Ísafold - 30.11.1882, Qupperneq 2

og sjerlegt happ, er mönnum hafi vilj-
að til, í stað þess að skoða hvort um
sig sem eðlilegar afleiðingar af ásetn-
ingunni að haustinu. Sá, sem setur
gætilega á, gjörir sjer með því kostnað,
sem hinn sparar sjer, sem setur djarft
á, en þess vegna er það því ótilhlýði-
legra, að hinn síðar nefndi eigi borgi
það fyllilega, þegar hann nýtur gagns
af tilkostnaði hins fyrnefnda. Og við-
víkjandi því að setja djarft á, í þeirri
von, að fá hjálp hjá öðrum, ef illa tekst
til, þá er það von, sem auðveldlega
getur brugðizt og það þegar sízt skyldi,
og að fara þannig að er sama sem að
níðast á góðvild annara, sem enginn
ætti viljandi að gjöra
Hjer hefir að eins verið litið á þá
þýðingu, sem nægar fóðurbirgðir hafa
til að forða mönnum við skaða, en þess
utan má líta á, hvað mikill ábyrgðar-
hluti það er að láta saklausar skepnur
kveljast til dauða af hor og hungri, þeg-
ar hægt er að komast hjá því.
Áður en eg skilst við þetta mál vil
eg minnast á hinar sjerstaklegu kring-
umstæður, sem nú eiga sjer stað svo
víða hjer á landi, sem sje að heyskap-
urinn hefir orðið svo lítill, að hann víða
er naumast nóg fóður fyrir hinn nauð-
synlegasta bjargræðisstofn; þegar svo
stendur á, þá er hætt við að mörgum
hafi orðið að setja heldur djarft á hin
litluhey; þetta er eigi að eins eðlilegt
heldur og skynsamlegt, ef það er inn-
an hæfilegra takmarka; þar sem það
venjulega er óskynsamlegt, að setja á
fleiri skepnur en svo, að þeim megi
gefa svo vel, að þær borgi sem bezt
tilkostnaðinn, þá getur í slíku ári sem
þessu verið ísjárvert að minnka um skör
fram bjargræðisstofn sinn með tilliti til
þess að hann verður eigi aukinn aptur
í vor ; þegar svo stendur á, þá er til
dæmis ástæða til, heldur en að fækka
kúm að mun, að draga nokkuð við
þær gjöf, þó þær mjólki þá minna en
tiltölulega á móts við það að þær hefðu
góða gjöf. Með því að spara þannig
gjöfina frá upphafi, þá má halda skepn-
unum íþolanlegu standi á miklu minna
fóðri en ella þarf fyrir þær, og með
því geta menn komizt af, án þess að
eiga á hættu að fella skepnur sínar,
þótt fóðurbirgðirnar sjeu venju minni;
það sem mikið getur gjört til í þessu
efni, er að kosta kapps um að hafa
hirðinguna sem bezta og nota beitina
eins og verður, og getur alúð þess, sem
skepnurnar hirðir, eigi gjört lítið til í
þessu efni. En eins og það getur ver-
ið mikil ástæða til, í þetta sinn að reyna
að framfleyta svo mörgum skepnum
sem hægt er, þá er þó enn þá miklu
meiri ástæða til að hafa vaðið svo fyr-
ir neðan sig, að eigi sje hætt við nýj-
um felli í vor; guð forði því að þau
miklu vandræði, sem nú eru, verði
meiri, en meiri geta þau orðið, ef menn
vísvitandi steypa sjer í háskann.
Að hafa nægar fóðurbirgðir er ein
hin mesta nauðsyn fyrir nálega hvert
heimili á fslandi; það verður eigi gjört
án nokkurs kostnaðar, en sá lcostnaður
er lítils virði móti háskanum, er hann
forðar, og enginn er svo fátækur að
hann eigi geti staðizt kostnað þennan.
Að setja svo á, að menn eigi hafi næg-
ar fóðurbirgðir, er eins og að kasta
teningum um velferð sína og sinna.
Hver sem hugsar um hag sjálfs sín
skyldi gæta þessa, hver sem hugsar
um hag sveitunga sinna, skyldi brýna
það fyrir þeim með orðum og' eptir-
dæmi, og hver sem lætur sjer annt um
hag fósturjarðar vorrar, skyldi láta sjer
annt um að sá hugsunarháttur yrði ríkj-
andi, að fyrirhyggjulaus ásetning er
hið mesta glæfraráð og afleiðingarnar
af henni sjálfskaparvíti. þ>egar það
væri orðið, þá þyrfti eigi að óttast al-
mennan horfelli og þá væri afstýrt einu
því aðalmeini íslands, sem á öllum
öldum hefir haft hinar mestu hörmung-
ar í för með sjer. E. Br.
Urn fjármörk.
í>að hefir opt verið tekið fram, hver
nauðsyn væri á þvf, að fjárskil manna
á haustum gætu orðið sem bezt, og sá
fjöldi, sem árlega kemur fyrir af óskila-
fje nálega í hverri sveit, ber vott um,
að í þessu efni er töluverðra umbóta
vant; án efa nemur það fje stórmiklu,
sem lendir svo í óskilum, að fjáreigend-
ur fá aldrei neitt fyrir það, og er ein
helzta orsökin til þess það, að mörkin
eru ekki svo glögg sem skyldi; við
þetta bætist hrakningur sá á fjenu og
fyrirhöfn, sem leiðir af misdrætti í rjett-
unum.
