Ísafold - 14.02.1882, Blaðsíða 4

12
efað betra að stunda nautpeningsrækt-
ina með batnandi meðferð á mjólkinni, svo
að hún geti orðið verzlunarvara. í þorp-
um þar sem beitiland alveg vantar (t.
d. í Reykjavík, á Seltjarnarnesi, Álpta-
nesi, Skipaskaga á Akranesi o. v.) ætti
að stunda jarðeplarækt fremur en gras-
ræktina, að svo miklu leyti jarðvegur-
inn leyfir. En á þeim jörðum sem
lagaðar eru fyrir hvortveggja nautbú
og sauðbú, verður búskaparreikningur-
inn að kenna mönnum hlutfallið. fað
er búskaparreikningurinn sem komið
getur í veg fyrir skakka búnaðarháttu,
oghrundið þeimílag; en rjettur búnað-
arháttur er skilyrði fyrir góðum land-
búnaði.
Sjávarútvegur landbændanna hefir
mjög skaðleg áhrif á búnaðarháttuna
víða um land, þó mest beri á þeim um
þau hjeruð, sem næst liggja stærri ver-
stöðum, eða í þeim sveitum, sem að
nokkru leyti ná til sjávar en búa þó
einnig að landbúnaði (t. d. landsveitir
Gullbringusýslu, Kjósarsýslu, suður-
hluta Borgarfjarðarsýslu og Mýrasýslu,
sjávarsveitir Árnessýslu o. s. frv.). þeg-
ar bæði á að stunda landbúnað og sjáv-
arútveg verður optast hvorttveggja van-
rækt, því hvorugu verður sýnd nægi-
leg alúð, heldur verður hvort annars
hjáverk, og stendur það öllum veru-
legum framförum í vegi. Sjósókn land-
bændanna hnekkir búnaði þeirra á þann
hátt, að þegar beztu menn heimilisins
eru mikinn hluta ársins við sjó, en
heima eru einungis gamalmenni, konur
og börn, þá verður ekkert gjört að
jarðrækt eða jarðabótum, fjenaðurinn
verður eigi hirtur svo vel sem skyldi,
og fellur þá fyrir vanhirðingar sakir.
þ>egar jörðin er í óhirðu og fjenaður-
inn, sem er aðalbústofninn, þannig mis-
heppnast (sem svo er nefnt), hneigist
hugur bóndans enn meir að sjónum,
en landbúið er vanrækt, stundum þang-
að til það er gengið til þurðar. Af því
leiðir að bóndi flytur sig í húsmennsku
að sjónum. Veldur það þrengslum í
verstöðum og vandræðum, ef sjórinn
bregzt, eins og dæmin hafa sýnt. Allt
þetta leiðir af skökkum búnaðarháttum.
Eitt hið helzta ætlunarverk búnaðar-
skólanna á að vera að koma lögun á
búnaðarháttuna í landinu.
Jeg hefi nú farið nokkrum orðum
um hina mismunandi búnaðarháttu eptir
ásigkomulagi jarðanna. J>etta getur
nú haft mikla þýðingu fyrir einstakar
jarðir, fyrir heil hjeruð, en þó einkum
fyrir fjórðunga landsins innbyrðis. Olíkt
landslag og landskostir og þar af leið-
andi ólíkir búnaðarhættir, álít jeg að
sje hið helzta, sem verulega geti mælt
fram með því, að stofna fleiri en einn
búnaðarskóla. Að suður- og vestur-
íjórðungarnir eins vegar og norður- og
austurfjórðungar landsins hins vegar,
eru yfir höfuð lagaðir fyrir misjafna
búnaðarháttu, getur að nokkru leyti
rjettlætt þá tilhögun að tvískipta lands-
ins litlu kröptum með stofnun tveggja
búnaðarskóla á sama tíma. Annars hefði
mjer þótt hyggilegra að byrja að eins
með einn á suðurlandi, þar sem jarðveg-
ur, loptslag, aðflutningar og samgöngur,
og aðrar kringumstæður benda til betri
þrifa fyrir hinar fyrstu tilraunir. þ>eg-
ar þessi hinn fyrsti skóli væri algjörlega
grundvallaður og spáði góðum fram-
gangi, væri tími til að setja annan á
stofn á norður- eða austurlandi. En
þetta virðist eigi að geta samrýmst
hlutdrægnisanda fjórðunganna. Jeg á-
lít það óheppilegt að stofna búnaðar-
skóla í hverju amti. Tveir opinb. bún-
aðarskólar álít jeg að mundu samsvara
betur kröptum landsins, og með góðu
fyrirkomulagi einnig bezt fullnægja
þörfum þess að svo stöddu.
Suðurland, og að miklu leyti vestur-
land, er vel fallið til nautræktar, en
þar á móti náiega allt norður og aust-
urland betur lagað fyrir sauðræktina,
sakir góðra afrjetta og sumarhaga.
Suður- og vesturland ættu því að sam-
einast um einn búnaðarskóla á hentug-
um stað í þverárþingi hinu forna. Jörð-
in sje valin þannig að höfuðbústofn
skólans gæti verið kýr, en mætti þó
einnig hafa sauðfje að nokkru leyti.
Aptur ætti norður og austurland að
sameinast um skóla á hentugum stað.
