Ísafold - 18.03.1878, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD.
19
18
%"< §
þeirra, og á þessari hjálp ríður íslend-
ingum því meir, sem land þeirra eraf-
skekktara en önnur lönd, og að heita
má á hala veraldar.
Útlendar frjettir.
Kaupmannahöfn, 28. febr. 1878.
Ófriðurinn. Oss ljek svo grunur á í
upphafi síðustu frjetta vorra, sem upp-
hafið væri þá þegar komið á raunum
Tyrkja og óhöppum. Að því hefir far-
ið síðan. þegar Gúrkó hershöfðingja
hafði tekizt að hreinsa mestallt landið
fyrir vestan Plevna og stökkva liði
Tyrkja suður yfir Balkan og að Sofíu-
kastala, þá tepptust allir flutningar að
vestan til Plevnahersins, en hergirðing-
ar Rússa tóku að færast nær og nær
og lykjast fastara um vígstöðina. Hin
síðasta bjargarvon brást Osman pasja
þá, er Rússar stökktu aptur herdeild-
um Súleimans pasja, er hann hafði feng-
ið aðalforustu hersins í stað Mehemeds
Alis. Súleiman hafði safnað drjúgum
her saman við bæ þann, er Osmanba-
zar heitir, svo að Rússar höfðu litlar
njósnir af. þenna her sendi hann af
stað vestur í byrjun desembermánaðar
og átti hann að freista að slíta herlínu
Rússa við Tórnóva og halda svo til
Plevna og veita Osman pasja lið til út-
rásar á Rússa og til málarjettingar þar
vestra. Tyrkir guldu „afráð“ að eins
við þá tilraun sína, og sá Osman þá
engan kost annan fyrir höndum, en
reyna að brjótast út úr herkvínni. Að
þessu kom io. desember, ogvaráform-
að að koma hernum vestur að Viddín
(einum vestasta af köstulunum við Duná).
Framsveitir Osmans hröktu Rússa frá
einu fyrirstöðuvíginu, eða rjettara, felldu
þá flesta, er þar stóðu. Lengra komust
Tyrkir ekki, því nú drifu herdeildir
Rússa að frá öllum áttum og gerðu
harða sókn að víginu og öllum stöðv-
um Tyrkja. Áður en þeir náðu víginu,
hafði ógurlegt mannfall orðið í beggja
liði, en að því búnu tók her Osmans
að hörfa aptur undan austur að Víd-
fljótinu (fyrir vestan Plevna). Hjer var
enn viðtaka nokkra hríð á árbökkun-
um — einkum eystra megin —, en þeg-
ar Osman sá, að til einskis mundi koma
að þreyta lengur vörnina, þá sendi hann
boð til Nikulásar keisarabróður og bauð
að gefa upp vörn og vopn. Hann hafði
orðið sár i bardaganum, en hjelt þó
forustunni til þess er lokið var. Tyrkir
höfðu misst allt að 4000 manna í orr-
ustunni, fallinna og særðra, en afRúss-
um höfðu fallið 10 foringjar og hjerum
bil 200 manna, en óvígir urðu nokkuð
á 13. hundrað manna. Að því næst
verður komizt af svo ýmsum sögnum,
sem flutzt hafa um töluna á þeim her,
er hjer gekk á vald Rússa, mun óhætt
að segja, að þeir, sem færir voru til
fylgdar og vopnaburðar, munu eigi hafa
verið fleiri en milli 30 og 40 þúsunda,
en Tyrkir höfðu skilið þá eptir í sjúkra- 1
húsunum, ersárir voru og óvígir. f»að f
var hægt að sjá á mönnum Osmans, e
að margt hafði að þeim kreppt upp á e
síðkastið, og voru flestir illa til reika. f
Margir voru berfættir, eða höfðu ekki c
annan skófatnað en ilsóla á fótum sjer. j
Aðkoman i Plevna var hin hörmuleg- i
asta. íbúar bæjarins voru hálfdauðir .
af alls konar skorti, en þó tók yfir í i
sjálfum sjúkrahúsunum, því í sumum ]
þeirra var helmingurinn dauður í rúm- i
unum sökum aðhjúkrunarleysis. Bæði <
Rússum sem öðrum hafði fundizt mik- 1
ið til, hve kænlega og harðfengilega •
Osman hafði varið Plevnastöðina, og ]
því fóru margar sögur af því, hvernig ]
þeir Nikulás keisarafrændi, Karl Rú- •
menajarl og herforingjar Rússa tjáðu ,
honum kurteisi sína og virktaratlot með
fegursta móti, er fundum þeirra bar
saman. Daginn á eptir heimsótti Al-
exander keisari Osman pasja, og fjekk
honum aptur sverð sitt, er hann, sem
allir aðrir, hafði selt af höndum. Við
þetta komst mál Tyrkja eða vörnin af
þeirra hálfu á þann halla, að þeir fengu
eklci sinn hlut rjettan upp frá þessu.
Vjer höfum að eins tíma og rúm til að
rekja feril atburðanna í skömmu máli.
Á hinum eystri herstöðvum stóð all-
mikil orrusta skammt frá Rústsjúk 13.
desember, og lutu Tyrkir enn í lægra
haldi og ljetu hjer um bil 1000 manna.
