Ísafold - 31.12.1881, Síða 2

122
ur eptir þá feðgana síra Jón Haldórs-
son, Finn biskup og Hannes biskup,
þá álít jeg að þeir þrír til samans haíi
eigi unnið eins mikið að henni eins og
hann einn. Oss, sem lítið gjörum, svo
komst hann enn fremur að orði, oss er
óskiljanlegt, hvernig Jón Sigurðsson
hefir farið að afkasta svo miklu og
leysa það jafnframt svo vel af hendi.
þ>essu næst skýrði hann frá, hversu
góða forstöðu Jón Sigurðsson hefði
veitt Bókmenntafjelaginu, og hversu
fjelagatal þess og framkvæmdir hefðu
margfaldazt fyrir hinn framúrskarandi
dugnað hans.
Daginn eptir að minnisvarðinn var
afhjúpaður, var á Hotel Alexandra
haldið samkvæmi til minningar um Jón
Sigurðsson og Ingibjörgu konu hans,
og tóku þátt í því, rúmlega 60 manns,
karlar og konur. Eptir að sungið hafði
verið kvæði fyrir minni íslands eptir
skólapilt J>orstein Erlingsson, mælti
fyrir því skáldið Steingrímur Thor-
steinsson; tók hann fram, að þegar
minni íslands væri drukkið í sambandi
við minningu Jóns Sigurðssonar, þá
yrði það að vera framfara- og frelsis-
minni íslands, en það frelsi, er framfar-
ir íslands yrðu að byggjast á, væri eigi
að eins hið ytra frelsi, heldur einkum
hið innra frelsi, er sprytti af virðing-
unni fyrir sjálfum sjer, og sem lýsti
sjer í því, að menn þyrðu að kannast
við það, er menn álitu rjett og hefðu
hug og dug til að framfylgja því. J>að
hafa verið þeir tímar þjer á landi, sagði
hann, að menn hafa skammazt sín fyr-
ir að láta í ljósi, að menn elskuðu ís-
land, og þetta var eigi af því að menn
þyrftu að vera hræddir um, að sjer
yrði í raun og veru nokkuð illt gjört
fyrir það, heldur af því, að menn báru
eigi næga virðingu fyrir sjálfum sjer,
og fyrirurðu sig því fyrir að láta það
í ljósi, sem þeim bjó í brjósti; en hver
sem einlæglega ann fósturjörðu vorri,
hann verður að dæmi Jóns Sigurðssonar,
að efla, eigi að eins hið ytra frelsi henn-
ar, heldur og hið innra frelsi hjá sjálf-
um sjer og öðrum; hann verður að
líkja eptir honum í því, að sýna einurð
og kjark til að framfylgja því, sem styð-
ur framfarir íslands. Enn fremur var
fyrir minni Jóns Sigurðssonar sungið
kvæði það eptir Stgr. Thorsteinsson,
sem prentað er hjer á undan og þvi
næst mælti kaupmaður J>orlákur John-
sen fyrir minni þeirra hjóna, Jóns og
Ingibjargar konu hans ; tók hann það
einkum fram, að eins og Jón eigi hefði
gjört neinn greinarmun á einstökum
stjettum, heldur metið hvern mann eptir
því, hvernig hann stóð í stöðu sinni,
svo væru nú og allar stjettir samtaka í
að heiðra minningu hans og viðurkenna
það gagn, er hann hefði gjört landinu
í heild sinni.
NOKKUR ORÐ UM SÍLDARVEIBI o. fl.
