Ísafold - 08.09.1882, Blaðsíða 3

83
óákveðna tíð með því að vera skrúfa
út úr því fje, sem það varð ríkinu skuld-
ugt um, ekki að eigin YÖlduin, heldur
að völdum aðvofandi sameiginlegs ó-
vinar, sem ríkið varð að hrökkva við
að verjast, svo hann ekki næði að verða
að almennri landplágu. Landið er að
verja sjált't sig, er [tað yerst hallæri,
og landvarnarkoatnað sinn á það allt
að bera. í þessari grundvallarreglu
liggur aptur sú fólgin: að stjórnin er
skyld að vaka yfir því, að hallærishjálp-
in verði til fnllra lilíta, en landi þó um
leið eins ódýr og verður. þ>essari reglu
verður að eins komið fram með þeirri
bjargar-aðferð, er jegþegar hefi nefnt,
því hún varnar því, að bjargþrota aum-
ingjar verði rúnir, eða þeim verði þrýst
til að borga mat sinn mörgum verðum.
Á þenna hátt, og engan annan, er það
skylda stjórnarinnar að snúast við hall-
æri því, er nú vofir yfir. Hjeruðin eiga
fyllstu mannúðar- og rjettlætis-kröfu á
á því. Hafa þau ekki borgað þegar í
landssjóð og til almennra þarfa eins mikið
og skynsamlega veitt hjálp gegn hall-
ærinu kostar. Meir að segja: eiga þau
ekki í varasjóði eins mikið fje og þau
þurfa til að bjarga lífi sinna hungruðu
íbúa?
Jeg get ekki efast um það, að bæði
Landshöfðingi, viðriðinn amtmaður og
stjórnin sjálf fari með líf hungrandi fólks
og fje landsins eins og hjer er bent á.
Málið er ofur einfalt. Efni eru nóg
fyrir hendi til að láta áreiðanlegan um-
boðsmann leigja skip og hlaða það nauð-
synja matvöru keyptri á ódýrasta mark-
aði, þar á ineðal miklu af niðursoðnu
kjöti og niðurflóaðri mjólk, sem hvort-
tveggja er öldungis ómissandi, ef hung-
ursóttum skal varizt til hlítar. Jeg ætla
nú reyndar að ekki veiti af tveimur
skiphleðslum til Vesturlandsins, því þar
býr miklu meira í þokunni enn upp er
komið enn. Landshöfðingi ætti að hafa
tök á nógum áreiðanlegum og einbeitt-
um mönnum tilaðsjá um, að útbýtingin
færi rjettlátlega og mannúðlega úr
hendi.Kaupmenn yrðu vissuleg'a fúsir
á að leigja pakkhús sín gegn góðri
borgun, meðan verið væri að koma
forðanum frá hendi, því enginn skyldi
láta sjer detta í hug, að skynsömum
kaupmanni þyki illa ráðið það sem
hjer er ráðlagt og taki það svo sem
sjer í skaða gjört. íslenzkir kaup-
menn — það hef eg opt reynt — eru
miklu skynsamari menn en íslenzkir
blaðamenn vilja við kannast opt. Kaup-
maður sjer vel, að hans hagur stendur
allur á því, að hagur þess hjeraðs
komizt upp sem fyrst, er hans kaup
sækir. Og jeg reyndi það á Eskifirði
1875, að það getur enda verið kaup-
manni ljúft að sjá því hjeraði bjargað,
sem ekki sækir einu sinni vörur til
hans. Hinn bráði ábati, sem kaup-
manni kynni vera að dýrtíðarsölu og
dýrtíðarlánum með geysi-háum „prís-
um“, veit hann mjög vel er að eins
langframa-skaði. — Menn kunna að
spyrja: hvað mikið á að senda, hvað
mikið á leggja út af landsins fje?
Enginn tími er til að hnitmiða þetta
niður, enda á ekki að spyrja slíks.
Hægt ^r að ætlast á, hvað hjer um
bil þurfi til að ala svo og svo margar
þúsundir manns í heilt ár og svo og
svo margar þúsundir fjár, þar sem
fjáreldisskortur er. J>að er óþarfi að
vera ná-pínast um slíkt. J>að sem
á ríður er að fá |>að sem þarf — það
sem menn eru vissir um að nægí. —
Landshöfðingi hefir í höndum umboð
ráðgjafans að láta til fje úr landssjoði
eins mikið og þurfa þykir til að hall-
ærinu verði afstýrt. Hér er því ekk-
ert til fyrirstöðu, að við hallærinu verði
snúizt eins og að framan er bent á
bæði fljótt og vel. Og jeg bæti því
hjer við, er mjer þykir máli skipta. —
Jeg er fús til að útvega áreiðanlegan
mann—hvort sem vera skal í Skotlandi
eða Englandi—til að leigja þegar hvort
sem vill, eitt eða tvö skip með mat og
fóður til Vesturlandsins og skyldu menn
ekki gleyma þá Strandasýslu í þeirri
svipan. Jeg tel til að 300 smálestir
yrðu fengnar —• því stærra sem kaupið
er, því ódýrara verður borgað — mætti
senda allt á einu skipi ef vildi og jafn
handhægt væri fyrir viðtakendur. Jeg
tel að kostnaður yrði milli 70 og 80000
krónur og ætti maður að hafa glögga
tilvísun, hvar fjenu væri ávísað. Fái
jeg nú boð með skipi Slimons um hæl
um þetta, þá geta Vestfirðingar haft
björg sína í sláttarlok, einmitt þegar
bezt gegnir. Mjer virðist í alla staði
nauðsynlegt, að þessu færi sje nú ekki
sleppt, nema annað jafn gott sje fyrir
hendi. Cambridge g. ág. 1882.
