Ísafold - 27.01.1875, Page 1

11,1.
Kemur út 2—3 á mánuBi,
32 blöí alls um árifl.
Miðvikudas 27. janúar
Kostar 3 krónur árg. (erlendis
4kr.), stök nr. 20aura.
Jeg vildi biöja yður, herra ritstjóri, að gefa rúm í blaði yðar nokkr-
um línum til skýringar pví atriði í greininni um „kennsluna í hin-
u m lærða skól a“, er snertir sagnafræðina. par segir svo:
„veraldarsagan er eigi kennd lengra fram, en að árinu 1815, en pó er
hitt verra, að ekkert slculi vera kennt í íslands sögu“. I>að er nú ekki
ólíklegt, að mörgum þyki þetta talsverður galli á sögukennslunni, enda
verður því eigi neitað, að svo er. pað hefir svo margt og mikið gjörzt
í heiminum síðan 1815, að ófært virðist að sleppa því alveg úr skóla-
náminu, en hitt, að kenna ekkert í íslendingasögu í íslenzkum skóla,
það er með öllu fráleitt. Hvað mega útlendir menntamenn hugsa um
oss? Og þetta erunú íslendinganiir, sem eiga að vera svo dæmalaust vel
að sjer! En hvað veldur því þá, að þetta hefir svo lengi við geng-
izt í skólanum, bæði pað, að kenna ekki söguna eptir 1815, og hitt að
kcnna alls ekki íslendingasögu? Að pví er snertir hið fyrra, pá erpað
af pví komið, að samtals í öllum bekkjum hefir sögunni eigi verið ætl-
aðar nema 14 stundir um vikuna (p. e., 3 stundir í fjórum bekkjum og
2 stundir i einum), en pað hefir reynzt of stuttur tími til pess að geta
yfirfarið sögubók Bohrs, sem lengst hefir verið við höfð, allt til enda;
hún cr löng og erfið, og aðgætandi er, að sögutíminn í efsta bekk hefir
allur gengið til pess að lesa hana upp aptur, og varla veitt af — en aS
lesa söguna optar en einu sinni, ermeð öllu ómissandi, ef menn eigaað
vita nokkuð í henni til gagns. Nú er síðan í haust orbin sú breyting
á þessu, aðfai'ið er í sumumbekkjumaðlesa sögubók eptirþá Thrige
og B 1 o c k, í þeirri von, að komizt verði lengra en að 1815, eða, með
öðrum oi'ðum, pangað sem sú bók nær, en það er að 1867. pó er van-
sjeð að petta takist, ef eigi verður fjölgað sögustundum. En pað er hið
síðara snertir, eða tilsögn í íslendingasögu, pá er pað vitaskuld, að með-
an ekkert ági'ip er til af henni og meðan henni er engin stund ætluð í
skólanum, pá ereigi kostur að kenna hana. Jeg vona pess fastlega, að
á pessu verði ráðin bót hið allrabráðasta, og jeg er sannfærður um, að
allir menntavinir hjer á landi muni segja par til já og amon.
Vá 11 Melsteð.
Útlendar frjettir.
1. Frá frjettaritara vorum á Englandi.
J>að eru engia stórtíðindi að færa í sögur sem stendur;
engar fólkorrustur hafa orðið síðan síðast frjettist heim, ekkei t
hásæti hefir hrunið, ekkert konungshöfuðið hefir orðið laust
við konungsherðar, svo frjetzt hafi, engin kóróna hefir
hrotið ofan í hinn sítóma vasa Sóslalista.
Spánverjar og Karlungar þæfa borgarastyrjöldina
norðan á Spáni og veitir ýmsum betur, Karlungum miður yfir
höfuð, og nenni jeg ekki að tína til smáatriði þessarar styrj-
aldar, sem nú eru orðin leiðindaefni fremur enn skemmtunar.
[>að er minnkun fyrir Spánverja, með öllu þeirra þjóðdrambi, og
allri þeirra frægðarsögu, að láta fáeina hálf-hervanda fiokkariðla
Járnbrautin og kirkjugarðurinn.
Eptir
Björmtjerne Björnson.
(Framhald). [>egar hann var búinn, spurði Akra-Knútur
lágt, livort hinum sýndist eigi sama og honum, að fullt væri
af vofum í kringum þá. [>að var skuggsýnt í stofunni, og þótt
aliir, sem inni voru, væri fullorðið fólk, og sætu þarna margir
sarnan, var eigi trútt urn, að felmtri slægi yfir þá. þórður tók
upp hjá sjer eldspýtnastokk, og sagði nokkuð þurrlega, að þetta
hefði þeir vitað allt saman iöngu áður. «Ó nei», segir Knút-
ur og gekk um gólf«; þetta er meira en jeg lief vitað áður.
Jeg fer nú að halda, að ofdýrt megi líka kaupa járnbrautirnar».
