Ísafold - 25.07.1879, Page 2

i8
og brennivínsnautnin muni eigi minnka að neinum mun
fyrir tollhækkunina.
(Málinu vísað til 2. umræðu með 17 atkvæðum).
Reglugjörð og laun lianda lireppstjórum. Fyrir-
spurn til landshöfðingja frá J>orl. Guðmundssyni, þann-
ig látandi:
Annar þingm. Árnessýslu óskar að mega spyrjast
fyrir hjá hinum háttvirta landshöfðingja um, hve
nær vænta megi að reglugjörð fyrir hreppstjóra
verði fullsamin, og hvað komi til þess, að stjórnin
enn ekki hefir lagt fyrir þingið frumvarp til laga
um að útvega þessum embættismönnum laun.
þorlákur Guðmundsson kvaðst bera upp fyrirspurn-
ina af þvi, að hreppstjóra-instrúxið gamla væri nú orð-
ið óvíða til, eða þá ekki nema í skræðum, og auk þess
úrelt að mörgu leyti, eptir 70 ár, einkum vegna hinna
nýju sveitarstjórnarlaga. Jafnvel yfirboðarar hreppstjór-
anna, sýslumennirnir, vita nú eigi almennilega hvaða
störf á þeim (hreppstj.) hvíla, hvað þá heldur þeir sjálfir.
— j>ótt hreppstjórar sjeu eigi háttstandandi embættis-
menn, þá er embætti þeirra þó eigi síður nauðsynlegt
en sumra annara, sem há laun hafa, og bjóst jeg þeg-
ar 1875 v'ð frumvarpi frá stjórninni um laun handa
þeim; en það hefir eigi birzt enn. Osanngjarnt að
halda þeim við starf þetta alveg launalaust. I.ands-
sjóðurinn, sem á að gjalda þeim. Nauðsynl. að tryggja
sjer góða menn til þessa starfa með þóknun. Hrepp-
stjórnarstörfin eyðileggjandi fyrir fjelausa bændur, og
er það hart, þegar litið er til, hvernig aðrir embættis-
menn eru launaðir. f>að getur heldur eigi verið rjett-
látt, því að ef litið er á, að eignarrjetturinn er frið-
helgur samkvæmt 50. gr. stjórnarskrárinnar, þá vil jeg
leyfa mjer að spyrja: Er ekki vinnukraptur og tími
peningar? Ogerþá rjett að svipta þessa menn vinnu-
krapti og tíma án nokkurs endurgjalds? þar við bæt-
ist hin mikla gestanauð hjá þeim, vegna embættis
þeirra, og hefi jeg sjeð hana tilfærða til meðmælingar
því, að póstafgreiðslumenn fengi hærri laun.
Landshöfðingi: Árið 1875 var samið og prentað
bráðabirgðafrumvarp til reglugjörðar fyrir hreppstjóra,
og sent til álita amtmönnum, sýslumönnum og ýmsum
málsmetandi mönnum. En málinu frestað vegna áhrifa
þeirra, er hin nýju skattalög, landbúnaðarlög og skipta-
lög mundu hafa á það. Raunar eru landbúnaðarlög-
in óbúin enn, en þó var bráðabirgðafrumvarpið ná-
kvæmlega gagnskoðað og síðan sent í vor amtsráðun-
um til álita; og að meðteknum tillögum þeirra mun
nú reglugjörðin verða fullsamin, og landbúnaðarlögin
þó tekin til greina, verði þau fullgjör á þessuþingi.—
Hreppstjórar eru eigi embættismenn landsins í þeim
skilningi, að þeim beri að öllu að launa af landssjóði,
en þó sanngjarnt, að hann greiði nokkuð af þeim, en
sýslusjóður eða amtssjóður hitt að nokkru leyti, en
nokkuð gjaldist með aukatekjum ; því að eptir að fá-
tækramál eru lögð undir hreppsnefndirnar, er hrepp-
stjórinn sjer í lagi umboðsmaður sýslunefndarinnar í
þeim sveitamálum, er undir hana liggja. Stjórnin vildi
því bíða eptir uppástungum frá hlutaðeigandi sveitar-
nefndum eða bænarskrá frá hreppstjórum. Aptur á
móti hefi jeg vakið máls á um hreppstjóralaun í á-
minnztu bráðabirgðafrumv. til reglugjörðar handa þeim.
Jeg get eigi verið samdóma þingmanninum um skiln-
ing hans á 50. gr. stjórnarskrárinnar, að rjettur hrepp-
stjóra til launa geti orðið byggður á henni.
þorl. Guðmundsson var ánægður með svar landsh.
En hreppsnefndir væru umboðsmenn sýslunefndanna,
en ekki hreppstjórarnir.