Eiríkur Magmísson.
Áskorun sú til samskota, sem getið er um í fram-
anprentaðri ritgjörð, stendur í Daily News 8. ág.,
og hljóðar þannig:
Hungursneyð á íslandi.
Til útgefanda blaðsins „Daily News“.
Enda þótt margar og merkileg-
ar greinir fylli nú dálkana í blaði
yðar, dirfist jeg þó að snúa mjer til
yðar viðvíkjandi bágindum þeirrar
þjóðar, sem bæði er merkileg og svo
oss skyld, og biðja yður að leyfa mjer
að knýja á mannúð manna í blaði yð-
ar. Fyrir tveimur eða þremur mánuð-
um höfum vjer fengið hryggilegar
frjettir um ástandið frá einstökum
mönnum á íslandi, og þessi illu tíðindi
eru nú staðfest, samkvæmt opinberum
skýrslum, er landshöfðinginn hefir sent
ráðaneytinu í Kaupmannahöfn. Hjer
setjum vjer aðalinntak úr brjefi, er
stóð í „Berlinga Tidindum“ 27. júlí:
•„Hinum ódæma harða vetri 1880-1881
fylgdi kalt sumar, svo að heyfengur
árið 1881 varð eigi helmingur af því,
sem venja er til, og þar af leiddi, að
miklu meira af sauðfje en vant var og
jafnvel mörgum kúm, varð að slátra
um haustið. Hinn síðastliðni vetur
1881—1882 var svo stormasamur, að
eigi var hægt, að láta fje og hesta
ganga úti, eins og vant er á suður-
landi, en þegar það var látið út, fjell
það niður hundruðum saman. Hafís-
inn fyllti firðina á norður- og austur-
landi í apríl, og liggur þar enn (í
byrjun júlímánaðar samkvæmt síðustu
frjettum); hann rak einnig inn á suður-
firðina á austurlandi og er það mjög
óvanalegt, svo að vorið naumlega var
byrjað í lok júní. Sökum þess að íbúana
síðast liðið ár skorti bæði hey og forða,
þá hafa þeir eigi efni á að kaupa korn
og mais, sem hefir verið flutt upp til
fóðurs, og þar að auki hafa samgöngur
þeirra við verzlunarstaðina hindrazt af
illviðrunum. f>ess vegna hefir pening-
ur þeirra svo þúsundum skiptir fallið,
sauðburður misheppnast, sauða- og
kúamjólk, sem er aðalfæða Islendinga,
skortir, hin vanalega haustverzlun þeirra
fjársala, tólg og ull, sem þeir verða
að hafa í staðinn fyrir peninga, tilþess
að kaupa fyrir aðfluttar nauðsynjavör-
ur, mun algjörlega bregðast þeim.
Síðast í apríl kom ofsaveður, sem var-
aði í tíu daga, og sökkti í kaf með
sandroki mörgum bæjum í sveitunum
kringum Heklu. Og að lyktum komu
mislingarnir; þeir gengu þar fyrir 36
árum, og rnunu þeir verða banvænn
og enginn smáræðis-sjúkdómur á þeirri
þjóð, sem eigi er þeim vön; þeir komu
fyrst í Reykjavík, og liggur þar nú
nálega helmingur íbúanna, en margir
eru dánir, og nú eru þeir að dreifast
út um landið.
Svona er nú í stuttu máli ástatt, og
er það staðfest af landshöfðingjanum
til ráðaneytisins í Kaupmannahöfn.
„Dagblaðið“ 2. ágúst skýrir frá því, að
ráðaneytið sje að yfirvega hvað gjöra
skuli, og að byrjað sje að safna sam-
skotum í Noregi og Svíþjóð. Allir
þeir, sem hafa ferðast á íslandi
og það í meðalárum munu vel skilja
hina ógurlegu þýðingu þessara sann-
inda, sem afdráttarlaust hefur verið
skýrt frá hjer að framan; það verður
að veita alla þá hjálp, sem unnt er,
og það skjótt, til þess að hún verði að
notum; hún má eigi koma seinna til
íslands en fyrst í október. Hvað við-
víkur kröfum þeim, sem þessi fátæki
lýður hefur til vor, þá er jeg viss um,
að þeir sem hafa dvalið meðal þeirra,
muna eptir þeirri gestrisni, sem þeim
var hvervetna sýnd, og hinni sjerstöku
velvild, sem þeir sýndu oss Englend-
ingum, og munu skoða þá nú sem
sanna vini á neyðarinnar tímum, og
jeg hygg, að þeir sem eigi hafa sjeð
þá heima hjá sjer, muni eigi gleyma,
að þeir eru afkomendur sagnaritara
Norðurlanda, heldur muni vera þeim