En það var sjer í lagi vesturfrá, að
Rússar fylgdu sjer bezt að herverkun-
um eptir Plevnasigurinn, enda gekk nú
hjer bezt undan. Núkomulíka Serbar
í leikinn og settust um kastala Tyrkja,
þá er þeim eru næstir, Nisch og Widdín,
og höfðu þær sveitir Tyrkjahersins nóg
að vinna, erhjervoru tilvarnar. Seinna
unnu Serbar báða kastalana, en hinn
síðara með aðstoð bandamanna sinna.
Rússar leituðu suður yfir Balkan um
vesturskörðin og leiðirnar að Sofíu, og
komu þar niður á sljettlendið, en Tyrk-
ir hrukku hvervetna undan, er fundir
urðu. Gúrkó var enn fyrir þeim deild-
um og ljet þegar (i byrjun ársins) her
sinn búast til umsátar, en hjer þurfti
lítils við, því Tyrkir höfðu (27. des.)
haft sig á burt úr borginni. Gúrkó Ijet
þó ekki hjer lengi fyrir berast, en hjelt
liði sínu austur til Filippópel og Sjipka,
og stóðst það svo vel á endum, að hann
var kominn austur á móts við skarðið,
er Radetzky kom um Sjipka að norð-
an. Hann ljet sínar deildir veitast á
móti Fillippópel og öðrum stöðvum, er
Tyrkir höfðu tekið til varna, því á und-
an honum og Radetzký var Skóbeleff
kominn suður um það skarð, er l'rajans-
skarð heitir, og svo í svig við her Tyrkja
í Sjipkaskarðinu. Við þetta komust
Tyrkir í klömbrur, og þó þeir reyndu
að brjóta þær af sjer, urðu leikslokin,
sem vita mátti, að allur her þeirra (35,000)
komst í bandingja tölu (9. janúar). Að
Tyrkir hafi enn varizt drengilega, má<
af því ráða, að Rússar kostuðu til sig-l
ursins allt að 7000 manna. Upp frá
þessu var fyrir Tyrkjum ekki um gott
að gera. Fólkið flýði þúsundum sam-
an undan Rússum til austurborganna,
felmtur og ofboð hnekkti öllum ráðum,
og setulið Tyrkja og aðrar sveitir stukku
þar undan, er vöm skyldiveita. Nokk-
uð af liði Súleimans pasja var sent til
Adríanópel, og sjálfur fór hann á móti
innrásarstrauminum, en sneri skjótt um
hæl aptur til að komast undan ofurefl-
inu. Ottinn var ekki minni i Miklagarði
en annarstaðar, enda streymdi hingað
mest af flóttafólkinu. Soldán sjálfur
skalf nú á béinum og bað ráðherra sína
leita um frið fyrir hvern mun. þeir
höfðu áður beðið Englendinga að leita
um sættir við Rússa, og þeir fóru slíku
á flot, en fengu þau svör, að Tyrkir
yrðu sjálfir að flytja bænir sínariþessu
efni og snúa sjer að höfuðforingja Rússa-
hersins. Soldán sendi þá Mehemed
Ali ogReuf pasja (hermálaráðherrann)
að semja umvopnahlje. peir voru fyrst
og skjótast kostirnir gerðir af Rússa
hálfu, að Tyrkir skyldu gefa upp
Adríanópel og allar kastalavarnir á
Bolgaralandi. Samningarnir fóru fyrst
fram í herbúðum höfuðforingjans, og var
lengi yfir þeim mesta hulda, en það,
sem vísast frjettist, var það, að Rússar
Ijetu her sinn sækja æ lengra austur á
bóginn að Adríanópel og lengra. pann
ió.jan. fór Skóbeleff með her sinn inn
í Filippópel, og fám dögum síðar gáfu
Tyrkir upp Adríanópel, og var haldið
áfram að semja um vopnahlje og for-
spjöll til friðargerðar. þangað fór stór-
vezírinn, Server pasja, og með honum
annar ráðherra. Kostirnir voru hinir ó-
mildilegustu, og það kom fyrir ekki,
að samningamenn Tyrkja þæfðu í móti,
því Rússar hjeldu sínu áfram og þok-
uðu hernum nær og nær höfuðborginni.
par kom, að Tyrkir urðu að víkja úr
öllum varnarstöðvunum og virkjunum
fyrir vestan Miklagarð, svo að allt varð
nú á Rússa valdi. pó að Rússum muni
hafa þótt það ísjárvert, að taka Mikla-
garð hertalci, þá vildu þeir láta Tyrki
hafa hitann í haldinu. Við það var víða
komið í öðrum löndum um þessar mund-
ir, að Alexander keisari hefði heitið i
öndverðu, að Miklagarði skyldi óhætt,
hvað sem annars yrði að vinna, en nú
var Englendingum orðið órótt heldur,
, og ráðaneyti Bretadrottningar beiddist
fjár (6 miljónir punda sterl.) tilbúnaðar
hers og flota. pegar Englendingar
heyrðu, að Rússar voru komnir að höf-
uðborg Tyrkja, ljetu þeir flota sinn
halda upp í mynnið á Hellusundi eða
Dardanellasundinu, frá Besíkuvíkinni,
og fengu leyfi soldáns til að fara inn
í Marmarahaf, en hjeldu frá aptur,
er Rússar sögðust ekki hafa nein-
ar frekari atfarir sjer í hug. Rúss-
ar höfðu kúgað þau heit af Tyrkj-
um, að halda því öllu heimulegu, sem
til var skilið í sáttmálagerðinni, og því
Ifóru hjer af margar hviksögur. póvar