Ísafold - 13.03.1880, Blaðsíða 3

Ísafold - 13.03.1880, Blaðsíða 3
23 kynblöndun. En — eitt hefir reynslan — dýr og sorgleg reynsla, sýnt, að útlendu fje er kvillagjarnara hjer á landi, en innlendu. Hvernig reiddi hrútum Hast- fers, og kindum síra S. Thorarensens f Hraungerði af? Og þó nú svo sje, að bæði fjárkfáði og bráðapest geti hugsazt, án þess þau sjeu aðffutt, þá er svo mikið sögulega víst, að hvorugt var þekkt hjer á landi, fyr en eptir það út- lent Qe var fiutt til landsins seint á 18. öld. Annálar vorir og árbækur þekkja ekki þessa kvilla áður. Vjer erum því í vafa um, að þessi fyrirætlun húss- og bústjórnarfjelagsins sje byggð á góðri greind; vjer vonum að yfirvöidin láti sjer, þegar þar að kemur, annt um, að girða fyrir að nokkur vandræði rísi af þessu fyrirtæki, og huggum oss sjer í lagi við það, að oss er sagt, að áreið- anlegur hirðumaður hafi boðizt til að láta þessa skozk-norsku hrúta út í eyju, þegar þeir koma hingað. En — vjer vildum óska að það verði haft vakandi auga á þeim, að minnsta kosti fyrsta árið, meðan þeir eru að venjast lopts- lagi voru og landslagi, sjer í lagi vetrar- langt. — f>að hefir opt verið tekið fram í blaði þessu, hversu mikið landsbúar leggi í sölurnar fyrir sjávarútveginn hjá því sem þeir verja til landbúnaðarins, sjer í lagi jarðabóta, og hversu heimsku- lega lítið er gjört fyrir hinn síðari at- vinnuveg hjá því heimskulega mikla sem varið er til hins fyrnefnda. Vjer skulum leiða eitt nýtt dæmi þessu til sönnunar. Fyrir skemmstu hafa ýmsir útvegsbændur, sem enginn veit til hafi látið velta við þúfu í þýfðu túni, ráðið til sín sjóróðrarmenn með þessum kjör- um, fullri útgjörð með mötu og öllu, bæði, kaffi, skinnklæðum, þorska- og hrognkelsanetjum (um ioo kr. virði) og 40 kr. til 50 kr. í kaup frá vertíðarbyrj- un til vertíðarloka, alls hjer um bil 140 —150 kr. kaupi. Nú eru öll líkindi til, að saltfiskur verði í sumar kemur ekki meira en 30 kr. skippundið. Og reikni maður allt rask (gotu, höfuð, lifur, sund- maga) fyrir saltið, þá þarf útvegsbónd- inn að fá 5 skippund (eða hjer um bil 600) í hfut, til þess að vera skaðlaus af þessari útgjörð, og er þá ekkert reikn- að fyrir eptirvinnuna, þá miklu fyrir- höfn, sem er því samfara, að þurka fiskinn og verka, og flytja hann í kaup- stað. þ>á er sveitabóndinn, sem sendir vinnumann sinn í verið upp á kaup, en ekki upp á hlut, miklu fyrirhyggju- meiri. Hann er í margt ár búinn að reka sig á, að hluturinn hrekkur ekki fyrir útgjörðinni; hann hefir fengið vinnumanninn aptur skuldugan í kaup- stað, og vill nú helzt koma honum fyrir gegn tilteknu kaupgjaldi. þ>etta virðist sjávarbóndinn eiga að taka til greina, og læra af því, að „svipul er sjávar- gjöf“, þar sem enginn veit neitt fyrir- fram um afla, gæftir og verðlag á fisk- inum, sem inn er lagður. Nei! hjer ætlar engin kenning að duga, nema ör- birgðin og útafdauðinn. Sveitaþyngsl- in og skuldir sjávarhreppanna sýna sig- ' — í sumar eð var kom kvörtun til iandsstjórnarinnar yfir því, að frakknesk- ir fiskimenn hefði á einum bæ á Sljettu átt að stela nokkrum kindum og fara með þær út á skip. Landsstjórnin skarst, eins og rjett var, í málið og bar kær- una upp fyrir hinum frakkneska her- skipaforingja hjer við land. Hannkom henni á framfæri við Frakkastjórn og hún ljet yfirheyra þær skipshafnir, sem grunaðar voru. En — nokkru síðar fann kærandinn, bóndinn fyrir norðan, allar kindurnar með heilu og höldnu, og það sannaðist, að hinir frakknesku fiskimenn voru alveg saklausir. þ>að er mjög ó- heppilegt, þegar svo vaxnar kærur eru bornar upp, enda mun kærandi undir þessum og álíka kringumstæðum eiga að sæta ábyrgð eptir 22 6. gr. hegning- arlaganna fyrir rangar sakargiptir. þ>að er engin vanþörf á að skerpa varúð manna hjer á landi við þessleiðis óhlut- vendni. — Dr. Hjaltalín kunngjörir nú í síð- asta blaði „Heilbrigðistíðindanna“ (fyrir desbr. 