Fyrir nokkrum árum kom í ísafold
uppástunga um að bæta úr þessu með
því að taka upp sýslumörk og hreppa-
mörk; grein um þetta efni var undir-
rituð af nokkrum Miðfirðingum, en höf-
undur uppástungunnar mun verið hafa
Arnbjörn hreppstjóri Bjarnason á Osi í
Miðfirði. Uppástungu þessari mun al-
mennt hafa verið mikill gaumur gefinn,
og hún mun hafa gefið tilefni til þess,
að menn eru í nokkrum sýslum búnir
að taka upp sýslu- og hreppa-brenni-
mörk; en að öðru leyti mun mönnum
hafa virzt það miklum erfiðleikum bund-
ið, að fara eptir uppástungunni, þótt
menn könnuðust við, að ef farið væri eptir
henni, mundu fjárdrættir verða miklu
greiðari og rjettari og fjárskilin eptir
því betri.
Vjer ætlum að mönnum hafi vaxið í
augum þau vandkvæði, sem því eru
samfara, að fara eptir uppástungunni.
Vjer höfum heyrt menn taka það fram,
að þá yrði eigi hægt að afmarkakind-
ur, sem skiptu um eigendur, og vjer
höfum einnig heyrt þess getið, að erfitt
mundi verða að finna svo margar til-
breytingar á mörkunum í hverjum
hreppi, sem þörf væri á. Enn fremur
hafa menn álitið að þessu yrði eigi
komið fram nema fyrir tilhlutun lög-
gjafarvaldsins. Vjer viljum þvífaraum
þetta efni nokkrum orðum.
Fyrir sýslumark álítum vjer, eins og
tekið var fram í hinni upphaflegu upp-
ástungu, hagfeldast að hafa yfirmark á
hægra eyra, en fyrir hreppsmark yfir-
mark á vinstra eyra. Undir eins og
álengdar verða sjeð yfirmörkin, þá má
sjá úr hvaða hreppi hverkinder; fyrir
yfirmörk verður að velja þau mörk,
sem bæði eru glögg og svo lítil sær-
ingarmörk sem unnt er; þær sýslur og
hreppar er næst liggja hver öðrum,
ættu að hafa yfirmörkin sem ólikust.
í engri sýslu munu vera fleiri en 14
hreppar, og þurfa því yfirmörkin eigi
fleiri; því vel geta sýslur á Vestfjörð-
um haft sama mark sem Jfingeyjarsýsla
eða Múlasýslur; en annars geta fjár-
samgöngur átt sjer stað þó langt sje á
milli; dæmi eru til, að í Reykjavik
hefir komið saman fje úr Skaptafells-
sýslu, Skagafirði og Snæfellsnessýslu,
og væri þá gott að komast hjá að
nokkuð af því væri sammerkt. Yfir-
mörk þau, sem oss hefir dottið í hug
að rjettast væri að hafa fyrir sýslu- og
hreppamörk, eru þessi: stýft, stúfrifað,
heilrifað, sýlt, miðhlutað, sneitt fram-
an, sneitt apt., sneiðrifað fram., sneið-
rifað apt., blaðstýft fram., blaðstýft apt.,
hvatt, tvístýft fram., tvístýft apt. Með
því að hafa á öðru hvoru eyranu eitt-
hvert annað yfirmark t. d. geirstýft,
geirstúfrifað, geirsýlt, hálft af, stýfðan
helming, hamrað, hamarrifað, sýlt í ham-
ar, hvatrifað, tvírifað í heilt, stýft, sneitt
o. s. frv. geta menn búið sjer til svo
mörg soramörk, til að afmarka kindur
undir, sem mönnum þætti þörf á; hvaða
mörk sem eru á eyrunum að öðru leyti,
þá fer markið ekki í bága við sýslu-
og hreppa-mörkin, og sama er að segja
um það, ef ekkert yfirmark er á öðru
hvoru eyranu.—Hver sem markar kind-
ur sínar með öðru marki en sýslu- og
hreppamarki á það við sjálfan sig, að
hætt er við, að eigi verði eins góð
skil á þeim eins og öðrum kindum.
Sum af áðurnefndum soramörkum væri
annars æskilegt að legðust niður með
tímanum, því bæði eru það mikil sær-
ingarmörk, og svo geta önnur mörk
orðið mjög lík þeim, ef það kell ofan
af eyrunum.
Að því er snertir undirmörkin, sem
greina milli hinna einstöku markeig-
enda í hverjum hreppi, þá er bezt að
hafa að eins bita, hang.fjöður og stand-
Qöður, því þessi mörk eru svo glögg,
að eigi er hætt við, að þeim verði
blandað saman. Tilbreytingar þær,
sem gjöra má með mörkum þessum
eru 2551 að tölu, þótt hvergi sje nema
1) Sá sem vill gjöra sjer þetta ljóst, getur látið
tölustafinn i merkja bita, 2 hang.fjöður, 3 stand-