Ísafold - 21.07.1877, Blaðsíða 2

70
fengið utanþingsnefnd til undirbúnings
undir næsta þing.
Fjárlagamálið er eitt af höfuðmál-
unum á hverju þingi. Fjárhagur landsins
má heita furðu-blómlegur, er það hefir
safnað í viðlagasjóð á fáeinum árum ná-
lega hálfri millíón kr. A því mun all-
ur þorri þingmanna, að það sje lítill
búhnykkur, að vera að leggja stórfje á
kistubotninn á hverju ári, eða í dönsk
skuldabrjef og „innritunarskírteini“, eða
hvað það heitir, en láta að kalla allt
ógjört, sem bráðliggur á landinu til
framfara, eða þá að hafa viðburðina
til þess svo ómyndarlega og fátæk-
lega, að eigi verði að hálfum notum.
Fjárlaganefndin mun eflaust einráðin í,
að leggja drjúgum fje til að bætasam-
göngur í landinu, sem framfarirnar eru
einna mest undir komnar, að fráskildu
menntunarmálinu. Stjórnin ætlar í
frumvarpi sínu 30,000 kr. til vegabóta,
en oss grunar að nefndin heldur bæti
við það en færi það niður. Eins mun
þingið ætla sjer að horfa eigi fnokkra
viðbót við kostnaðinn til strandferðanna,
óg helzt hafa í hyggju að búa svo um,
að vjer þyrftum eigi að verða á flæði-
skeri staddir með þær, þótt Dönum
þóknaðist að kippa af oss hendinni, ef
þingið, sem sjálfsagt er, veitir eigi
styrkinn til þeirra með öðru móti en
því skilyrði, að ferðunum verði hagað
að óskum vorum. Póstgöngurnar um
landið eru í mestu bemsku, við það sem
vera þyrfti og vera mætti með eigi
miklum tilkostnaði, sem vjer teljum
sjálfsagt að þingið leggi fúslega fram.
þá er enn meðal annars þilskipamálið,
sem margir þingmenn munu bera fyrir
brjósti, og eflaust reyna til að styrkja
að með einhverju móti,
Rætist súspávor, sem vjer vonum
fastlega, að þingið láti sjer núsjerstak-
lega umhugað um að styrkja sem mest
og efla það, sem framfarir landsins eru
bersýnilega einkanlega undir komnar,
munu flestir kalla góðar alþingisfrjett-
irnar núna, stórum betri en í hitt eð
fyrra.
Bókafregn.
— Svanhvít þeirra skáldanna Mattías-
ar og Steingríms er eitthvert eiguleg-
asta ljóðakver, er úthefir komiðávora
tungu. það er safn nokkurra smá-
kvæða eptir ýms útlend höfuðskáld, frá
ýmsum tímum. Ffafa þýðendurnir auð-
vitað valið það, sem þeim fjell bezt í
geð, úr hinum geysimikla fjársjóði á-
gæts kveðskapar, er þeim var kunnur
á útlendum tungum, enda mun varla
nokkur maður með óspilltri fegurðar-
tilfinningu öðrum dómi á lúka, en að
kvæðin sjeu flest hvert öðru fallegra.
fau eru og allflest við alþýðuhæfi,
enda ríður eigi hvað minnst á að svo
sje, eigi það að lánast, sem er aðal-
mark og mið þeirra, sem gefa út handa
almenningi fagran kveðskap: að byggja
út hinum alþýðlega leirburði, hinni and-
legu sorafæðu, sem vesalir prangarar í
skáldagervi eitra með blóð menntunar-
lítillar alþýðu og myrða með fegurðar-
tilfinningu hennar. — Að þýðing kvæð-
annaí „Svanhvít“ sje vel af hendi leyst,
þarf eigi að efa, er jafnfræknir hafa um
hana fjallað og þessi einna helztu skáld
vor nú á tímum, sem báðir hafa að
maklegleikum einkum orð á sjer ein-
mitt fyrir snjallar þýðingar, og eru tvi-
mælalaust langfremstir í þeirri íþrótt
á landi hjer síðan „þjóðskáldið Jón
J>orláksson“ leið. Ætti að g'jöra grein-
armun þeirra í þessari íþrótt, virðist
hann vera sá, að Mattfas er að jafn-
aði tilþrifameiri og fjörmeiri, og, ef til
vill, alþýðlegri; en þýðingar Steingríms
aptur á móti smekkvíslegri og fágaðri
en hjá hinum, svo fágaðar og heflaðar
í krók og kring, og orðavalið svo ein-
staklega vandað, að varla finnst nokk-
urt lýti. J>essi munur á raunar auðvit-
að meðfram rót sína í kvæðavalinu, í
efni og búningi kvæðanna á frummál-
inu, sem hvor um sig hefir tekið sjer
til að þýða. |>annig er t. a. m. „Kaf-
arinn“ eptir Schiller, sem Steingr. hefir
þýtt, eitthvert- fjörmesta kvæðið í öllu
safninu, og yfir höfuð óviðjafnanlega
fagurt, endaþýðingin snildarleg. Ann-
ars eru öll kvæðin eptir Schiller,
4 fremstu kvæðin í safninu, öll þýdd af
Stgr., einnig einna fremst að kostum,
hvert öðru fegurra að efni og búningi.