Af því eg á næstl. vori hefi byrjað að
leggja síldarnet á þeim stöðum, sem þau al-
drei hafa verið lögð áður, en hinsvegar af
því hlotizt misjafnir, og jafnvel ómildir
dómar—eins og optast mun eiga sjer stað,
þegar um einhverjar nýjar framfarir er að
ræða—þá finn eg mjer skylt, að fara nokkr-
um orðum í blöðunum um síldarnet, og síld-
arveiðina yfir höfuð, jafnvel þótt eg ekki
fengi tækifæri til þess að kynna mjer, ,að
nokkrum mun. síldarveiði Norðmanna, helzt
vegna þess, að einmitt það ár, sem eg dvaldi
í Noregi, var næstum engin síldarveiði við
Noreg. Eg vil þá fyrst í stuttu máli skýra
frá notkun lagneta eptir því sem þau eru
brúkuð við Noreg. Lagnet fyrir síld, má
leggja á sama hátt og hrognkelsanet, nema
hafa nokkuð þjettara milli steina,—hjer um
bil 1 faðm—og nokkuð þyngri steina, ein-
kum þar sem nokkur ókyrrleiki er í sjóinn,
eins og víðast á sjer stað, þar sem þau væru
lögð fyrir opnu hafi; stjórana má hafa
bandingja, nokkuð þyngri enhrognkelsaneta-
stjóra; en lengd steinalykkjanna má vera
eptir því, sem maður vill hafa netin ofarlega
eða neðarlega í sjónum. Til þess að netin
endist betur, og einnig veiði betur, er bezt
að taka þau upp á hverjum rnorgni, hreinsa
úr þeim slí og hroða, er í jpau kann að koma,
þurka þau á daginn, þar til maður legg-
ur þau að kveldi. Sumstaðar þar sem sfld-
arnet eru brúkuð, egna menn netin, á þann
hátt, að í stampi fullum af sjó, eru hrærð
sundur fiskihrogn, og netunum difið þar
ofaní, áður þau eru lögð; með því setjast
hrognkornin á riðil netanna, sem gefur frá
sjer maurildi í sjónum, er síldin sækir í,
því nærri má geta, að hún, eins og allar aðr-
ar fiskategundir, tekur fæðu, þótt sumir
ekki ætli það. Að nota lagnet fyrir síld,
álít jeg nytsamt, og enda nauðsynlógt, sjer-
ílagi sakir veiðiskorts, sem mönnum er
kunnugt að opt á sjer stað hjer við Faxa-
flóa ; og þótt að sumir menn álíti að síldar-
beita spilli veiðinni, með þvf að fiskurinn
flæmist af þeim stöðum, hvar hann er lagstur,
þegar síldinni sje beitt, ímynda eg mjer,
að það álit sje fremur byggt á ótta ogímynd-
un, en fullum sönnunum, því t. d. í Lofot-
en í Noregi, er mest megnis brúkuð síld til
beitu og er þó fiskur þar mjög stöðugur{
Lagnetum verður hæglega viðkomið alstað-
ar, þar sem ekki er mikill þari, eður skarpt
hraun í botni; en bezt er að leggja þau við
þarabrún, þar sem erleirbotn, eða flatahraun,
því þegar síldin er í göngu, mun hún opt-
ast ganga með þarabrún, og þá er eg sann-
færður um, að hún verður alstaðar veidd,
þegar hún gengur um, en óvíst er, að hún
liggi jafnt á öllum stöðum, þar ásigkomu-
lag sjávarbotnsins er mjög svo ólíkt, og á
sumum stöðum aldeilis ekki lagað fyrir eðli
hennar aðliggjaá; en hver fiskategund fyrir
sig er stöðug þar sem botninn er bezt lag-
aður fyrir eðli hennar, sem eg ekki þarf að
lýsa fyrir sjómönnum. þó að lagnet fyrir
síld yrðu með tímanum almennt notuð hjer
við sunnanverðan Eaxaflóa, vil eg ráða
mönnum frá að leggja þau framan-af vertíð,
—sjerílagi þar sem þau væru lögð fyriropnu
hafi—því þá er opt mjög mikill ókyrrleiki í
sjónum, svo að netin, sem eru úr fínu garni,
mundu fljótt skemmast, þegar þau eiga að
mæta ókyrrleika sjávarins; einnig er hætt
við, þegar síld er í netunum, að þorsk-
ur vilji rífa þau, sjerflagi þá hann erí göngu.
