
Þær orkusparnaöaraðgeröir
sem rik iss t j órni n h efur kom iö a f
staö eru vissulega jákvæöar ef
vel verður fylgt eftir. En þýö-
ingarmest er aö gera stórátak i
nýtingu innlendra orkugjafa.
Þaöer okkargæfa að eiga orku-
lindir, bæði i fallvötnum og
jarövarma, sem verður aö telj-
ast einhver dýrmætasta eign
þjóðarinnar. Þaö er þvi aö mínu
mati þjóöarnauösyn, aö þessar
orkulindir veröi virkjaöar og
nýttar af skynsemi og hag-
kvæmni. Þær framkvæmdir
veröa aðhafaforgang, þvi aöán
eigin orku stöndum við illa aö
vigi viö eflingu framleiöslu og
áframhaldandi framfara.
Ef árangur á að nást þarf
stefnan og yfirstjórn þessara
mála aö vera ljós og vel skipu-
lögö.
Jöfnun kostnaðar
A Alþingi 1977 fluttu þing-
menn Framsóknarflokksins til-
lögu til þingsályktunar um
skipulag orkumála, samkvæmt
samhljóöa samþykkt miöstjórn-
ar flokksins 1976. Tillagan er
svohljóöandi:
„Alþingi ályktar, aö stefnt
skuli aö jöfnun orkukostnaöar
um land allt. 1 þvi skyni skal
lögö áhersla á aö tengja saman
raforkukerfi einstakra lands-
hluta og tryggja þannig sem
hagkvæmastar framkvæmdir
og rekstur meö samkeyrslu
allra orkuvera og dreifikerfa. 1
þessum tilgangi skal. stefnt aö
eftirgreindu skipulagi orku-
mála:
1. Unnið að þvi aö koma á fót
einu fyrirtæki sem annist alla
meginraf orkuvinnslu og
- flutning raforku milli lands-
- hluta. Rikisstjórnin taki I
þessuskyniupp samningaviö
Landsvirkjun, Laxárvirkjun,
Andakilsárvirkjun, Rafveitu
Vestmannaeyja, Rafveitu
Siglufjaröar og aörar rafveit-
ur, sem eiga aö reka orkuver,
um sameiningu sliks rekstrar
i einni landsveitu. Aöilar aö
þessu fyrirtækiog stjórn þess
veröi rikissjóöur og lands-
hlutaveitur. Eignarhluti
rikissjóös skal aldrei vera
minni en 50 af hundraöi. Fyr-
irtækiö undirbýr virkjanir og
lætur virkja.
2. Unnið veröi aö þvi aö koma á
fót landshlutaveitum, sem
annist alla dreifingu og sölu á
raforku i viökomandi lands-
hluta. Landshlutaveitur þess-
ar geti einnig annast rekstur
Alexander
Stefánsson
alþingismaður
Sveitarfélögin fái sama raforkuverö og t.d. Grundartangaverk-
smiöjan. (Timamynd: Róbert)
hitaveitna.Þær sjái um fram-
kvæmdir, sem nauösynlegar
eru vegna viökomandi rekstr-
ar. Aöilar aö slikum lands-
hlutaveitum og stjórnum
þeirra veröi sveitarfélögin og
landsveitan.
3. Orkustofnun veröi rikis-
stjórninni til ráöuneytis um
orkumál og annist upplýs-
ingasöfnun hvers konar um
orkulindir þjóöarinnar, geri
áætlanir um nýtinguþeirra og
annist frumrannsóknir fyrir
virkjanir. Orkustofiiun veiti
landsveitunni og landshluta-
veitum nauösynlega þjón-
ustu.
Ganga
þarf lengra
1 samstarfsyfirlýsingu núv.
rikisstjórnar var þessi yfir-
lýsta stefna okkar framsóknar-
manna tekin til greina I aðalatr-
iöum.
Hefur þegar veriö gerður
samningur um landsfyrirtæki,
sem biður staöfestingar. Ég álit
að þetta sé< spor i rétta átt.entel
aö ganga þurfi skrefi lengra,
þ.e. aö sameina alla orkufram-
leiöendur I landinu I eina lands-
veitu, sem sdji raforku meö
sömu gjaldskrá til allra lands-
manna. Eöhlegt er aö rikið eigi
50% I sliku fyrirtæki.
1 tillögum fnamsóknarmanna
er gert ráö fyrir þvi, aö lands-
hlutaveitur veröi settar á fót
meö aöild sveitarfélaga. Ef
sliks er óskaö er eölilegt aö
sveitarfélag geti átt meiri
hlutaaöild aö slikum veitum og
stjórn þeirra. Landshlutaveitur
eigi og reki jarövarmaveitur og
fjarhitunarstöövar. 1 ýmsum
tilfellum kemur til greina aö
reka slikar stöövar þannig, aö
nota megi hvort sem er jarö-
varma eða raforku auk svart-
oliu eftir þörfum.