Löggilding verzlunarstaðar við Jökulsá á Sól-
heimasandi. þriðja umræða í neðri deild.
Flutningsmaður (Páll prestur) lagði með því, en
II. Kr. Friðriksson á móti, með sömu ástæðum og við
2. umræðu. Bened. Sveinsson, þorl.Guðmundss. og ís-
leifur Gíslason voru og með frumvarpinu.
(Frumvarpið samþykkt með 20 atkv.).
Yitagjald. Önnur umræða í neðri deild.
Flutningsmaður (Tr. Gunnarsson) vildi eigi undan
þiggja íslenzk fiskiskip vitagjaldi á ferðum hafna á milli
fremur en landa á milli, enda næmi það sárlitlu, og
væri miður fagurt afspurnar.
þorsteinn Jónsson: íslenzk fiskiskip eru sjaldnast
á ferð á þeim tímum árs, sem vitans þarf við, og for-
menn þeirra kunnugri hjer en útlendingar. Ósanngj.
er að fara nú þegar að leggja toll á þenna litla fram-
faravísi vorn, þiljuskip til fiskiveiða,
Bened. Sveinsson var á sama máli. Áleit það mjög
ískyggilega og varúðarverða kenningu, að íslendingar
í sínu eigin landi ekki megi eða eigi að njóta neinna
forrjettinda fram yfir aðrar þjóðir.
Landshöfðingi kvað og sanngirni mæla með að
undan þiggja íslenzk fiskiskip.
II. Kr. Friðriksson mótmælti því. Fiskiskip hjeð-
an hefðu gagn af vitanum á hákarlaveiðum á útmán-
uðunum, og eins á heimleið frá Austfjörðum á haust-
in, enda yrði gjaldið lítilræði. íslendingar þurfa vit-
ans engu síður en aðrir þegar dimmt er. Kaupmenn
hafa kvartað við mig yfir, að vitagjaldið væri fjarska-
hátt, enda gefur það nú miklu meira af sjer en til ár-
legs viðurhalds vitanum, en meira var eigi til ætlazt
1877. Hjer í Rvík eru komnar inn á þessu ári rúml.
2500 kr., og von á 1300 enn eða meiru. Frakknesk
fiskiskip búin að borga hjer goo—1000 kr. í vitagjald
síðan í vetur. Árlegur kostnaður til vitans áætlaður
2800 kr., en tekjurnar verða í ár sjálfsagt 7000 kr.
jþví væri 15-aura-gjaldið nóg.
Arnlj. Olafsson vildi hafa ísl. fiskiskip undan þegin
vitagjaldi á fiskiferðum en ekki á flutningsferðum.
þórarinn Böðvarsson vildi og hafa ísl. fiskiskip
undan þegin gjaldinu. Fann það að frumvarpinu, að
það nefndi eigi, að frakknesk fiskiskip ættu að greiða
nokkurt vitagjald.
Bened. Sveinsson vildi eigi færa vitagjaldið niður
fyr en búið væri að vinna upp vitakostnaðinn. Hin
frakkn. fiskiskip hefðu hans mest not og ættu því að
taka mikinn þátt í gjaldinu.
Páll Pálsson bóndi vildi og hafa ísl. fiskiskip und-
an þegin gjaldinu. Utl. fiskiskip mundu geta farið í
kring um lögin með því að segja rangt til ferða sinna.
Flutningsviaður (Tr. Gunnarsson) furðaði sig á, að
þingmenn skyldu hika sjer við að afnema ójöfnuð vita-
laganna bæði að því hvað gjaldið væri hátt og að því
leyti sem þau ljeti skip, sem færi fyrir norðan land,
greiða vitagjald.
Varaforseta (Gr. Th.) sýndist málið mega bíða næsta
þings. Hann kvartaði yfir, að ráðherrann væri eigi
farinn að semja enn við Frakkastjórn um vitagjald af
fiskiskipum þeirra (sbr. Stjórnart. 1878, bls. 80), svo
að þan, sem jysu upp gullinu hjer við land, væri ekk-
ert látin gjalda.
þorl. Guðmundsson vildi hlífa ísl. fiskiskipunum.
Landsh. kvað varaforseta mundu hafa misskilið
ráðherrabrjefið í Stjórnartíð. Nú þetta ár værifrakkn.
fiskiskip þegar búin að greiða hjer í Rvík einni 900
kr. í vitagjald.
Varaforseti: Eg hefi ekki misskilið það, að vitinn
hefir kostað landið mikið meira en til stóð, og að enn
þá er eigi von á því fasta árgjaldi frá Frökkum, sem
ráð var fyrir gjört í hinum gildandi vitagjaldslögum.
II. Kr. Friðriksson kvað aldrei hafa verið ætlazt
til að vitagjaldið endurgyldi kostnaðinn við að búa vit-
ann til.