Ísafold - 05.08.1878, Blaðsíða 1

9
I
8 A F
V 19.
Eins og kunnugt er, missir landssjóð-
urinn nú ekki all-lítið fje af tillaginu frá
Danmörku, af því að lestagjaldið af
farmrumi póstgufuskipanna kemur til
afdráttar. Stöðulögin ákveða sem sje,
að sje nokkurt gjald til landssjóðs lagt
á póstskipsferðirnar milli íslands og
Danmerkur, skuli jöfn upphæð dregin
frá tillaginu. Sést á þessu, að lesta-
gjaldið er skoðað sem gjald af sjálfu
skipinu, en ekki af farminum, þó það í
raun rjettri miklu fremur, eins og líka
nafnið bendir á, snerti farminn, og það
sjer í lagi þann farm sem sízt skyldi,
nefnil. þunga vöru: (korn, salt, stein-
kol o. s. frv.). þetta mál hefir verið
rættáalþingi fleirum sinnum, en stjórn-
in heldur sinni skoðun fram, og þó far-
ið væri í mál við stjómina um þetta,
er það undir öllum kringumstæðum
vafasamt hver úrslit það mál fengi.
Umsvifaminnst virðist því vera að
afnema lestagjaldið með öllu, en setja
í staðinn toll á eina eður fleiri vöruteg-
undir. Undan tolli á vörum eru allar
undantekningar óhugsandi og þar get-
ur engin afdráttur átt sjer stað. Spurn-
ingin verður því um það, hverjar vörur
eða vörutegundir hægast muni að hitta,
og er þetta mikið vandamál. því á ann-
an bóginn verður að velja þá eða þær
vörutegundir, sem talsvert flyzt af; á
hinn bóginn yrði varan að vera þess
konar, sem eptirlitið er hægast með,
því aldrei verður hjer á landi tilvinn-
andi að leggja svo á tolla, að þörf verði
á tollheimtumönnum sjer á parti eptir-
litsins vegna. Hjer er nauðsynlegt að
hafa tollana svo, að sýslumenn ogbæj-
arfógetar geti komist yfir að hafa eptir-
litið og tollheimtuna.
Sú vara, sem manni fyrst kemur í
hug að nefna, þó maður gjöri það með
nokkrum kvíða, er — kaffi. þ>ví þó kaffi
í sjóplássunum megi heita að vera á tak-
mörkunum við nauðsynjavörur, þá er
bæði brúkun þess svo mikil um allt
land og eptirlitið svo óbrotið, að varla
virðist frágangssök að ieggja, segjum
5 aura á hvert kaffipund, hvort það er
kaffi eða kaffirót, sem kölluð er. Legði
maður því næst svo sem 3 aura á hvert
sikurpund, næðist bráðum handa lands-
sjóði sú upphæð króna, sem lestagjald-
ið nemur. Sje því nú svarað, að við
það mundi kaffi og sikur hækka í verði
og enda meir en tollunum nemur, þá
liggur svarið nærri, að þungavaran
(korn, kol, salt), sem er eflaugt nauð-
synjavara, eptir því einnig mundi lækka
Reykjavík, mánudaginn 5. ágústmán.
í verði að því skapi, sem lestagjaldinu
verður af henni ljett, að tiltölu við and-
virðið, altsvo: mest salt og kol, en kom
minnst, og mun engin geta neitað því,
að eptir almennum hagfræðisreglum er
nauðsyn til að ljetta gjöldum af full-
komnum nauðsynjavörum, þó einhver
önnur vara kunni um leið að hækka í
verði. Að eptirlitið með kafFitollinum
yrði mjög erfitt, getur varla hugsazt,
því ekki er líklegt að kaupmenn tolls-
ins vegna fari að flytja kaffi í öðrum
umbúðum, en þeim sem tíðkast og þeir
taka við því í, til þess að leggja á hætt-
una að sæta háum sektum fyrir toll-
svik. Æskilegt væri, að menn vildu
taka þessa uppástungu til yfirvegunar,
og mundi hverri grein, sem samin er
stillilega, verða veitt viðtaka í þetta
blað.