J>ar næst viljum vjer sjer í lagi benda
á biflíukvæði Karls Geroks, einkum hið
síðasta: „Páll áAresarhæð“, prýðilega
þýdd (af Matt.). Væntir oss þess, að
að þeim getist alþýðu einkanlega.
Síðast, en eigi sízt, leiðum vjer athygli
að því, sem Matt. hefir þýtt úr hinum
fræga hetjuljóðaflokk „Fánrik Stáls
Ságner“ (sögur Stáls fyrirliða), eptir hið
mikla þjóðskáld Finna, J. L. Runeberg,
sem andaðist í vor. |>ar í er meðal
annars „Sveinn Dúfa“, sem hver mað-
ur kannast við, er nokkuð þekkir til út-
lends skáldskapar á vorum tímum, og
er eitthvert mesta uppáhald meðal allra
þjóðkvæða Finna og Svía. Efnið í
ljóðaflokk þessum er frelsisbarátta Finna
gegn Rússum i upphafi þessarar aldar,
hreystivörn veikliða og lítilsigldrar smá-
þjóðar gegn tröllauknu ofurefli, lýsing
þess, er frelsið barðist í andarslitrum
gegn böðulslegu kúgunarvaldi. Yrkis-
efnið er þess eðlis, að kveðskapurinn
mætti vera ljelegur til þess, að eigi
þætti talsvert í hann varið; en þarsem
Ijóðin eru nú ort af frartiúrskarandi
snilld, með óviðjafnanlegu skáldfjöri og
þó látlaust, eins og þessi hetjuljóð Rune-
bergs eru, þá er ekki að furða, þótt
þau hafi orðið ástsæl. Og það munu
þau verða engu síður hjer á landi en
annarstaðar, því að varla mun nokkur
þjóð unna meir hetjuskap og kunna
betur að meta sanna hugprýði og dreng-
skap en vjer Islendingar; svo er forn-
skáldum vorum og sagnariturum fyrir
að þakka, þeim, sem hafa lýst svo snilld-
arlega fyrir oss, hversu „deyandi munn-
ur orti óð, þá oddur spjóts í hjarta
stóð“, og kvað í andarslitrunum í grimmi-
legustu pyndingum:
„Lifs eru liðnar stundir,
Læjandi mun eg æja“.
— J>riðja heptið af öðru bindi af Safni
til sögú Islands og íslenzkra bókmenntau,
sem út kom í vor frá Kaupmannahafn-
ardeild Bókmenntafjelagsins, erallmikil
bók, 19 arkir, en tómar örnefnalýsing-
ar, að fráskilinni einni ritgjörð eptir
sira Arnljót Olafsson, um Guðbrand
Hólabiskup (varnarrit Guðbrands bislc-
upsáHólum), á 100 blaðsíðum. Mörgum
mun þykja nóg um þessar miklu ör-
nefnalýsingar, svo mikið ljettmeti í
kostnaðarsömu vísindariti; en á hitt er
að líta, að þær eru eigi einungis til
gagns og gamans þeim, sem heima eiga
í því hjeraði, sem lýsingin er um, eða
eru þar kunnugir, heldur hafa að geyma
ómissandi fróðleik fyrir hvern mann, sem
lesa vill fornsögur vorar til hlítar, og
eru hinar þörfustu öllum sagnamönnum,
sjeu þær rjettar. Og þær eiga einmitt
heima í öðru eins safni og þessu. Svo
æskilegt sem það kann að þykja, að
Bókmenntafjelagið gæfi sig fremur við
útgáfu hentugra alþýðu-fræðibóka en
það gjörir, má þó eigi gleyma því, að
það er öldungis ómissandi, að það haldi
áfram jafnframt útgáfu annara eins rita
og Safntilsögu íslands eða Fornbrjefa-
safnið; þess konar rit komast eigi á
prent, kostnaðar vegna og annars, nema
einmitt efnuð og öflug fjelög taki þau,
að sjer. An slílcra ritayrði ókleyft eða
jafnvel ómögulegt að semja sögu lands-
ins í nokkru lagi. — Meðal örnefna-
lýsinganna í þessu hepti er mest varið
í þær eptir Sigurð prófast Gunnarsson
og Pál Sigurðsson alþingismann (í Ár-
kvörn). Ritgjörð Sigurðar prófasts nær
yfir meira en allan Austfirðingafjórð-
ung (frá Jökulsá í Axarfirði að Slceið-
ará), og er mestallt ritað eptir því, sem
höf. hefir sjálfur sjeð, en hann er allra
manna glöggfróðastur um landslag og
ömefni um mikinn hluta lands. Ritgjörð
Páls heitins er eigi eintóm örnefnalýs-
ing, heldur „um forn örnefni, goðorða-
skipan og fornmenjar í Rangárþingi“.
Hún er fjölfróð vel, laglega rituð og
einkar-greindarlega. — Menn ættu að
lesa þessar ritgjörðir eigi einungis sjer
til skemmtunar og fróðleiks, heldur
jafnframt í því skyni að laga og bæta
örnefnalýsingarnar, að svo miklu leyti
sem þeir treysta sjer til, t. a. m. vita
eitthvað betur eða rjettara en þar stend-
ur, sem víða getur verið, einkum þar
sem höf. fara meira eða minna eptir
annara sögusögn, misjafnlega áreiðan-
legri, svo sem t. d. síðasta lýsingin í