Ísafold - 29.05.1876, Blaðsíða 2

46
þótt það viðurhlutamikið, þar sem ekki
var um neitt áríðandi allsherjaripál að
ræða. Að beita valdi konungs til að
gefa út bráðabirgðalög í hvað litilfjör-
legu máli sem er, væri vafalaust að
fara miklu lengra en löggjafmn hefir
til ætlazt, og þá væri löggjafarvaldi al-
þingis hætta búin.
Vjer fáum því eigi sjeð, að herra
h - r hafi með sinni röksemdaleiðslu
hrakið skoðun vora, og verðum enn að
vera á því, að dómur hans um aðferð
ráðgjafans sje «brandur», er hann hafi
skotið ófyrirsynju.
Eptir að vjer höfðum ritað þessar
athugasemdir, barst oss brjef um þetta
mál frá prestinum á Vestmanneyjum,
er segir frá tildröguiti hinnar fágætu
hjónavígslu, sem öll þessi þráttan er út
af risin. Brjefið er svo látandi:
«Enda þó sýnast megi, sem í ísa-
fold sje þegar nóg rætt með og mót
um það, að «sýslumaður gefur saman
hjón«, óska jeg að hinn heiðraði rit-
stjóri ísafoldar vildi Ijá nokkrum línum
hjer að lútandi rúm í blaði sínu. Jeg
skal fyrst um sinn ekki orðlengja neitt
• um það, hvort jeg sje á máli herra
«h-r», er hefir viljað kalla það ólög, að
sýslumaður gæfi saman Mormónahjú,
eða hins heiðraða útgefanda ísafoldar,
sem ekki hefir fundið neitt ólöglegt í
því; en þar jeg að nokkru leyti er rið-
inn við þetta efni, skal jeg, mönnum
til frekari skýriugar, leyfa mjer að minn-
ast á tiidrögin til þess, að sýslumaður-
inn á Vestmannaeyjum, en ekki prest-
urinn, heGr framið hjónavígslu á Mor-
mónapersónunum Magnúsi Kristjáns-
syni og þuríði Sigurðardóltur. — Skal
þess þá getið, að sumarið 1874 höfðu
hinar umræddu persónur látið Mormón-
ann Lopt Jónsson gefa sig saman í
hjónaband, án þess að gæta nokkurs
þess, er samkvæmt lögum hjer er fyrir-
skipað viðvíkjandi hjónabandi, og var
þetta um það leyti sem þau gjörðust
Mormónar. En er jeg, svo sem hlut-
aðeigandi prestur, komst að raun um,
að þau Magnús og þuriður, er þannig
höfðu látið gefa sig saman, lifðu sam-
an svo sem hver önnur löglega saman gef-
in hjón, sendi jeg fyrirspurn til prófasts-
ins, og hann aptur til biskupsins, um
það, hvort hjúskaparsambúð þeirra ætti
að álítast lögleg eða ólögleg, eða hvort
tilkynna ætti hlutaðeigandi sýslumanni,
að þau lifðu f hneykslanlegri sambúð,
og gaf herra biskupinn það svar, að
sambúð þeirra hlyti að álítast hneyksl-
anleg, og bæri því að tilkynna þetta
sýslumanni. Þetta var og gjört, og
leiddi það til þess, að amtið úrskurð-
aði, að þau skyldu að viku liðinni frá
því þeim yrði birtur úrskurðnrinn láta
af sinni hneykslanlegu sambúð. Sem
við var að búast, var þeim þetta mjög
nauðugt, og til þess ekki að verða skil-
in, kom Magnús fram með þá beiðni
til mín, að lýsa til hjónabands með sjer
og Þuríði, og gefa þau saman. Iiom
þetta mjer mjög óvænt, þar eð honum
áður hafði þótt Mormóninn Lopturhæfi-
legri til þessa verks en jeg, og svaraði
jeg honum því einu, að þar hann og
þau bæði væru Mormónar, þætti mjer
efunarmál, hvort jeg svo sem lútersk-
ur prestur gæti gefið þau saman. Hann
kvaðst ekki mundu láta af Mormóna-
trú. Ljet jeg hann þá vita, að þau yrðu
aðbíðahjónavígslu hjá mjer, þar til mín-
ir yfirboðarar hefðu iýstþví yfir,að tilhlýði-
legt væri að lúterskir prestar gæfu sam-
an Mormóna. Sendi jeg síðan fyrir-
spurn hjer að lúlandi til minna yfir-
boðara. — Nú leið og beið svo, að
ekkert svar kom, fyr en að birtist kon-
ungsúrskurður 25. október 1875, og
eins og kunnugt er, varð það upp á,
«að sýslumaðnr skylcíi gefa saman hjón».
