Ísafold - 13.01.1879, Blaðsíða 4

4
laus að heita má; frost hefir verið í
meira lagi, að jafnaði frá io—140 R.
Skerjafjörður er lagður ; hefir hann þeg-
ar undir hálfan mánuð verið gengur,
og milli jóla og nýárs var farið með
hross yfir um hann. — Bráðafárið hefir
geysað í meira lagi, helzt á Kjalarnesi;
má nú heita, að allar skepnur sjeu á
gjöf, þar sem menn ekki ætlast til þær
horfalli.
í Njarðvík varð skömmu fyrir jólin
skipreiki. Fórst róðrarskip með sex
mönnum á, voru fimm þeirra vinnumenn
Arinbjarnar bónda í Njarðvík. — Lítið
er umaflakringum Faxaflóa, endamun
vera sjaldróið, því optast er hvassviðri
á norðan til sjávarins, þó logn sje í landi.
Tvær bækur, eptir 'tvo merkustu
guðfræðinga landsins, eru nýkomn-
ar á prent.
1. Kristilegur barnalœrdómur eptir lút-
erskri kenningu. Flöfundur : I-Ielgi
Hálfdánarson. 2. útgáfa, aukin og
breytt. Rvík 1878. E. jpórðarson.
2. Stuttur leiðarmsir til að spyrja börn
úr barnalærdómi síra Helga Hálf-
dánarsonar prestaskólakennara, ept-
ir P. Pjetursson. Reykjavík, Prent-
smiðja Isafoldar 1878. Sigm. Guð-
mundsson. Aptan við eru tveir
fagrir sálmar eptir síra Matthías
Jochumsson. Kostar í bandi 66 a.
jþótt bækur þessar sjeu ekki stórar,
nál. 6 arkir hvor, þá eru þær merkilegri
fyrir oss, en flestar aðrar bækur, þar
sem þær eru ætlaðar til að vera um
óákveðinn tíma grundvallarrit undir
menntun allrar alþýðu, rit, sem án efa
margir menn verða að fá úr mest alla
þá þekking á trú og siðgæði, er þeir
hljóta í lífinu. J>að er því ekki tiltöku-
mál, þótt ekki væri hrapað að því, að
innleiða „Barnalærdóminn“ fyrir lær-
dómsbók handa börnum, enda var það
ekki gjört. Fyrst sendi biskup hina
fyrri útgáfu öllum próföstum á landinu,
og bað þá, ásamt þeim prestum, er
helzt væru færir um, að segja um hann
álit sitt. þ>eir sendu biskupi aptur álit
sitt og athugasemdir; munu þeir flestir
eða allir hafa hrósað ritinu mjög, og
óskað að það yrði sem fyrst löggilt.
Höfundurinn endurskoðaði það því næst
vandlega, gjörði nokkrar breytingar,
og var það síðan af biskupi gegnum
landshöfðingja sent ráðgjafanum fyrir
Island, sem þegar leyfði að framvegis
mætti brúka „Barnalærdóm11 þennan við
kristindómsfræðslu barna jafnhliða
,.Balles“ og „Balslevs kverum“. Eptir
þennan hreinsunareld var hann prent-
aður á ný og hefir flogið út. Kemur
það bæði af þyí, að fiestir barnafræð-
endur eru orðnir þreyttir á að verða
að kenna eptir tveim kverum, og þyk-
ir það hneklcja uppfræðingunni, og svo
hinu, að „Barnalærdómur“ síra Helga
tekur að flestra áliti báðum hinum fram.
Hann er saminn í sann-lútersk-kristileg-
um anda, efninu vel skipað, hugsunin
Ijós, málið lipurt og gagnort. Með
þessum kostum er líklegt, að ha-iin
ryðji sjer fljótt til rúms, syo að hin tvö
kyerin verði að víkja. Höfundurinn á
piikið þakklæti skilið fyrir að þafa með
svo mikilli snilld orðið fyrstur til að
frumsemja barnalærdóm á voru máli,
og sýna með því, að Islendingar eiga
svo mikið guðfræðinga val, að þeir þurfa
ekki lengur að láta börn sín læra út-
lend kver í óliðlegum þýðingum.
