Ísafold - 07.03.1879, Blaðsíða 4

24
hefir kostað 4000 kr. og er orðið stein-
hús með helluþaki. Hinn sami lipri
og góði maður, málfræðingurinn þor-
grímur Guðmundsen hefir nú í 6 ár
staðið fyrir kennslunni, og hafa börnin
hjá honnm tekið góðum framförum,
eptir því sem við má búast. Hann kenn-
ir: kristindóm, biblíusögur, dönsku,
skript, rjettritun, reikning og landafræði,
en þó ekki nærri öllum —• því sum
hafa verið skammt á veg komin —. Nú
í vetur hafa um 30 börn sótt skólann,
en þó ekki öll að staðaldri. Af þeim
hafa 14 fengið kennslustyrk af Thor-
cilliibamaskólasjóði, og eru það helztu
tekjur skólans. Hjer að auki hefir kenn-
arinn lesið ensku með nokkrum, og hef-
ir hann á stundum mátt upp á sín eigin
býti fá aðstoðarmann við kennsluna,
þegar börnin hafa verið flest.-----Nú
er fiskigangan komin f suðurdjúpið,
segja Hvalsnessóknarbúar fyrir sunnan
Skaga fisk algenginn. Fenguþeir í 2
daga (snemma í febr.) 50 fiska hlut--“.
Herra ritstjóri! í þriðja tölublaði
ísafoldar fyrir 1879, stendur greinarkorn
um ráðsmennsku mína á gjöfum þeim,
er mjer voru sendar frá Eyjafirði í marz
f. á., og jeg ljet auglýsa í J>jóðólfi
síðast liðið ár, til útbýtingar fátækling-
um á Álptanesi. En þar jeg sje, að
höfundur greinarinnar hefir reiknað
kornið of hátt, þá finnst mjer vera
skylda min, að tilkynna lesendum yðar
hið sannasta um þetta málefni. í ávis-
unum voru mjer ekki sendar nema 80
kr., og hagaði jeg mjer með þær, eins
og greinin segir, hitt annað, sem mjer
var sent, var svo gott, sem allt í pen-
ingum. Lagði jeg upphæðina inn í
sparisjóðinn í Hafnarfirði, þar til jeg
tók út úr honum í október 1878 300 kr.
sem jeg þá sendi til Kaupmannahafnar.
Fjekk jeg upp með seinustu póstskips-
ferð i haust eð var 19 sekki af korni,
200 pund hver fyrir utan umbúðir. Að
öllum kostnaði meðreiknuðum, og með-
taldri uppskiþun í Hafnarfirði, fjekk
jegíafgang 26 kr. 19 a., munuþá hver
200 pund af korninuverða 14 kr. 4i* 1 2 3/i9
e., en ekki eins og í greininni stendur
15 kr. 25 a. J>etta er hið sanna og
rjetta, sem jeg get með góðri samvizku
látið koma fyrir almennings sjónir.
Má jeg að miklu þakka það mínum,
og annara, góða skiptavin herra faktor
Chr. Zímsen í Hafnarfirði, sem var minn
hjálpar- og milligöngumaður með inn-
kaupin, og flutninginn á kominu hingað
upp, og þar að auki hefir svarað í stærri
og minni skömmtum út til hinna þurf-
andi þessu áðurgreinda korni, án nokk-
urs endurgjalds.
Hliði 10. febrúar 1870.
Með virðingu
Chr. y. Matthíasson.
— Dr. Hjaltalín er aptur farinn að
gefa út Heilbrigðistíðindi sín. jpetta rit
er mjög þarft, og er óskandi, að ritið
mætti breiðast sem mest út, ogfá sem
flesta lesendur, því það hefir marga
góða hugvekju inni að halda, t. d. þetta
ný út komna 1. blað fyrir 1879 „um
neyzluvatn yfir höfuð“.
Auglýsingar.
þ>að læt jeg alþjóð manna vita, að
í maímánuði næstkomandi hef jeg ásett
mjer að setjast að á Eyrarbakka, sem
bókbindari og bóksali. Geta því
nærsveitamenn snúið sjer til mín, efþeir
vilja, hvort heldur sem er með band á
bókum, eða að fá þær nýjar til kaups.
Fyrir áreiðanlega skiptavini mun jeg
einnig útvega þau erlend rit, erþeir vilja.
Heimili mitt verður í húsi Gizurar
söðlasmiðs.
Eyrarbakka, 10. febr. 1879.
Ólafur Árnason.
f>ar eð ágangur fer með ári hverju
vaxandi, síðan jeg undirskrifaður kom
hjer, af hestafjölda þeim og alls konar
fjenaði, sem ásækir eignar- og ábúðar-
jörð mína, tún, engjar og beitiland, þá
lýsi jeg því hjer með yfir, að hvern
þann fjenað, sem gengur leyfislaust í
mínu landi eptir 1. maí næstkomandi
1879, meðhöndla jeg eptir því sem lög
framast leyfa.
Osi í Skilmannahreppi, 4. febr. 1879.
Einar Oddsson.
FJÁRMÖRK:
1. Helga Sigvaldasonar i Norðurkoti á Vatnsleysu-
strönd: blaðstýft fr., hangandi fjöður apt. hægra,
heilrifað, hangandi fjöður apt. vinstra.
2. Eyjólfs Jónssonar á pórustöðum á Vatnsleysu-
strönd: livatrifað hægra, blaðstýft fr. vinstra.
Brennimark : „Eyfi“.
Ónýtt er vit og orka mín,
Af þvi leita eg þín
Guð! sem i trúargæðum skin, o. s. frv.
