Ísafold - 31.12.1879, Blaðsíða 2
126
að ætlun minni mundu þau ekki óþörf
við Faxaflóa á íslandi.
— Eptir skýrslu hins konunglega
norska fiskiveiðaumsjónarmanns, 1879,
nam
1. Útflutningur af fiski frá Noregi, sjer
í lagi til Spánar:
1872: 193.637V2 skippundi.
1873: 174.853 --------
1874: 187,384 --------
1875: 236,437»/* ---------
1876: 206,250 --------
1877: 286,687 --------
1878: 256,000 --------
og 1879 verður útflutningurinn meiri
en 1878 (rúm 261,000 skippund), en nær
þó að líkindum ekki vörumegninu 1877.
íslendingar geta nú afþessu sjeð, hver
dropi í hafinu sá tíundi eða ellefti part-
ur er, sem frá íslandi kemur, og mega
þvf ekki kippa sjer upp við það, þó
þau 20000—25000 skippund, sem þaðan
flytjast á ári hverju, hafi mjög lítil á-
hrif á fiskimarkaðinn. þ>angað til 1874
stje fiskur f verði á Spáni, en síðan
hefir hann heldur lækkað, sökum þess,
hversu útflutningur hefir aukizt hin
síðustu 5 ár.
í ár (1879) var meðalverð á salt-
fiski í Lófóta 55 kr. 47 a. á móti 7ókr.
rúmum, 1874, fyrir skippundið. Brutto-
arðurinn af fiski var í ár: kr. 6,100,000.
Af þessari upphæð gengu til útvegsins
kr. 2,550,000; til kostnaðar fyrir sjó-
menn og fiskimenn um vertíð gengu
1,900,000, og sá hreini (Netto) arður
nam því að eins kr. 1,650,000, eða 27°/0
af afrakstri fiskiveiðanna, handa 25,556
fiskimönnum í Lófóta, eða kr. 64,50
fyrir hvern mann (auk fæðis og hús-
næðis um vertíðina), að spila úr hinn
part ársins með konum og börnum.
þetta er vertíðargagnið fyrir hvern
mann með konum og börnum í 3 mán-
uði frá 15. jan. til 15. apr., sem í Nor-
vegi eru vertíðarlok, og má það ekki
mikið heita.
1 Björgvin var Lófótafiskur síffast
þegar frjettist, seldur fyrir 40—42 kr.
75 a. skippundið, og hafa íslendingar
eptir því til þessa ekki orðið eins hart
úti, eins og sumir hjeldu. En Spánar-
fiskur borgast yfir höfuð bezt á haust-
in, og er þvf líklegt, að hann stígi síð-
ar f verði. Hver áhrif samningurinn
milli Danmerkur og Spánar muni hafa
á fiskiverzlunina frá íslandi, sýnir sig
ekki fyr en í vor.
2. Hvað sjer í lagi netfiskinn snertir,
fullyrðir umsjónarmaðurinn, að netaafl-
inn í Lófóta hafi í ár (1879), alls eng-
an afgang gefiff, pví neta og veiffar-
fœra missirinn einn najn petta ár 2
miljónmn króna. Skoði Sunnlendingar
sig nú í spegli!
3. Gota seldist i haust eð var 6 kr.
minna tunnan, en í sumar; nr. 2, sem
hjer um bil samsvarar íslenzku gotunni,
seldist fyrir 14. kr. tunnan. þ>etta er
sardínuaflanum að kenna, því, eins og
menn vita, er gotan brúkuð fyrir sar-
dínubeitu. En þar sem 1000 sardfnur
fyrir 4—5 árum síðan borguðust með
40—50 francs (28—35 kr.), fást þær
nú fyrir 1 til 2 francs (75 a. til 1 kr. 25 a.).
Sardínufiskararnir hafa því ekki efni
á að kaupa gotu, og þá lækkar hún f
verði; íslendingum mun því ráðlegast,
að hætta að salta gotuna; brúki þeir
hana heldur sjálfir fyrir beitu og nið-
urburð, eins og fram á byrjun aldar-
innar. Og þó þeir aldrei nema taki
upp aptur hrognakökur og gotukastið
undir Vogastapa, þá er það hollara,
en gotusala sjer og fiskiveiðunum í
skaða.
— Verðlag í Kaupmannahöfn snemma
í nóvembermánuði 1879 var þetta
a. A íslenzkum varningi:
Ull var heldur að hækka í verði.
Hvft vorull borgaðist síðast með 67
aurum pundið. VoruíKhöfn enn þá
300 strangar óseldir, og var heimtað
fyrir þá 72 a. pundið. Hvít ull af
öðrum (lægra) flokki var boðin fyrir
55 a. pundið, en kaupendur vildu
að eins gefa 50 a. Mislit ull var föl
fyrir 52 a. pundið, en ekki var boð-
ið í hana meira en 47 a. Svört ull
borgaðist, þegar síðast vissist, með
60 a. pundið. Haustull óþvegin var
seld fyrir 42—44 a. pundið, en þveg-
in fyrir 50 a.
Saltfiskur frá Austfjörðum ókýldur
stór seldist fyrir 46 kr. skipp., en þó
tregt. Sunnlenzkur Spánarfiskur og
þó valinn gekk eklci út fyrir meira en
46 og 45 kr. skipp. Smáfiskur gekk
35 kr., ýsa 33 kr. skipp. Úrkasts-
fiskur seldist fyrir 36 »/2 kr. skipp.
