Ísafold - 23.12.1876, Blaðsíða 2

Ísafold - 23.12.1876, Blaðsíða 2
118 nokkurn tíma reynum aptur þcssa verzl- un, og það höfðum við ætlað okkur, eptir fortölum yðar, verða mennirnir að læra að fara með okkur með meiri mannúð cg skynsemi, en hjer kom fram».— þannig segíst þeim Bridges og Tait frá ferð sinni til Austurlauds í þetta sinn. Jeg gjöri ráð fyrir, að hún sje sönn í öllum aðalatriðum, og ræð jeg það helzt afþví, að þeir sáu sig neydda til að hætt við að kaupa annan skipsfarm til, enda vantaði 550 fjár upp á þenna eina. Jeg ætla, að engum manni þurfi að blandast hugur um það, að þetta hafi tekizt óhappalega yfir höfuð, og Hjer- aðsmönnum til lítils sóma. Og með þvi jeg átti frá öndverðu löluverðan þátt í að eggja þessa menn fararinnar, vil jeg leyfa mjer að fara fáeinum orð- um um málið, og skýra mönnum, hvað mjer gengur til að reyna að fá þessari fjárverzlun á komið milli Austurlands og Bretlands, og hvaða grundvallarreglum jeg mundi einkum viija fylgja, ef jeg væri fjáreigandi meðal fjáreiganda þar. það vita allir, að aðal-auður hins víða hjeraðs, er liggur inn af Hjeraðs- fióa, er sauðfje. Á hverju ári hafa fjáreigendur þar töluvert fjár aflögu til verzlunar umfram heimilisþarfir sínar. Með öðrum orðum: þeir hafa rekið töluverða verzlun í fje á hverju ári. þetta ætla jeg að enginn fái rengt. því að á hverju ári reka Hjeraðsmenn svo og svo mikið fje til slátrunar á kaupstaði á AustQörðum — skurðarfje er aðalverzlunarvara þeirra að hausti. Þegar nú svo ber undir, eins og bar í haust, að Bretar koma til að kaupa lifanda fje, þá liggur það ( aug- nm opið, að fjáreigendur verðaað leggja niður fyrir sjer þetta þrennt sjer f lagi: t. Hvort það verð, er Bretar bjóða, og borgunarmáti þeirra, standizt sam- Finnakyn. Dálítil frásaga, eptir Joncts Lie. (Framh.) Fyrir hundrað árum hafði biskupinn lagt það ráð, að senda eina vofuna upp í Rauðeyjarkirkju. En hvert sinn, sem orðið var nefnt, sem mest reið á, gleymdi vofan að setja það á sig. Stúlkan sagði, að Ólafur konungur helgi hefði fest upp kirkjuklukku af skíru guili ( fjallið Iíunnan, og hjeldi klerkur sá, er fyrstur hefði komið á llálogaland, vörð yfir klukkunni, í hvítu rykkilíni. «Fyrsta skiptið, sem hann hringir klukkunni, verður fjallið að steinkirkju geysimikillt, og þangað á allt Háiogaland og Finnmörk að eiga kirkjusókn, bæði ofan sjávar og neð- an. En það stendur lengi á því, og því spyr biskupinn alla, sem hingað koma ofan, hvort þeir geti sagt hon- nm nafniðo. Erlendi varð einhvernveginn kyn- lega við sögu þessa, og þó mest, er hann fór að liugsa sig um og varð anburð viðþað verð, er kaupmenn bjóða, og við borgunarmála þeirra. 2. Hvort sú verzlunaraðferð, er Bretar hafa, sje fjáreigendum holl yfir höfuð. 3. Hvort likur sje til að fje hækki í verði, ef verzlun Breta er studd og menn gjöra sjer far um að hæna þá að sjer. þegar menn leggja þetta niður fyrir sjer, verða menn fyrst og fremst að hafa almannahag fyrir augum, því hag- ur hins einstaka blómgast því að eins, að almennings hagur blómgizt. Þegar menn nú vilja átta sig á fyrsta atriðinu, þá kemur það einkum til skoð- unar, sem í því alriði er aðaiefnið: að Bretar borga það verð, sem um semst, út í hönd, f gjaidgengum peningum. En fyrir það fje, er rekið er í kaup- staðinn, koma mestmegnis vörur, stund- um feikn af krami, optast iitið eitt í peningum, og þeir sem «standa sig vel», verða að eiga svo og svo mikið «til góða» hjá kaupmanninum rentulamt, frá ári til árs. þegar þess er gætt, hversu miklu ábatasamara er að verzla í kaup- stöðum með peninga en með vörur, og í öðru lagi þess, að þeir sem ekki þurfa að eyða öllum sínum peningum til vöru- kaupa, hafa ótal vegi, ef þeir vilja nota þá, til þess, að koma þeim á vöxtu, er þeir hafa þá í hendinni, en geta alls ekki komið þeim á vöxtu, með neinu móti, er þeir standa «til góða» í bók kaup manna, og í þriðja lagi þess, að kram- vara, borguð með