Ísafold - 25.03.1879, Side 1

I S A F 0 L D.
VI 8. |
Útlendar frjettir.
Kaupmannahöfn, 2. marz 1879.
(Niðurl.). Bretar hófu hemaðinn á
hendur Ala konungi i Afganistan 22.
nóvbr. f. á. Var þá út runninn frestur
sá, er þeir höfðu veitt honum til iðrun-
ar og yfirbóta fyrir mótgjörðir við sig,
en hann eigi virt svars brjef jarlsins á
Indlandi þar að lútandi. Svo hagar lands-
lagi þar eystra, að Bretar áttu yfir að
sækja fjallgarð geysi mikinn til að kom-
ast inn í lönd konungs. það eru Sú-
leimans-fjöll, 13000 feta há, en skörð í
hjer og hvar, þröng og örðug yfirferð-
ar, og virki í skörðunum víða, er kon-
ungur hafði setulið i til landvarnar.
Bretar höfðu að sögn ein 16 þúsund
vígra manna í leiðangurinn, en miklar
birgðir vista og vopna, á fílum og úlf-
öldum. þeir skiptu liði sínu i þrennt,
og lagði sín deildin í hvort skarð. þar
varð minni fyrirstaða en við var búizt,
og er þar skjótt af að segja, að öll helztu
virkin voru unnin á hálfsmánaðar fresti
með furðu litlu manntjóni. Og er jarl-
ar konungs, þeir er rjeðu fyrir skatt-
skyldum þjóðflokkum þar í fjallbyggð-
unum og hann hafði treyzt helzt á til
landvarnar, sáu hvað verða vildi, tóku
þeir að gjörast honum ótrúir, og gengu
nokkrir á hönd Englendingum, enda er
sagt þeir hafi borið óspart fje á þá til
þess. í annan stað fór að brydda á
flokkadráttum heima í höfuðborginni og
konungssetrinu, Kabúl, og vildu marg-
ir víkja konungi frá völdum, en taka í
hans stað son hans Jakob, er hann hafði
haldið í dýflissu lengi og leikið illa.
J5á tók konungur það ráð, að hann ljet
son sinn lausan, tók hann í sátt við sig
og setti hann til landstjórnar, en forð-
aði sjer norður i fjöll (Hindúkúsj) með
konu sina og annað skyldulið, gull og
gersimar. Ljezt hann siðan ætla að
takast ferð á hendur, eigi skemmra en
norður í Pjetursborg, á fund Rússakeis-
ara og biðja hann gangast um sættir
með sjer og Bretum; en aðrir sögðu
erindið vera liðsbón. Rússar höfðu látið
mjög líklega um liðveizlu áður ófriður-
inn hófst, og því ugðu margir, að Bret-
ar mundu þá fyrir hitta að baki Af-
gönum, óðara en á þá hallaði. J>að
styrkti og þá trú, að keisari hafði
skömmu áður látið færa Ala konungi
vinargjöf, sverð gulli búið og gimstein-
um, með alúðarkveðju og fögrum um-
mælum. En er hjer var komið, er svo
sagt, að keisari hafi sent honum svo-
felld orð, að ferð hans á sinn fund mundi
Reykjavík, þriðjudaginn 25. marzmán.
verða erindisleysa. Hlaut því konung-
ur, að hverfa fráþvi ráði. Mun stjóm-
in í Lundúnum hafa heitið Rússakeis-
ara, að sneyða eigi lönd Ala konungs,
svo að neinu næmi, þótt þeir ættu þess
kost, enda hefir Beaconsfield lávarður
látið jafnan í veðri vaka, að annað væri
eigi áformað með hernaði þessum en
að láta Ala konung kenna aflsmunar
og „rjetta“ landamerki keisaradæmisins
indverska að útnorðanverðu, þ. e. þeim
megin, er að Afganistan veit. En það
er að segja frá Afgönum, að þeir urðu
stórum öruggari og eindrægnari til land-
varnar eptir það, er Jakob konungsson
tók við stjórn. Kom þá hik á Eng-
lendinga, með þv( að þeir voru og liðs-
fáir nokkuð, en vetrarriki mikið, miklu
skæðara þeim en herafli Afgana. Hefir
því lítið eður ekki orðið til tíðinda með
þeim síðan um jól; hvorir haldið sínum
stöðvum, Englendingar þó engan veg-
inn óttalausir, með þvi að fjallbúarnir,
þeir, er þeir höfðu ráðið undan Ala
konungi, hafa snúizt aptur til hollustu
við son hans og veitt þeim árásir í opna
skjöldu. Nú er nýfrjett, að Ali kon-
ungur sje dauður, af fótarmeini, og
sonurhans tekinn til konungs, ogkvað
hann hafa boðizt tilfriðar. En vansjeð
er að svo stöddu, hver verða málalok.