Mundi með þessu hala verið framin
nokkur ólög? Það virðist liggja opið
fyrir, að ráðgjafinn, er hafði ráðið úr-
skurðinum, hafi einmitt haft það fyrir
augum, að brjóta ekki lög á Mormóna-
persónum þessum, er beiddust gipt-
ingar, en á hinn bóginn hafi ekki vilj-
að skylda hlutaðeigandi prest til að
gjöra um aptur hina mormónsku hjóna-
vígslu. Með þessu einu móti má svo
álíta, sem hvorumtveggju hafi verið úr-
skurðað í vil, Mormónapersónunum,
með því ekki að láta gefa sig saman af
viðkomandi sóknarpresti, sem þær þeg-
ar áður höfðu sýnt, að þeim var gasn-
stæðilegt, þó þær, heldur en ekki neitt,
vildu nota vígslu hans eins og annað
neyðarúrræði; og prestinum, með því,
að gefa hann lausan við að fremja
þessa kirkjulegu athöfn við þær per-
sónur, sem hann vissi að álitu hana
svo sem markleysu, í samanburði við
hina mormónsku hjónavígslu; því það
er vitanlegt, að Mormónar ekki kanri-
ast við að neinn hafi myndngleika til
að gefa hjón saman, nema sá, «sem
til þess hafi fengið beinlínis opinberun
afguði». Hver lúterskur prestur mundi
og með fúsu geði geta fengið sig til
þess, að láta hafa sig sem varaskeifu,
til að gefa saman Mormónapersónur,
er hann vissi, að í rauninni virtu að
vettugi þessa lians athöfn, og einungis
kynnu að beiðast giptingar, til að koma
einhverju nafni á bjónaband, og að
þærþá ekki fremur en verkast vildi mundu
finna sjer skylt, að halda þann hjúskap-
artrúnað, er staðfestur var með þessu móti.
Vestmannaeyjum, 22 april 1876.
IIr. Jónsson».
— Fjárkláðinn. Ilinn 10. þ.
m. átti Jón rilari fund hjer í Rvík við
hreppstjóra og kjörna menn úr lækn-
ingasveitunum á kláðasvæðinu, það er:
sveitunum sunnan Botnsvoga, nema úr
Grímsnesi; þaðan kom enginn. Hann
skýrði frá, að við síðustu skoðanir hefði
enginn kláði fundizt neinstaðar. Mos-
fellshreppstjóri beiddist fyrir hönd
sinna sveitunga undauþágu undan hinu
fyrirskipaða vorbaði, með því að það
væri með öllu óþarft, þareð kláði hefði
eigi sjest þar í hrepp i heilt missiri;
væri hann því sjálfsagt upprættur þar;
baðkostnaðurinn yrði bændum óbæri-
legur í þessum harðindum og fiskileysi.
Á þessu voru Kjalnesingarog Kjósarmcnn ;
en aðrir fundarmenn allir mæltu fram
með vorböðum ; töldu þeir mikla trygg-
ing að þeim, ef svo óliklega tækist til,
að kláði leyndist enn einhverstaðar;
auk þess væri margreynt, að vorböð
bættu svo þrif f skepnum og ullarvöxt,
að vel ynnist upp kostnaðurinn af þeim,
þótt engan kláða væri við að eiga.
