Ísafold - 14.02.1882, Blaðsíða 2

10
lætisblæ og byrjar með ritningargrein,
en mest sýnist honum ríða á því, að
gjöra sem verst úr öllu og kasta sem
mestum skugga á þá menn, sem hafa
þjónustu í kirkjunni og umsjón um
hana. Hann sýnist vera að telja mönn-
um trú um, að nú nýlega sje upprunn-
in einhver hin megnasta óþrifnaðar-öld
yfir dómkirkjunni, sem eigi hafi fyr
verið dæmi til; en hið sanna mun vera,
að öll hin síðustu ár hafi fullt svo mikið
verið starfað að hreinsun á kirkjunni
eins og að undanförnu um langan tíma,
og er þá „að minnsta kosti“* ósann-
gjarnt, að kasta þeim, sem nú standa
að kirkjunni, slíkum áburði í nasir.
Jeg þori að fullyrða, að samlíking höf.
á kirkjugólfinu og „baðstofugólfi í sveit í
rigningatíð á sumrum um hásláttinn“
er í raun og veru megnari óþverri en
allt það óhreinlæti, sem hann fárast
um í kirkjunni. — J>að er annars eptir-
tektarvert, til að sýna anda og innra
mann höf., að greinin kemur út 3—4
vikum eptir að búið er að rdða svo
bót sem unnt mun vera á peim göllum,
sem verið hafa á hreinsuninni; og sízt
á sá maður, sem þetta hefir gjört með
mikilli fyrirhöfn og með þeirri alúð,
vandvirkni og samvizkusemi, sem hann
er alkunnur að, sízt á hann skilið að
fá slíka vanþökk fyrir verk sitt. Leyti
hinn grannskyggni höf., ef hann vill, að
kongulóavef og öllum þeim óhreinind-
um, sem hann er svo margorður um;
hann mun hvorki finna þetta, nje hinn
„ófagra stiga“ (sem annars er málaður
lipur innanhúss-stigi, hafður við kveik-
ingar á ljósahjálmunum, svo að þótt
hann nokkra messudaga hafi staðið
upp við vegg í kirkjunni, hafa eigi þau
stórlýti að honum verið, sem höf., vill
láta koma fram). Og hið gleðilegasta
fyrir aðra, en hið leiðasta fyrir höf., er
það, að allt petta var horfið úr kirkj-
unni löngu áður en grein hans birtist,
og ef til vill áður en hún var rituð.
Hafi hann úthellt galli sínu með penn-
anum á Eldbjargarmessu eða 7. janúar,
eins og hann segir, hví kom greinin
þá eigi út í „Skuld“, sem birtist 13.
janúar? Má vera, að dagsetningin sje
óviljandi misrituð ; slíkt kemur fyrir hjá
fullt svo vandvirkum mönnum sem
þessum höf. En hitt er víst, að sje
greinin svo gömul, sem hann segir,
þá hefði hann helzt átt að lóga henni
vikugamalli og brenna á eldi; því ó-
fyrirgefanlegra er honum, að hann ljet
þessa skepnu verða 3 vikna og kom-
ast á prent; því eins og það er ofseint
að byrgja brunninn, þegar barnið er
dottið ofan í hann, eins er það of seint,
að fárast um eitthvað, sem miður kann
að hafa farið, löngu eptir að búið er
að bæta úr því. Höf. hlýtur að hafa
*) Jeg get varla stillt mig um, að nota við og við
þessi orð, sem höf. eru svo kær, og sem fara
svo snildarlega í grein hans.
vitað, byrgi hann ekki vísvitandi fyrir
augu sjer, að grein hans var „að
minnsta kosti“ orðin ótímabær burður
hálfum mánuði áður enhún birtist; hví
stytti hann henni þá ekki aldur, svo
sem góðum dreng sómdi ? Annað-
hvort hefir honum tekið svo sárt til
þessa andlega afkvæmis síns, þó það
vissulega sje ekki geðslegt, að hann
gat eigi fengið af sjer að gjöra það
að brennifórn á altari sannleikans, eða
hann hefir einungis hugsað um það,
að koma ýkjum sínum og gífurmælum
á framfæri, hvort sem pau, eins og á
stóð, áttu við eða ekki. — J>á eru hinar
ákærurnar. Hin skakksetta sálmatala
eða sálmatölur er meiri hjegómi en
svo, að orðum sje eyðandi að sliku.
Um dimmuna í kirkjunni er það að
segja, að heilbrigðum augum mun hún
naumast vera hættuleg; þegar kveykt
er á öllum ljósahjálmum og ljósastikum,
sem til eru í kirkjunni—og meira verð-
ur ekki gjört—þá logar á fullum 140
ljósum, og svo var bæði þau skipti,
sem höf. talar um. Oheilum augum
—og svo er að sjá sem höf. hafi þau—
getur margt orðið að vanda. Betri hefir
þó sjón hans verið, þegar hann hefir
sjeð „meðhjálparann hoppa í kringum
prestinn og hrinda honum til og frá“
við skrýðinguna, því þetta eru helber-
ar ofsjónir, hlutur, sem ekki er til,
nema í vanheilum huga höf.; og sama
er að segja um „óróleg læti prestsins
fyrir altarinu og svefn meðhjálparans“;
að þetta sje ekki annað en mjög ó-
heppilegur og óhnittinn heilaspuni og
draumórar höf., til þess að eg viðhafi
ekki of hörð orð, það vitna jeg óhrædd-
ur ekki einungis undir allan Reykja-
víkur söfnuð heldur einnig undir hina
mörgu utansóknarmenn, innlenda og
útlenda, sem hafa verið hjer við kirkju.