En hversu ljós og gagnorður sem
þessi barnalærdómur síra Helga er,
þá má enginn ætla, að ekki sje jafnan
þörf á vandaðri og góðri munnlegri
fræðslu með honum, og einmitt sá kost-
ur hans, að hann er g'agnorður, svo að
í greinunum felst meiri og dýpri lær-
dómur, en almenningur getur í skjótu
áliti sjeð, gjörir hina munnlegu fræðslu
enn nauðsynlegri. — Spurningáfræðin
(Catechetik) er ein af hinum verklegu
greinum guðfræðinnar, og hún ekki ljett.
Hið andlega líf barnanna er með marg-
víslegu móti, optast lítt þroskað, og er
því mikill vandi fyrir kennarann að
beita sjer rjettilega við það. Ef barnið
á að hafa full not af tilsögninni, verður
hann að vera svo nærgætinn og glögg-
skyggn, að sjá hvað hverju barni bezt
hentar; hann verðúr að beygja sig nið-
ur að hinum óþroskaða skilningi þess
og hugmjmdalífi, og laga spurningarnar
þannig, að þær í allri sinni einfeldni og
Ijósleik geti glætt, eigi að eins þekking,
heldur og skynsemi barnsins og jafn-
framt haft góð áhrif á hugarfar þess.
A prestaskólanum er að vísu kennt að
spyrja börn, en það eru að eins fáir
tímar, sem til þess eru ætlaðir, og verð-
ur því þekking og æfing prestaefnanna
i þeirri grein fremur ófullkomin, sem
við er að búast. Auk þess eru sumir
menn, þótt lærðir sjeu, svo illa lagaðir
til að kenna, að þeim fer það í mestu
handaskolum. þ>að er því vafalaust, að
sumir prestar hafa þörf á að fá prent-
aðan leiðarvísi til að spyrja eptir. En
einkum virðist þó slíkur leiðarvísir vera
nauðsynlegur, þegar þess er gætt, að
kristindómsfræðsla barnanna fer vegna
skólaleysis landsins að mestu leyti fram
í heimahúsum undir leiðbeiningu þeirra
manna, karla eða kvenna, er aldrei
hafa í skóla gengið; hjá þorra alþýð-
unnar er og öllu slíku námi að mestu
lokið og bókin lögð á hilluna þegar
eptir ferminguna, og gjörir það atriði
enn meir áríðandi, að barnið fái góða
tilsögn á lærdómsárum sínum, þar eð
annars er hætt við, að trúar og siðferðislíf
þess nái aldrei þeim þroska, sem þarf til
þess, að það kulni ekki út, þá er storm-
ar lífsins taka að næða. Biskup vor
hefir nú með „Leiðarvísi“ sínum bætt
úr þeim skorti, sem á hefir verið í þessu
efni. Höfundurinn, sem er öllum mönn-
um hjer á landi æfðari í að kenna guð-
fræði frá hinu lægsta stigi hennar til
hins hæsta, gefur ekki í „I.eiðarvísi“
þessum neinar almennar reglur fyrir
barnafræðslu, heldur tekur hann fyrir
barnalærdóm sira Helga, og spyr út úr
hverri grein hans svo ljett, að engu
barni með fullri skynsemi er ofætlun
að svara, og þó svo nákvæmlega, að
þegar barnið er búið að svara spurn-
ingunum í „Leiðarvísinum11, má gjöra
ráð fyrir, að það viti nokkurn veginn
til hlítar lærdóm þann, er kenndur er í
hinni tilsvarandi grein barnalærdómsins.