kaupvöru, kostar þetta 25—50 af hundraði meira en hún ætti að kosta gegn peningum út í hönd, þá ætla jeg, að fáum muni blandast hug- ur um það, hvor skuli sitja fyrir fjár- kanpum með jöfnu verði, Bretinn eða kaupmaðurinn. Jeg, fyrir mitt leyti, Ijeti Bretann sitja fyrir kaupunum, þó hann þess þá var, að hann var iíka búinn að gteyma uafninu. Stúlkan horfði framan í hann sem á glóðurn meðan hann var að hugsa sig um, og náfölnaði síðan upp. Nú komu þau að hibýlum sæ-álfs- ins, föður stúlkunnar. f>au voru gjör af bátflekum og hafskipareköldum, og greru allskonar sæjurtir á þakinu og grænt mararslím. Dyrustatirnir vorn grænir stóipar, ákaflega miklir, alþaktir skeljum og kuðungum, og hurðin úr gaddrekinni hafskipasúð. Fyrir hurð- arhring var hafður firrnamikill festar- hringur, gaur-riðgaðar, og hjekk hálf- fúinn kaðalspotti við, digur mjög. Þegar þau komu að dyrunum, kom út handleggur, svartur og Ijótur, og æði- mikill fyrirferðar, og kippti hurð- inni frá. þau komu inn í skála allmikinn, með hvolfþaki yfir, og var smáum skeljasandi stráð á góltið. í hverju horni var fullt af kaöiahrúgum, neta- flækjum og ýmsum skipaútbúnaði, og tunnur og allskonar hylki innan um. Yfir eina netahrúguna var breiddur seglgarmur, rauðlitaður og þar sat byði mjer nokkuð lægra verð en kaup- maðurinn, og það einmitt fyrir þá verzlunaraðferð, er Bretar hafa: þeir koma heim til rnanna, taka fjeð í hlaðinu svo að kalla, og bera allan kostnað af þvi, úr þvf kaup eru gjörð. Skoðum nú nú hina vcrzlunar- aðferðina. Fjáreigendur verða að fara með sína eigin rekstra í kanpstaðfnn, bóndi með tvo vinnumenn vanalegast með hverjum, ef hann nemur nokkru að mnn, og eru í þessu fjárrekstra vosi og hrakningum svo og svo lengi, sem allt er misjafnt, eptir mislangri kaup- staðarleið. JVleginhluta þessa kostnað- ar — að ótaldri rýrnun á fje ( hrak- viðrum, sem opt nemur öllum fjarska, borgun fyrir geymslu, haga, næturgreiða o.s. frv. — sparar verzlunaraðferð Breta fjáreigendum. Munar þessi kostnaður engu? Svarið liggur að miklu leyti beint við í daglaunum þeim, er Bretar urðu að borga sauðrekum eystra ( ár. þar eru daglaun á haustdegi auðsjáan- lega orðin þ r ( r dalir fyrir meðalmann! það urðu Brelar að borga nauðugir vil- jugir. — því ekki get jeg fengið af mjer að ætla, að heiðvirðir bændur hafi sig til þess, að r æ n a útlendinga, er ekki koma til þeirra í verri erind- um, en að verzla við þá, sem um allan menntaðan heim er talin athöfn friðar og vináttutryggingar þjóða í milli. Leggi nú Hjeraðsmenn niður þennan kostnað á við haustverzlun sína við kaupmenn, og svari sjer síðan sjálfir, hvor verzlunar- aðferðin er ábatasamari og hagfelldari, Breta, eða hin. (Niðurlag). (Eiríhr Magnússon). Skattamálið. (Niðurlag). Loks hefir nefndin samið frumvarp um 4. laun sýslumanna og bœjarfógeta. Frá þeim degi er lög þessi komast húsráðandi. Uann var hár vexti og gildur að því skapi, herðabreiður mjög, dökkrauður á hár og skegg og strý- hærður, smáeygður og gereygður, sem hákarl, munnstór, oggranstæðið ákaf- lega vitt. Ilann var með blankhalt á höfði og hreykti honum upp í hárs- rætur, og glotti um tönn. Höfuðlagið var ekki ósvipað og á hafsel þeim, er kallaður er miðafjandi; hálsinn sömu- ieiðis grár og ioðinn, og sundfit í hverri neip. Hann var í stórum rosa- bullum, niðurflettum, og í þykkvum ullarsokkum gráum, sem náðu upp á milt læri. Að öðru leyti var hann á ólituðum vaðmálsfötum, og glerhnappar í vestinu. Hann var í víðum skinn- feldi stuttum yztum klæða, óhnepptum að sjer, og með rauðan ullartrefil stóran um hálsinn. þegar Erlendur kom, stóð hann upp til hálfs og tók þýðlega kveðju haiis: «Komdu sæll, Erlendur», mælti hann; «þú komst i hann krappan í gær. Settu þig nú niður og fáðu þjer dálítinn bita að borða; þú ert víst farinn að verða matlystugur», og spýtti við tönn stórri tóbaksbunu, eins og

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.