Höf. mun nú samt vera nóg boðið;
hann mun æpa hárriröddu: „Á! hvað
sagði enska konan hjerna um árið, sem
var við messu í dómkirkjunni?" Jeg
held nú annars, að það hafi verið í lík-
húsinu, þegar þar var messað, á með-
an stóð á aðgjörð dómkirkjunnar; en
þetta skiptir minnstu. Kona þessi á
að hafa sjeð „ýmislegt svo afkáralegt
í þjónustu prestsins (minni) fyrir altar-
inu, að það hlaut að hneyksla hvern
þann, sem vanizt hefir þeirri siðprýði
[taki menn vel eptir! ], sem menn gæta
við messur í öðrum löndum“. Hjer er
það fullgreinilega borið fram, að jeg
hafi þennan helgidag (og væntanlega
optar) gjört mig sekan í afkáralegu og
ósiðsamlegu háttalagi eða látæði í kirkj-
unni, í messugjörð, fyrir altarinu. Væri
þetta eigi þvættíngur og lygi, heldur
sannleikur, þá væri jeg vissulega mjög
vítaverður fyrir, og sorglegt væri það
fyrir söfnuðinn, kirkjuna og landið að
hafa svo hneykslanlegan prest við dóm-
kirkjuna í höfuðstað landsins; meira að
segja: yfirboðarar mínir og söfnuður
minn væri mjög vítaverðir fyrir að þola
slíkt og láta það óátalið. Jeg verð að
vera svo djarfur, að skjóta þessum á-
burði undir dóm allra kunnugra manna,
allra þeirra, sem hafa séð mig í kirkju
og fyrir altari, og sem óskakka sjón
hafa og ógallaða sannleiksást. Og því
næst skora jeg á þennan góða Jón (má-
ske jeg megi kalla hann Jónsson?), að
hann annaðhvort játi mishermi sitt eða
misskilning á orðum hinnar ensku konu,
eða játi hitt—og það með fullum kinn-
roða, væri honum það unnt—: að um-
mæli hennar sjeu svo ástæðulaust og
illgirnislegt þvaður, sem innlendum og
kunnugum manni sje að minnsta kosti
minnkun að, að hafa eptir, móti betri
vitund, svo sem væru þessi ummæli á
góðum rökum byggð. Jeg vonast fast-
lega eptir slíkri játningu frá Jóní, vilji
hann ekki heita fullkominn ódrengur.
Mönnum eru annars stundum mjög mis-
lagðar hendur, er þeir vitna til dóma
erlendra manna; opt er því enginn
gaumur gefinn, sem heilnæmt er og
læra má af í ferðabókum útlendinga,
en finni menn aptur einhvern hjegómann,
eitthvert mergjað last, einhvern hroða-
legan sleggjudóm, er nota megi nafn-
greindum mönnum til rýrðar, þá þyk-
ir sumum slíkt gullvægt, því er tekið
tveim höndum og haldið á lopt, ekki
af því að það sé á rökum byggt, held-
ur af hinu: að þeim þykir það „passa í
sitt kram“, svo sem hjer mun vera. En
máske höfundur sje einn afþeimmönn-
um, sem varla sjá sólina fyrir Englend-
ingum og þykir allt dýrmætt, sem úr
þeirri átt kemur, jafnvel þó það kunni
að vera sorp. En þangað til Jón fær-
ir betri rök fyrir áburðí sínum eða get-
sökum en ummæli hinnar ensku konu,
neita jeg honum með fyrirlitningu, jeg
neita því, að jeg í þetta skipti eða
nokkurt annað skipti hafi látið órólega
eða ósiðlega fyrir altari, eða að jeg
hafi gjört annað en það, sem mjer bar
að gjöra samkvæmt lögum og siðum
kirkju vorrar. Hvort kirkjusiðir vorir
og messuskrúði geðjast vel eða illa inn-
lendum eða útlendum gikkjum eða sjer-
vitringum, það er mjer alveg óviðkom-
andi, og sleggjudóma slíkra manna met
jeg að engu.
J>ar sem Jón vill fara að laga kirkju-
siðina, er hann ekki heppnari en endrar-
nær. Hann hneykslast á skrýðingunni
fyrir altarinu, vitnar til skrúðhúsa er-
lendis og skrúðhússins hjer. Hins gæt-
ir hann ekki, að hjer er skrúðhúsið
fyrir framan kór, út úr meginkirkjunni,
og því nokkuð langt frá altari; en að
minnsta kosti i þeim erlendum kirkj-
um, sem jeg þekki til, er skrúðhúsið
eða herbergið til afnota fyrir prestinn,
inni í sjálfum kórnum, út úr hliðar-
veggjum hans eða bak við altarið; þar
er því næsta eðlilegt að skrýða og af-
skrýða prestinn, þar sem hann þarf ekki
að fara nema fáein fet frá altarinu, en