Harfffiskur stór gekk á 110 kr. skipp.
Lýsi. Hákarlslýsi ljósleitt og fótlaust
seldist fyrir 40 kr. tunnan ; soðlýsi
fyrir 35 og 34 kr. t.
Saltkjöt tunnan á 14 lísipund seldist
fyrir 47—51 kr. (eða pundið af kjöti
19 til 23 a.).
Gærur saltaðar seldust fyrir 4 kr. 75 a.
stranginn.
Tólg borgaðist 33 a. pundið.
Gota söltuð gekk ekki útfyrir neittverff.
Æffardúnn seldist fyrir 10 kr. 50 a. til
10 kr. 75 a.
b. A úttendum varningi-.
Riígur rússneskur kostaði 7 kr. 10 a.
til 7 kr. 20 a. hver 100 pund.
Rúgmjöl 8 kr. 100 pund
Bankabygg kostaði 9 kr. 70 a. til 10 kr.
25 a. hver 100 pund eptir gæðum.
Kaffi var stígið um hjer um bil 12 a.
pundið. Gott kaffi kostaði 66 a. til
68 a. pundið.
Kandíssykur var einnig stíginn, útlend-
ur kostaði 30—32 a. pundið, danskur
35 a. pundið.
Melís útlendur kostaði 30 a. pundið.
Hrísgrjón heil kostuðu 12 a. pundið.
— Takmarkið, sem tilskipun 1. apríl
1861 setti fyrir óbreyttu lagagildi hinn-
ar nýju jarðabókar, er 6. dagur júní-
mánaðar 1882 (1. gr., sbr. 4. gr.). Úr
því má, ef stjórn og þingi þóknast, fara
að eiga við jarðamatið á ný, enda lá
stjórninni, þegar verið var að undirbúa
hin nýju skattalög, svo mikið á, að hún
þá þegar, þvert ofan í sína eigin til-
skipun, vildi fara að taka nýttjarðamat
fyrir, og beiddist til þessa peningaupp-
hæðar á ijárlögunum, sem alþing neit-
aði um.
Ætti það við hjer á landi, að leggja
mesta skattabyrði á fasteign, og væri
ekki öllu fremur rjett að ljetta á jörð-
unum, sem allflestar þurfa að taka tals-
verðum umbótum, áður en þeim er meira
íþyngt með álögum;—og hefði ekki víð-
ast hvar lausafjárskatturinn í sjer fólgna
leiðrjetting á ábúðarskattinum, hvort
sem einjörð er oflágt eða ofhátt met-
in, með þvi hundraðatal hennar annað-
hvort bætist upp eða lækkar í skatta-
þunga eptir því sem hún fram færir
meira eða minna af fjenaði, en dýr-
leikanum nemur, — þá kynni að geta
verið umtalsmál um nýtt jarðamat.
En, eins og er, svarar það ekki
kostnaðinum, sízt ef það á að vera á-
reiðanlegra en síðast. Valdir menn
þyrftu þá að ferðast um land allt, eins
og þeir gjörðu á 18. öld Árni Magnús-
son og PállVídalín—og hvað varð úr?
—J>eir ættu, með styrk hrepps- og sýslu-
nefnda, mats- og, ef til vill, yfirmats-
manna, að meta hverja jörð, gjöra síð-
an nákvæman samanburð milli fasteigna
í fjarlægum hjeruðum, ákveða svo dýr-
leikann yfir land allt, að nálcvæmlega
íhuguðum öllum ástæðum í hverju plássi,
hlynnindum jarðanna sjálfra og hvern-
ig þeim er í sveit komið, afrjettum sveit-
anna og landkostum, afstöðu til fjalls og
fjöru, hvort þar er sjávarafli, veiði í ám
og ósum, mótak, grasa- og sölvatekja,
o. m. fl. f>á þyrfti að senda allt þetta
mat yfirvöldum og amtsráðum til yfir-
skoðunar; því næst þyrfti landsstjórn
og stjórnardeild að bræða það, og —
loks kæmi það fyrir þing, sem, eins og
ekki væri tiltökumál og sízt fyrir að
synja, kynni að hafna öllu saman. þ>ví
þar sem jarðir yrðu færðar upp í dýr-
leika, sem að líkindum víða yrði, þar
mundu þingmenn úr þeim plássum efa-
laust verða á móti hinu nýja mati, þó
hinir kynnu að verða því hlynntir, sem
væri úr þeim kjördæmum, þar semjarð-
ir væri færðar niður.
Hvernig hefir gengið annarstaðar?
Á Frakklandi til dæmis að taka stóð
síðasta jarðamat yfir frá 1807 til 1850
og kostaði 150 miljónir franka (rúmar
100 miljónir í vorum peningum). Nú
þykir þetta mat óáreiðanlegt, 0g vilja
sumir hafa nýja jarðabók. En hinn á-
ætlaði kostnaður við nýtt jarðamat á
Frakklandi er nú rúmar 200 milj. kr.,
sem Frakkar horfa í, þó auðugir sjeu.
Sama mun verða ofan á hjá oss. Hafi