Jörðin sje sauðjörð góð og ætti sauður
að vera aðalbústofn skóla þessa, með
styrk af kúm.
Við val búnaðarskólajarðar er margt
að athuga, og þó einkum að jörðin
hafi sjálf sem flest það til að bera, sem
einkennir góða bújörð, svo sem nægan
jarðveg til yrkingar, nóg og hentugt
beitiland, nægilegt mótak o. s. frv.
Auk þess er hægur aðflutningur einn
hinn mesti kostur. Að jörðin sje vel
valin hlýtur að hafa mjög mikla þýð-
ingu fyrir skólastofnunina. í því efni
varðar miklu að „undirstaðan rjett sje
fundin“. Eptir dómi flestra þeirra, er
þekkingu hafa á því máli, er engin
jörð á suður- og vesturlandi betur löguð
fyrir sameinaðan búnaðarskóla fyrir
báða fjórðungana en Hvanneyn í Borg-
arfirði. Jeg hefi nú fyrir hönd ábúend-
anna samið um kaup á jörðu þessari
fyrir sanngjarnt verð, einkum i peim til-
gangi að jörðin gcetifengist til að stofna
þar búnaðarskóla, og því býðst nú hlut-
aðeigandi sýslunefndum og amtsráðum
hið bezta tækifæri tii að sameina krapta
sína, og hrinda málinu áleiðis í heppi-
lega stefnu. Er vonandi að menn láti
eigi þá veiði, er með naumindum náð-
ist undir borði, aptur renna úr greip-
um sjer.
Reykjavík, 28. janúar 1882.
Björn Björnsson,
(búfræðingur).
PRESTAKÖLL.
Veitt: SAUEBÆR í Eyjafirði 8. þ. m.,
síra Guðjóni Hálfdánarsyni, presti
í Landeyjaþingum.
MIKLHOLT 10. þ. m., síra Odd-
geiri Guðmundsen, presti í Sól-
heimaþingum.
Óveitt: LANDEYJAþlNG í Eangárvallas.,
metin 1099 kr. 39 a.; augl. 9. þ. m.
REYNISþlNG í Skaptafellss. (Sól-
heima, Dyrhóla, Reynis og Höfða-
brekku sóknir), metin 1253 kr. 3 a.;
auglýst 11. þ. m.; veitist frá næst-
komandi fardögum.
Auglýsingar.
ENSKA.
Málfræði, lestrarbók og orðasafn enskt—
íslenzkt, með framburði, og íslenzkt—enskt,
eptir Jón A. Hjaltah'n. Orðasöfnin hafa
hvort um sig nálægt 9000 orða, það er, öll
hin helztu orð í hvorutveggja málinu. Bók-
in fæst í sumar hjá öllum bóksölum á landinu.
Herra landfógeti Arni Thorsteinson og
herra kaupmaður Geir Zoéga hafa í fyrra
mánuði sem gjöf frá herra kaupmanni R. D.
SlimoníLeith afhent fátækrastjórninni hjer
10 tons (þ. e. rúm 60 skippd.) af steinkol-
um til útbýtingar meðal fátæks fólks hjer í
bænum. Fyrir þessa heiðarlegu og góðu
gjöf votta jeg hjer með gefandanum skyld-
ugt þakklæti fyrir hönd þeirra, er gjafar-
innar hafa notið.
Skrifstofu bæjarfógeta í Reykjavík,
h. 10. janúar 1882.
E. Th. Jónassen
Jörðin Bústaðir á Seltjarnarnesi fæst til
ábúðar frá næstu fardögum. Lysthafendur
snúi sjer viðvíkjandi byggingarskilmálum
til faktors Larsens í Reykjavik.
Hjer með bið jeg alla þá landa mína, sem
ekki hafa enn gjört mjer grein fyrir Biblí-
unni 1859, sem jeg hefi sent þeim að beiðni
þeirra, að gjöra mjer skil fyrir henni ann-
aðhvort með peningum eða óspjölluðum
exemplörum ekki seinna en með fyrstu gufu-
skipsferð, sem fellur kringum landið í vor.
Reykjavík, 5. febrúar 1882.
Jón Arnason.
Svo er mál með vexti, að síðastliðið vor
neitaði hreppstjóri Jón Jónsson á Lopts-
stöðum í Gaulverjabæjarhreppi mjer um út-
tekt á eignarjörð minni Rútstöðum í sama
hreppi. Út af þessari neitun hreppstjórans
neyddist jeg til, að kalla hann fyrir sátta-
nefnd nú í haust í nóvembermánuði, og
komst þar sú sátt á milli okkar, að nefnd-
ur hreppstjóri galt til Gaulverjabæjarhrepps
5 krónurfyrir rjettarsynjunþá, erhannhafði
í frammi haft við mig.
Sömuleiðis neyddist jeg og til að kalla
Guðmund Isleifsson á Stóruháeyri fyrir sátt-
anefnd út vir meiðyrðum við mig, og sætt-
umst við einnig, upp á, að hann tók aptur
orð sín, sem of töluð, og galt 10 krónur til
Stokkseyrarhrepps.
Reykjavík 27. dag janúarm. 1882.
________________Eiríhur Asmundsson.
Útgefandi: Björn Jónsson, cand. phil.
Ritstjóri: Eiríkur Briem.
Prentu ð í prentsmiðju ísafoldar.