-A. síðasta fundi húss- og bústjórnarfje-
lags Suðuramtsins var ákveðið, að reyna
skyldi að koma á gripasýningum hjer
á landi. Eins og kunnugt er eiga þær
sjer allvíða stað, og þykja hafa komið
að góðum notum hvervetna. Flestir
greindir og reyndir menn munu vera
samdóma um, að okkar innlendu skepnu-
kyn, -hvort heldur nautpeningur, hestar
eða fje, er bæði gott í sjálfu sjer, eins
og það líka á bezt við okkar loptslag
og þarfir, en þess meira ríður á að láta
það ekki verða úrkynja fyrir vanhirðu
og fóðurleysi. Góðir fjármenn vita,
hversu áríðandi það er, að eiga kyngott,
feitlagið og ullargott fje; hestamenn
vita hvað á kyninu ríður, og allir vita
hver munur er á að kosta fóðri upp á
góða kú og upp á styrtlu. Allt fyrir
það er þessa síður gætt en vera skyldi.
Hross og fje er látið falla í hor og ó-
þrifum, og upp á kúna er á stundum
meiru kostað á einu ári, en hún er
verð sjálf með nytinni. Víðast hvar hjer
á landi er graðfolum og hryssum hleypt
saman á unga aldri, án nokkurrar skeyt-
ingar um kyngæði, lit, vaxtar- og gang-
lag, og því eigum við þennan sæg af
skökkum og skjóttum afstirmum, sem
ensku hrossakaupmennirnir kaupafyrir
lítið verð. Sunnanlands er ekkert skipt
sjer af, hvort hrúturinn er fjelegur eða
eigi, og víðast hvar er nautpeningur
miklu lakari, en hann gæti verið með
dálitlu vandlæti á kynblönduninni.
Gripasýningarnar, sem hljóta að
hafa nokkurn kostnað i för með sjer,
bæði fyrir búnaðarfjelögin, sveitafjelög-
in og landssjóðinn, mundi fljótt verða
1878.
til að vekja keppni hjá mönnum, tilað
koma upp duglegum og fallegum skepn-
um; hæfileg, ekki of lág verðlaun mundu
borga mönnum góða þóknun upp i kostn-
aðinn við að ala upp afbragðsdýr, en
sjer í lagi yrði árangurinn sá, að gott
orð kæmi á skepnuhöld hjá þeim, sem
verðlaunin hlytu, og skepnur þeirra
manna yrði keyptar hærra verði en áð-
ur. það mundi þá sýna sig, hverjum
framförum okkar íslenzka skepnukyn
getur tekið, og stórum betri markaður
mundi verða hjer fyrir útlenda kaupend-
ur en nú á sjer stað.
það er því skylt að mæla með þess-
ari fyrirætlun húss- og bústj órnarfj elags-
ins, og er vonandi að bæði sýslufjelög
og yfirvöld gjöri þar góðan róm að
máli, og leggist öfl á eitt að styðja
þetta málefni. þ>að er ekki ætlunar-
verk dagblaðs að benda á hvernin koma
á þessu máli á gang; þetta verður að
vera komið undir ástæðum og greind
yfirvaldanna að nota þær sem hagan-
legast.
Eins rjett og sanngjarnt eins og það
er, að uppgjafa-embættismenn fái lausn
frá embættum sínum með hæfilegum
eptirlaunum, eins nauðsynlegt er það
landsins og landssjóðsins vegna, að lausn
með launum aldrei sje veitt að nauð-
synjalausu. Raunar er það ákveðið í
þeim núgildandi eptirlaunalögum, hve-
nær og hvernig öllum skilyrðum sje
fullnægt. En — bæði er það, að lög
þessi upprunalega voru út gefin fyrir
Danmörku, án alls tillits til þess, hvern-
ig sjerstaklega stendur á hjer á landi,
enda hafa þau ákvarðanir inni að halda,
sem hægra er að sneiða hjá, en góðu
hófi gegnir. það er sjálfsagt, að við
þessu verður ekki gjört, meðan lögin
eru í gildi, en því meira ríður á að yf-
irvöldin hafi nákvæmar gætur á, að eng-
um undanbrögðum sje beitt, ogað t. d.
ekkert læknisvottorð sje talið gilt, nema
það sje gefið af heimilislækni, eða þá
hjer í landi hjeraðslækni, þess embætt-
ismanns sem hlut á að máli. því þó
einhver annar læknir, sem ekki þekkir
lífernisháttu, heilsufar og allan aðbúnað
embættismannsins, rannsaki ástand hans,
þá brestur hann þó, hversu duglegur
læknir sem hann er, opt og einatt þá
undirstöðu undir rjettan úrskurð, sem
löng og nákvæm þekking á sjúklingn-
um gefur.
Afieiðingin af of vægri brúkun ept-
irlaunalaganna yrði sjálfsagt sú, að reynt