Lauk svo, að vorbað var samþykkt með
atkvæðafjölda; skyldi geldfje baðað um
fardaga, en ær og ungiömb nm frá-
færur. — Hreppstjórarnir í Mosfells-
hrepp og Álptaneshrepp vildu hafa vörð
með Soginu og frá þingvallavatni vest-
ur í Leirvoga til þess að verja sveit-
irnarþar fyrir sunnan, sem enginn kláði
hefði komið fram í síðan fyrir þorra,
gegn kláðahættunni úr Grímsnesi, þing-
vallahrepp og lvjalarneshrepp; en aðr-
ir fundarmenn voru slíkum verði mót-
fallnir, fyrst og fremst sakir ókleyfs
kostnaðar. Aptur á móli töldu allir
fundarmenn nauðsvnlegt, að hafa í sum-
ar vörð frá Botnsvog upp f jökul, en
sjálfsagt, að sleppa öllu fje á fjall að
aflokntim böðunum; heimagæzla væri
óhafandi. En 16 vikur af sumri skyldi
gera nreið eða leit um allar afrjettir
sunnan Botnsvoga en vestan varðlín-
unnar (eystrii, reka allt fje saman f
rjettir og skoða það, og skera hverja
kláðakind, ef svo óliklega tækist til, að
þeim yrði þá til að dreifa. Utanhrepps-
skoðanir um kláðasvæðið á kostnað
hlutaðeigandi fjáreigenda vildu fundar-
menn ekki hafa, en vildu heilbrigðu
sveitirnar skoða borgunarlaust eða á
siun kostnað, væri það vel komið.
— Annar kláðafundur var haldinn 8.
þ. m. að Steinum i Stafholtstungum,
undir forsæti alþingismanns Mýramanna
herra Hjalms Pjeturssonar. þann ftind
sóltu að undirlagi sýslumanns kosnir
menn úr öllum hreppum sýslunnar, 1
eða 2 úr hverjum, flestir sýslunefndar-
menn Mýramanna, og 2 sýslunefndar-
menn Borgfirðinga; enn fremnr 2 ko-n-
ir menn úr Dalasýslu og 1 úr Snæfells-
nessýslu, en enginn úr Húnavatns- eða
Strandasýslu, þótt þangað hefði líka
verið sent fundarboð. Loks voru all-
margir ókosnir menn á fundinum.
Aðalumræðuel'nið var varnir gegn
fjársamgöngum bæði um sjálft kláða-
svæðið, og vestur yfir Hvitá. Var sam-
þykkt í einu hljóði, að sýslunefndin
skyldi rita amtmanninum (sunnan og
vestan) um
að skipa dyggilega geymslu á öllti fje
milli Hvitánna í sumar samkvæmt
lögum;
að skipa eptir samkomulagi við amt-
manninn norðan og austan 30 menn
til að varna fjársamgöngum yfir
Ilvitá f sumar, á kostuað Norðlend-
inga og Vestfirðinga. að rjetlri tiltöln;
að skipa 7 manna nefnd, 5 úr Mýra-
sýslu, 2 úr Borgarf., til að ráðstafa
hinum 30 mönnum eptir því sern
henni þvkir bezt henta; — sýslu-
nefnd Mýramanna skyldi slinga upp
á mönnum í nefnd þessa. Loks
var samþvkkt
að spyrja amtmann, hvað gjöra skuli
við kindur, sem kynni að sleppa yfir
takmörk þau, er landsh. hefir bann-
að fjárhflutninga yfir um ótiltekinn
tima. Fundurinn var þeirrar skoð-
unar, að sjálfsagt va'ri að úrskurða
þær til skurðar.
Fundurinn vildi láta nokkra þess-
ara 30 (varðlmanna hjálpa Borgfirðing-
um til heimagæzlunnar, til tryggingar,
og til þess að hafa hemil á kláðanum
ef hann kynni að koma þar upp í sum-
ar, þó með því skilyrði, að Borgfirð-
ingar byrjnðu þá þegar heimagæzluna
samkvæmt þeim reglum, er lögreglu-
stjóri hefir sett, og að hver fjáreigandi
i efra hluta Borgarfjarðarsýslu skuld-
bindi sig skriflega til dyggilegrar heima-
gæzlu; «en reyndist fjárgæzla þeirra
ótrygg, jrðu ullir mennirnir tafarlaust
settir í Hvítárvörð*. Fengist ekki
tryggileg heimagæzla í syðra tiluta sýsl-
unnar, skyldi skipa Skorradalsvörð með
nokkru af þessum 30 mönnum.
Fundarmenn lofuðu að styðja að
þvf á þingvallafundi og eins undir þann
fund, að Borgfirðingar fengju sann-
gjarnar skaðabætur fyrir skurð sinn í
vetur sem leið, jafuskjótt sem þeir
hefðu gjörsamlega útrýmt kláðanum