f>að er öllum kunnugt, að Bretar
eiga eitt útbúið í Afríku sunnan til
(Kapland m. m.). þeir hafa fært það
út smámsaman, eptir föngum, og fengu
síðast í fyrra mikinn landauka þar að
austan og norðan, sem áður var þjóð-
veldi sjálfu sjer ráðandi, og hjetTrans-
waal. J>á komust þeir í deilu við ná-
granna sína að austanverðu, blámanna-
þjóð þá, er Zúlú-Kaffar nefnast, hreysti-
menn mikla og herskáa. Fyrir þeim
ræður konungur sá, er Cetewayó heitir,
hinn mesti grimmdarseggur og harð-
stjóri. Hann hafði vegið bræður sína
marga hvern á fætur öðrum til að kom-
ast til valda. Fyrir nokkrum árum fóru
þeim orðsendingar á milli Cetewayó
konungi og landshöfðingja Breta þar
syðra. J>að eru lög með Zúlú-Köffum,
að hermenn mega eigi kvongast utan
með konungsleyfi, en þar eru allir vopn-
færir menn hermenn, frá því þeir eru
15 ára til sextugs aldurs. Konungur
velur þeim sjálfur konur og lætur heil-
ar hersveitir drekka brúðkaup sín í einu
lagi, einsog NapóleonogViktoría gjörðu
áHeljarslóð forðum(!) Einu sinni gjörð-
ust konur þær, er konungur hafði val-
ið einni hersveit sinni, svo djarfar að
neita boði hans um hjúskapinn; þótti
1879.
mannsefnin eigi nógu ung og sum í ó-
fríðara lagi. Konungur ljet höggva þær
allar — og siðan ættingja þeirra, er þeir
ætluðu að jarða líkin, — utan fáeinar, er
undan komust og flýðu á náðir Breta.
J>á var það, að landshöfðingi gjörði
menn á fund hans, og bað hann mýkja
stjóm sína og ljetta grimmdarverkum
og manndrápum. Cetewayó svaraði:
„J>að er satt, jeg læt drepa menn, en
það skaltu eigi ímynda þjer, að þetta,
sem jeg er búinn að láta drepa, taki
því, að vera að minnast á það. Hvers
vegna eru hinir hvítu menn að fást um
það, sem ekkert er? Jeg er ekki far-
inn til enn þá. Nú ætla jeg að fara til;
það er þjóðarsiður hjer í landi, og þann
sið ætla jeg að halda. Mínir menn hlýða
eigi, nema það megi drepa þá. Far
þú!“ mæltihann við oddvita sendimann-
anna, „og §egðu Englendingum, aðjeg
ætli mjer að fara að eptir mínum geð-
þótta; fari þeir fram á, aðjeg taki upp
þeirra lög, fer jeg burt hjeðan og flyt
mig búferlum; en þeir skulu samt kenna
knúa minna áður. Farþú! ogsegþetta
hinum hvítu mönnum, og láttu þá heyra
það almennilega “. J>ennan kumpán
eru nú Englendingar komnir í stríð við,
raunar löngu, fyrir nærri heilu ári, en
það þótti svo smávægilegt, að naumast
sætti neinum tíðindum. J>að var kunn-
ugt að vísu, að Cetewayó var miklu lið-
fleiri en Englendingar, hafði um 50 þús-
undum vígra manna á að skipa til or-
ustu, og það afreksmanna að vaskleik
og harðfengi, en Englendingar eigi
meira en 12—14 þúsundum þar syðra,
og meira hluta þess af þarlendu kyni
(blámannakyni), erjafnan þykir ótraust-
ara til fylgdar en hið enska lið; en þeir
treystu svo vopnum sfnum og herkunn-
áttu, að ekkert væri að óttast, hversu
mikill liðsmunur sem væri. — En um
miðjan f. m. bárust þau tíðindi hingað
í álfu, að Englendingar hefðu beðið
gjörsamlegan ósigur fyrir liði Cete-
wayós konungs í orustu 23. jan., við
ána Túgela, og hefði fallið þar hvert
mannsbarn af einni hersveit þeirra (12
—1400), þar á meðal 60 yfirmanna af
göfgustu höfðingja-ættum á Englandi.
J>óttu þetta hin verstu tíðindi heima á
Englandi, sem nærri má geta, og þó
meiri skapraun en skaði að bíða lægra
hlut fyrir slíku hundþýði, sem þeim
Zúlú-Köffum; því mannfallið var þó
eigi mikið að tölunni til, þótt það væri
mikið af eigi meira liði en til er þar
syðra. J>að fylgdi og hrakfallasögu
þessari, að líf og eignir enskra manna