1879), að hann ætli að hætta við þau. Hann og þau eiga að njóta þess sannmælis, að hann hefir sýnt sannan áhuga á, að vekja máls á öllu þarflegu bæði að því er snertir atvinnuvegu vora og viðhald heilsunnar með hentugu mataræði, neyzluvatni og húsakynnum. Er vonandi að hann hafi sumstaðar nokkuð áunnið með heilræðuffi sínum, þó það sje minna en skyldi, meðan ís- lendingar eru svoleiðis, gjörðir að þeir taka óhóf í kaffi og brennivíni fram- yfir hlý og þokkaleg húsakynni, og vilja heldur fleygja lánuðum krónum í sjóinn, heldur en verja þeim til að bæta aðbúnað sinn. Og þótt maður ekki áv- allt kunni að vera Dr. Hjaltalín sam- dóma, þá á hann það hrós skilið, að hann allajafna hefir komið fram með alvarlegri sannfæringu, áhuga á velferð landa sinna, og án þess að hugsa um eigin hagsmuni. — Fyrst í þessum mánuði þegar róið var, aflaðist allvel af þorski og stútungi. I Keflavík fengust um 500 af þorski eitt sunnudagskvöld upp í landsteinum af nýgengnum þorski á færi, mest- megnis á hrognin úr jiskinurn sjálfum. En — gæftir hafa verið tregir; og er því sízt fyrir að sjá, hvernig vertíð- in muni gefast. Hross hafa sjaldan sjezt magrari hjer um pláss, en þau nú eru, og bráðapestin gjörir sífellt vart við sig. forskanetjalagnir. Vjer álítum rjett, að minna nú á, hvað gjörðist á fundi, sem 9. júní 1879 var haldinn á Brunnastöðum. Urðu þeir útvegsbænd- ur, sem fundinn sóttu, allir á eitt sáttir um: 1. Að nauðsynlegt sje, að porska- net sjeu tekin upp í hvern stórstraum á djúpi og í straumsjó. 2. Að net sjeu ekki lögð utar, en innan við Gerðaröst. Undirskrifuðu: Jón Breiðjjörð, Asbjörn Olafsson, Jón M. Waage, Erl. Erlends- son, Nikulás Jónsson, Jón Magnússon, Arinbjörn Olafsson, Pjetur Bjarnason, Chr. J. Matthíasson, Egill Hallgríms- son. þ>eir Helgi Sigurðsson, S. Magn- ússon og E. þorgeirsson undirskrifuðu með þeim fyrirvara, að net vœru einn- ig tekin upp á grunni, og að hver megi leggja fyrir sínu landi, pó utar sje en Gerðaröst. Enginn Seltjerningur, Reykvíking- ur eða Akurnesingur var á fundinum. Til „ísafoldar“. 1. Eins og menn muna, var í fyrra vetur mikið talað og skrifað um að reyna til að bæta fiskiverkun hjer við Faxaflóa. Reri jeg suður í Njarðvík- um og kom í margar veiðistöður á ver- tíðinni; tók jeg eptir þvi, að meiri á- hugi var hjá öllum, en vant var, á því að verka fiskinn vel í saltið, og munu flestir, eins og von er til, hafa gjört það í því trausti, að kaupmenn mundu sjá það við þá í verðlaginu á fiskinum síðarmeir. En hvernig fór? þ>egar til kom, varð fiskurinn í lægra verði, en hann hefir verið nú f margt ár.—Sömu- leiðis átti það að vera samkomulag, að vörumatsmennirnir sæi um, að enginn fiskur væri skipaður út í skip kaup- manna sem nr. 1, nema sá, sem hafði verið tekinn undir þessu númeri hjá bændum. þ>ar jeg sje, að kaupmenn stundum skrifa í „þ>jóðólf“, leyfi jeg mjer, að spyrja þá, og sjerstaklega þá kaupmenn, sem siðast skrifuðu um got- una, hvort þetta samkomulag hafi ver- ið haldið, og hvort ekki bæði fiskur, sem við vogina var talinn nr. 2, og einnig fiskur, sem á gaf, meðan hann var fluttur út i skipin, hafi verið látinn saman við nr. 1 ? þ>etta er ekki nema spurning, sem jeg er forvitinn eptir að sjá, hvernig svarað verður. Margt er talað, og horfði jeg ekki á þetta sjálf- ur, en heyrt hefi jeg því fleygt. Og tregir verða menn á að gjöra samkomu- lag við kaupmenn um vöruverkun eð- ur annað, ef það sannast, að samkomu- laginu er ekki fylgt, nema á annan bóginn. Hvað sjálft vörumatið snertir, þarf jeg ekki að spyrja, þar get jeg sagt sjálfur frá. Kunningi minn fór hingað í Hafnarfjörð með saltfisk, sem var skoðaður; var talsvert af farminum talið nr. 2, og tók hann það aptur, en nokkrum dögum síðar flutti hann það aptur inneptir til sömu verzlunar, og var pað pá álitið vera nr. 1. En —

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.