Ilinum hnykkti við, og Knútur sagði, að taka yrði málið upp
aptur; kom hann með uppástungu í þá átt. «í ósköpunum,
sem hjer hafa gengið á», mælti hann, «hefir helzt til mikið
verið gjört úr nytsemi járnbrautarinnar; verði hún ekki lögð
um sveitina, verða sjálfsagt hafðir áfangastaðir sinn við hvorn
enda heonar; það er vitaskuld, að það er fyrirhafnarmeira að
fara þangað fyrst, heldur en ef áfangastaðir væri hjer í miðri
sveitinni; en 6vo voðalegt er það þó ekki, að þörf sje á að
fara að ónáða íramiiðna þess vegna». Knútur var einn af
þeim, sem ekki var lengi að detta eitthvað gott í hug, þegar
komið var á hann skriðið; hann hafði rjett áður ekkert vitað,
liggja sjer svo lengi á hálsi eins og nú er orðið. En aðal-
meinið er tjárþurrð ríkisins. Fje skortir til að borga hernum,
en enginn hermaður berst að gagni nema honum sje borgað
fyrir handverk sitt, og því óreglulegar sem honum er greiddur
máli, því óhlýðnari gjörist hann foringja sínum, því ómildara
lætur hanu sópað greipum um hýbýli vina jafnt sem óvina;
en því verr stendur hann að vígi og það mál er hann á að
verja. Lóma hershöfðingi liggur nú með 1400Ö hermanna í
Guipuzcoa og er í mæli að hann muni taka þar vetrarsetu með
her sinn, en halda sterkum verði úti með fram landamærum
þessa hjeraðs og Frakklands, en muni snúa liðinu á hendur
Karlunguin suður og vestur í Navarra, er vorar, og vegir greiðast
um fjalllendin. Don Carlos hefir nú fengið nýan yfirforingja
að nafni Egana, sem ekki þykir hafa farið enn all-skellega
með hernað herra síns. Fyrir skömmu rjeðst hann á stjórnar-
herinn, eða lítinn hluta hans, rjettara sagt, meðan hermenn-
irnir stóðu vopnlausir í víggarðahleðslu fyrir utan borgina St.
Marcial; en Egana varð að hverfa frá leiknum eptir allharða
rimmu, og ljet, að sögn, fjölda manna. Nú er í almæli I Mad-
rid, að Serruno marskálkur sje að reyna að fá saman ærið fje
til að múta hershöfðingjum Don Garlos og öðru herfólkl; þykir
stjórninni sem þetta bragð muni verða honum skæðara en kúl-
ur og byssustingir; því uu um hríð hafa allmargir Karlungar
gjörzt liðhlauparar; og varpað sjer á náðir stjórnar-hershöfð-
ingjanna. þetta bragð halda þó aðrir að muni litlu megna
nema óhægð stjórninni, og ekkert muni koma hollustu-vitinu
fyrir Navarra-búa nema það, að vinna með vopnum þá bæi, er
Karlungar hafa þar á valdi sínu.
í F r a k k 1 a n d i er nú allt kyrt að kalla; þingið er ný-
lega komið saman, en engin stórmál hafa enn komið til um-
ræðu; menn búast við engu sjerlega sögulegu fyr en eptirjól.
Bæjarstjórnin í Paris hefir enn einusiuni orðið að leita láns til
að borga skuldir og þarfir bæjarins; í þetta skipti þótti þurfa
220 millióna franka, og hefir þingið fallizt á að heimila lánið
með lögum. Annað lagaboð hefir og náð meiri hluta atkvæða,
á þingi, er skyldar útlenda menn búsetta í Frakklandi til að
vera háða útboðslögum ríkisins, nema þeir sanni að þeir full-
nægi þeim heima á ættjörðu sinni.
það hefir þótt eptirtektavert, að R ú s s a -stjórn fór ný-
lega framm á það við konung P r ú s s a, hvort ekki mundi nú
vel fallið að endurskoða landamæri Prússlands og Rússlands;
en hitt þó ekki síður, að stjórn Prússa kvað stult nei við
hvað hann átti að segja, en þetta, sem hann sagði nú, beit á
alia. þórður sá, að hjer var hætta á íerðum, og að bezt
rnundi að fara varlega; Ijezt þvi fallast á það, sem Knútur
sagði. t'ess konar tilfinningar eru ríkastar fyrst í stað, hugs-
aði hann; bezt að bíða, og sjá hverju fram vindur.
En það fór öðruvísi en hann ætlaði. [>ví að stuggurinn, sem
mönnum stóð af því, að hreifa við líkum ættingja sinna, magn-
aðist æ meir og meir og færðist um allt byggðarlagið; enginn
haföi sett þetta neitt fyrir sig, meðan ekki var farið að nefna
þá, sem fyrir fiutningnum átti að verða, en nú voru allir orðnir
frá sjer útaf því. Mest varð kvennfólkinu um, og næsta fundardag
var krökt af fólki kringum þinghúsið. [>að var um hásnmar, í
miklum hita; gluggarnir voru teknir úr; þaö var jafnfullt úti og
inni. Allir bjuggust við einhverjum stórtíðindum.
[>órður ók I hlað. Ilesturinn fyrir vagni hans var Ijóm-
andi fallegur. Allir tóku ofan. [>órður litaðist um með mestu
spekt og stillingu, eins og ekkert væri um að vera. Hann
settist við gluggann, hálmstráið var fundið, og það var ekki trútt
um, að honum stykki bros, þegar hann sá Knút standa upp til
þessa að tala máli ailra hinna framliðnu í gamla kirkjugarðin-
um fram á Uaugi.
En Akra-Knútur byrjaði ekki á kirkjugarðinum. ilann hót'
mál sitt á því, að gjöra betur grein fyrir, að I öllum þessura
1 ósköpum, sem á heföi gengið, hefði of mikið verið gjört úr
2