Af þessum orsökum, væri að mínu áliti
heppilegast að leggja þau ekki fyr en síðari
hluta vertíðar, t. d. eptir sumarmál. Ef
menn veiddu meiri síld, en brúkuð* væri til
til beitu jafnóðum, væri ánefa bezt aðleggja
hana í ís, en þá þyrftu menn að hafa jarð-
hús, sem ísinn gæti geymzt í yfir sumarið;
að öðrum kosti verður að leggja síldina í salt-
pækil, í heldu íláti, getur hún með því
lengi haldizt fögur og óskemmd, jafnvelþótt
hún sje þá ekki eins góð beita eins og þá
hún er alveg ný.
Eins og kunnugt er, eru ádráttarvörpur
fyrir síld vanalega brúkaðar inni í fjörðum;
en auk þeirra er ein tegund síldarneta,
er nefnist flotnet (Drivgarn), sem enn þá
'eru lítið brúkuð við Noreg, en þar á móti
mjög mikið við Skotland, og nú á síðari árum
að nokkrum mun frá Svíþjóð ; þau eru höfð
svo mikið trjáuð, að fláateinninn flýtur á yf-
irborði sjávarins, en steinuð svo lítið, að
þau að eins haldast bein í sjónum; netþessi
eru því einungis höfð við síldarveiði ofan-
sjávar, eru þau þá ýmist sigld, eða róin
eptir skipunum eða látin bera með straumn-
um, allt eptir því, sem menn sjá, að síld-
artorfurnar haga sjer. Við Skotland eru við
veiði þessa hafðir dekkbátar, og hafa þeir
ástundum allt að 100 netum í einni trossu,
er þeir sigla eptir sjer. Eg er fullviss um,
að flotnet gætu opt orðið að góðum notum,
hjer í Eaxaflóa—ef áhöld og kunnátta væru
til að nota þau—því það er alkunnugt, að
opt sjást síldartorfur ofansjávar úti í flóan-
um, þó að engin síld gangi inn á fjörðu ; en
það er auðvitað, að til þess að síldarveiði,
með ■ flotnetum, gæti orðið að verulegum
notum, þyrftu menn að kaupa þar tilheyr-
andi áhöld, sem hefði mikinn kostnað í för
með sjer, og naumast yrðigjört, nemastofn-
að væri fjelag í þeim tilgangi; en þó ímynda
eg mjer að tilraun mætti gjöra í þá átt, án
stórkostlegs kosnaðar, helzt með því, að
þilskipaútvegs bændur, sem hafa skip sín
við þorskveiðar á sumrum, ljetu þau hafa
með sjer nokkur flotnet til reynslu; því opt
liggja þilskipin í lognum, sem þau alls ekki
geta átt við þorskveiðar, getur þá opt bor-
ið við, að síldartorfur slái sjer upp í nánd
við skipið, væri þá hægt að Ifiggja skipsbát í
veginn fyrir síldartorfuna; ef þetta lukkaðist,
sem það að öllum likindum gæti gjört, gætu
netin borgað sig í fáum lögnum.
Jafnvel þótt að einstakir menn hafi látið
í ljósi óánægju yfir því, að eg gjörði hina
litlu tilraun við síldarveiði, og álitið óheppi-
legt ef síldarnet yrðu almennt notuð, hefi eg
þó nú þegan pantað nál. 40 síldarnet fyrir
ýmsa útvegsbændur, og jafnframt orðið
þess áskynja, að hjá mörgum er vaknaður
áhugi á síldarveiði, og jafnvel laxveiði í sjó,
sem, að öllum líkindum, gæti einnig orðið að
góðum notum á mörgum stoðum, sjerílagi
með fleygnót (Kilenot), sem jeg hefi áður
lýst í ísafold. Eleygnætur þe'ssar eru að
eins lagðar með landi frám, og væri þvi án
■efa bezt að leggja þær í fjörðu, hvar ár
renna niður í, sem lax gengur upp i, því þeg-
ar laxinn gengur uppað ánum, mun hann