Nauösynlegt er aö samræma
rekstur raforkukerfisins og
rekstur slikra fjarhitunar-
stööva. Þvi er æs.kilegt aö. þetta
sé á einni hendi.
Landshlutaveitur mundu
þannig annast sölu á bæöi raf-
og hitaorku til notenda.
Sjálfsagt er aö slikar lands-
hlutaveitur veröi sjálfseignar-
félög og eignaaöild sveitarfé-
laga i hlutfalli viö ibúafjölda.
Breyttar aðstæður
í ljósi breyttra aöstæöna nú,
ekki hvaö sist þegar tekiö er til-
lit til þeirrar réttmætu kröfu, aö
landsmennbúi viö jöfnuö i orku-
veröi og rikisstjórnin áætlar aö
olia til húsahitunar verði úr sög
unni innan Qögurra ára, þá tel
ég sjálfsagöa þá kröfu aö sveit-
arfélögin I gegnum landshluta-
samtök eöa landshlutaveitur,
fái beina aöild aö landsvirkjun
og stjórn þess fyrirtækis.
Þar sem ekki er um jarö-
varma aö ræða til hitaveitu-
framkvæmda, fái þau sveitarfé-
lög sen byggja upp fjarhitunar-
kerfi raforku á sama veröi og
stóriðjufyrirtækin i landinu búa
viö I dag, t.d. Járnblendiverksm.
á Grundartanga, Sementsverk-
smiöjan, Aburöarverksmiöjan.
Ég tel, aö nú þegar eigi aö
setjast aösamningum um þessa
sjálfsögöu lausn, sem er nauö-
syn viö núverandi aðstæður og
er sjálfsagt réttlætismál Ibúa
þeirra staöa i landinu sem nú
neyöast til aö nota ollu til upp-
hitunar — og mun veröa til
að flýta aðgeröum, að olia til
húshitunar veröur úr sögunni
eftir 4 ár.
Sameiginlegur
hagur allra
Þetta er mál þjóöarinnar allr-
ar. Ég vil ekki taka alvarlega
furöuleg skrif ogafstööu ýmissa
framámanna i Reykjavik sem
krefjast þers aö „spyrnt sé við
fótum” i niðurgreiöslu kostnaö-
ar fyrir dreifbýliö. Mætti færa
mörgrök gegn slikum neikvæö-
um skrifum. Þaö er allra hagur
aö þéttbýb og dreifbýli taki
höndum saman um þaö sjálf-
sagöa markmið fámennrar
þjóöar I harðbýlu landi, aö allir
iandsmenn búi viö sem jöfnust
lifskjör i landinu.
Það er gagnkvæmt að þétt-
býliö > getur ekki veriö án
tengsla viö dreifbýliö sem og
dreifbýliö getur ekki án þéttbýl-
is veriö. Ég vildi ráöleggja þétt-
býlisfólki aö feröast um landið
og kynna sér framleiöslulifæö
þjóöarinnar, sem hvarvetna má
sjá og þreifa á viös vegar um
landið I þorpum og bæjum viö
sjó og i sveitum. Þaö vikkar
sjóndeildarhringinn og menn
skilja betur nauösyn þess aö
landiö okkar sé byggt og aö
sjálfsagt sé aö landsmenn búi
viö sem jafnastan rétt til lifs-
gæöa.
Ég er viss um aö ibúar
Reykjavikur og Reykjaness-
svæöisins almennt taka ekki
undir það rugl aö þeir séu sér-
staklega skattlagðir fyrir dreif-
býliö.
Ég treysti þvi aö allir lands-
menn veröi samtaka um það
markmiö aö gera stórátak i nýt-
ingu irnlendrar orku fyrir nútiö
og framtiö. Þá mun vel farnast.
EFLUM TÍMANN
Sjálfboðaliðar hringi i sima
86300 eða 86538, Siðumúla 15
Reykjavík, á venjulegum skrif-
stofutima.
• • # ••
Þeim sem senda vilja framlög
til blaðsins er bent á að giró-
seðiar fást i öllum pósthúsum,
bönkum og sparisjóðum. Söfn-
unarreikningurinn er hlaupa-
reikningur nr. 1295 i Samvinnu-
bankanum.
Styrkið Tímann
Fyllið út þennan seðil og sendið til Tímans
í pósthólf 370, Reykjavík
Eg undirritaður vil styrkja Tímann með
því að greiða í aukaáskrift
[ | heila Q] hálfa á lllállllðl
Nafn_______I____________________
Heimilisf.------------------------------------------
Sími