það merkilegasta, sem eptir Egg-
ert liggur, auk ferðabókarinnar, er mat-
urtabók hans, eður Lachanologia, sem
síra Björn Halldórsson og bróðir Egg-
erts, Magnús varalögmaður Olafsson,
gáfu út eptir hans dag, og prentuð er
í Kaupmannahöfn 1774. Hafði Eggert
1763 samið lengri bók sama efnis í Sauð-
lauksdal, en hún týndist með honum.
Hin styttri er sú, sem vjer höfum. Hún
hefir þótt ein sú bezta bók í sinni teg-
und, bendir stuttlega og greinilega á
allar þær maturtir, og aðra jarðarávexti,
sem hjer geta sprottið, með eiginleg-
leikum þeirra og hæfilegleikum til ýmissa
nytsemda, auk nautnar, svo sem lækn-
inga, litunar, o. s. frv. Sýnir hún ljós-
lega, bæði hversu höfundurinn hefir ver-
ið öllu, sem jarðar- og garðarækt, jurtir
vorar og ávexti, sveppa og rætur, bæði
af sjó og landi, snertir, gagnkunnugur,
og hversu annt honum hefir verið um,
að fræða landa sína um þetta mikilvæga
efni. Endar hún með þessari innilegu
ósk: „Guð virðist augun að opna á oss
íslendingum, svo að vjer sjáum þann
rjetta veg og máta, og fáum manndáð
tilað leita vors daglegs brauðs ærlega
í hans ótta og elsku með hreinfæti,
nýtni og hófsemd, slíkum dyggðum,
sem honum þóknast.“ Annað rit hans
er: Populorum aquilonarium theolog.
gentilis stricte sumtæ historia, sive de
natura deorum (handrit). þriðja: Enar-
rationes historicæ de natura & consti-
tut. Islandiæ, formatæ & transformatæ
per eruptionem ignis (1749?). Enn hef-
ir hann ritað : Nokkrar óreglulegar
reglur í spurningum, fram settar eptir
stafrofi um það, hvernig rjett eigi að
skrifa, bókstafa og tala þá nú lifandi
íslenzku tungu (1762).—Kvæði Eggerts
munu flestum svo kunn, að varla er þörf
á, að orðlengja um þau. þó getur ein-
hverjum þótt það fróðlegt, að „Flösku-
vísur“ (bls. 144) eru ortar til Bjarna Páls-
sonar, sem var drykkjumaður, „Sigur-
drífumál“ (bls. 179) einnig til Bjarna, þeg-
ar hann giptist 1762 Rannveigu Skúlar
dóttur. Eggert var, eins og allir vita,
sjálfsagt bezta íslenzkt skáld á 18. öld.
Hefir hann það helzt til síns ágætis,
hversu orðfærið er hreint og vandað á
þeim tíma, þegar móðurmáli voru var
yfir höfuð lítill sómi sýndur, sem sjá
má á brjefum sjálfs hans frá yngri ár-
um. þó kvæði hans sjeu allflest þess
efnis, sem engum íslendingi ætti að
þykja ofhermt um, þar sem er fóstur-
jörðin og hennar hagur, þá hefir hann
yfir höfuð þótt nokkuð langorður, eins
og honum einnig hættir við að tala vel
mikið i eptirlíkingum, og á stundum að
vera þungskildari en þörf er á. Aptur
át'SHÓti prýðir það kveðskap hans, að
allí%r þar hreint ogfagurt hugsað, og
þó hann sjálfsagt standi 17. aldar þjóð-
skáldinu Hallgrími Pjeturssyni langt á
bakigfenda er sinnháttur á hvers kveð-
skaþ, þá er hann Jóni þorlákssyni apt-
ur fremri i þvi, að ekkert ljótt liggur
eptir hann. Meðal hinna beztu kvæða
Eggerts má telja búnaðarbálk, lukku-
dans, landsins lukku, •vitringasœlu, ís-
lands sælu, heimildarskrá o. s. frv. Á
tvennu bryddir jafnast i kvæðunum, á-
huga á velferð landsins, og þakklátsemi
við Friðrik konung V. En yfir öllu
svífur heimspekilegur og með fram heims-
ádeilu-blær, sem sýnir hver hugsunar-
og lærdómsmaður skáldið hefir verið ;
má kveðskapur hans því heimfærast
undir þann didaktiska, eða, ef svo mætti
segja, kenningakveðskap. Ekki er þetta
svo að skilja, að ekki sjeu margar af
gamanvisum Eggerts fagrar i sinni röð,
t. d. ferðavísur hans, „Hafnarsæla“ o.
fl., en jafnvel í þeim er ávallt niðri fyrir
alvara og heimsádeila, „einhver beiskja
í sætleikanum:“
— medio de fonte leporum
Surgit amari aliquid.------
Meðan Eggert dvaldi í Sauðlauksdal,
var hann mági sínum, síra Birni, sam-
taka í því, að koma þar á hinni beztu
jarð- og garðarækt, sem þá fannst og
enn finnst hjer á landi. Heppnaðist
þeim mágum, með þekkingu og ástund-
un, að koma öllum þeim matjurtum,
káltegundum o. s. frv. upp í góðum
blóma, sem nú finnast i beztu görðum
i Reykjavík. Yfir höfuð var Eggert,
eins og kvæði hans bera ljósastan vott
um, einn af þeim íslendingum 18. ald-
arinnar, sem mest unni fósturjörðu sinni
og mest kapp lagði á að bæta hag henn-
ar. Enda var hann mörgum manni
harmdauður, og má því kveða undir
með skáldinu:
ísland helir ei eignazt son,
öflgari stoð nje betri’ en hann,
þegar hann sigldi sjóinn á
söknuður vætti marga brá.
Ritstjóri: Grímur Thomsen, doctor phil.
Prentsmiðja ísafoldar. Sigm. Guðmundsson.