Svo einfaldur, sem „I.eiðarvísir“ þessi
er, og einmitt af því, að hann er ein-
faldur, er það óefað, að án hans yrði
barnalærdómurinn ekki að þeim notum,
sem hann nú getur orðið. „Leiðarvís-
irinn“ hjálpar ekki að eins til að spyrja
börnm, heldur fræðir hann sjálfa fræð-
endurna um leið, þar eð hann knýr þá
fil að hugsa um, hvernig eigi að svara
mörgum spurningum, sem þeim, ef til
vill, hefðu sjálfum ekki dottið í hug.
Og sömuleiðis hlýtur hann að vekja í-
hugun barnanna, þegar þau geta sum-
part fyrirfram lesið í honum þær spum-
ingar, sem þau mega búast við að eiga
seinna að svara, sumpart lesið þær á
eptir og þannig ryfjað þær upp fyrir
sjer. Bæklingur þessi ætti því að vera
á hverju því heimili, sem barnalærdóm-
urinn er brúkaður á.
Prentun á „I.eiðarvísinum“ er prýði-
leg, og pappír og allur frágangur góð-
ur, eins og á flestu frá þeirri prentsmiðju.
þ>ar á móti hefir ekki heppnazt að velja
eina tegund pappírs í barnalærdóminn,
heldur eru að minnsta kosti tvær teg-
undir í hverju exempl., önnur rauðleit,
hin hvít, og veldur þetta því, að kver-
ið er að innan ýmist húfótt eða flekk-
ótt. En það er vonandi, að þetta verði
betur vandað við næstu útgáfu, sem að'
líkindum mun skammt að bíða.
Hitt og þetta.
Landshöfðingjaritarinn hefir byrjað árið með
því að sýna Reykvíkingum fram á, að það er sann-
mæli, sem stendur í Hávamálum:
Arla rísi
Sá er annars vill
Fje og fjörvi hafa.
Hefir ritarinn brúkað fyrstu morgna ársins, meðan
gæðingar bæjarins lágu í rúmum sínum, til þess að
steypa undan einum þeim merkasta fugli, sem í 25
ár hefir orpið í bæjárstjórninni. Sagt er að af þessu
muni rísa mörg málaferli. J>að væri líka skárra, ef
annað eins yrði viðburðalaust.
— Nú á að skríða til skarar með rófuna á Kata-
nessdýrinu. Kristján sýslumaður Jónsson kvað, sem
settur dómari, eiga að skera úr, hversu löng hún er.
Auglýsingar.
Ur skipi mínu hvarf stjórafæri úr
þremur 5 punda enskum línum sextug-
um, frá 19. maí til 25. sama mán. næst-
liðið ár; færið var lítið brúkað; skipið
stóð í skiparöðinni fyrir neðan verzlunar-
búð Magnúsar Jónssonar í Bráðræði.
Sömuleiðis, í kringum næstliðin jól,
hvarf einnig úr sama skipi, á sama stað,
gamalt stjórafæri. J>eir sem hafa tekið
þessi færi, eru beðnir að skila þeim til
skipseigandans. — Vigfúsarkoti 7/i
þ>órður Torfason.
Mig undirskrifaðan vantar af fjalli
rauðstjörnóttan fola tveggja vetra, mark
biti og fjöður aptan vinstra, og rauð-
gráan tveggja vetra, með sama marki,
en fjöðrina fyrir neðan bitann á honum.
Hlíðarhúsum. Jón pórðarson.
þ>eir sem gjörast vilja nýir kaup-
endur að 2. árgangi blaðsins Framfara,
sem nú er nýbyrjaður, geta um það
snúið sjer til amtsskrifara Páls Jóhannes-
sonar í Reykjavík.
AUGLÝSINGAR í ísafold kosta
8 aura smáleturslínan eða jafnmikið
rúm, en 10 aura með venjulegu megin-
málsletri. A miklu auglýsingagjajdi
fæst töluverður afslátfur.
. Ritstjóri: Grímur Thomsen, doctor phil.
Prentsmiðja ísafoldar. — Sigm. Guðmundsson.