Ísafold - 05.09.1883, Blaðsíða 3

87
yrðu enn betri tök á að hafa kennsluna mjög
ódýra. |>eim, sem þess óska, mun og auð-
vitað verða gefinn kostur á kennslu í ein-
hverri einni eða fleirum greinum; en sú
tilsögn hlýtur, sem nærri má geta, að verða
dýrari að því skapi.
Svo mun vera til ætlazt, að kennslan
standi alla vetrarmánuðina sex, og kennslu-
stundir 14—15 á viku. Ætti það að geta
orðið nokkurn veginn ígildi annarar gagn-
fræðakennslu, svo sem þeirrar á Möðruvöll-
um. Og ólíku hægra og sjer í lagi kostnað-
arminna er fyrir menn, sem eiga heima
hjer í bænum, að færa sjer slíka tilsögn í
nyt, heldur en að verða að sleppa algjör-
lega vinnu sinni og sækja úr fjarlægum hjer-
uðum t. d. til Möðruvalla og sitja þar heil-
an vetur.
þessi tilraun á og að geta orðið ágætur
mælikvarði fyrir því, hversu sönn þörf er á
gagnfræðakennslu í höfuðstaðnum og hversu
ríkan áhuga almenningur hjer hefir á henni.
Yrði það mikil leiðbeining fyrirj þing og
stjórn eptirleiðis, er til þess kæmi, að fara
að leggja fram fje til hennar úr landsjóði.
Frá alþingi.
IX
Af lögunum frá alþingi, 33 alls, var ekki
annað eptir síðast hjer í blaðinu en
niðurlagið á broti því úr landbúnaðarlaga-
frumvarpinu, er þingið lauk við, og svo
fjárhagslög fimm; hið sjötta, reikningslaga-
frumvarpið fyrir 1880 og 1881, varóútrætt.
Kemur þá hjer fyrst endirinn á lögunum
bygging, ábúð og úttekt jarða og síðan
ágrip af áminztum fjárhagslögum. Loks
nokkrar þingsályktanir.
28. Lög um bygging, ábúð og úttekt jarða.
(Niðurl.) 25. gr. Skyldur er leiguliði, þótt eigi
sje til skilið, að færa leigur og landskuld á
heimiii landsdrottins ókeypis, ef eigi er fjær
en þingmannaleið nemi, ella hafi landsdrott-
inn umboðsmann, er eigi búi fjær og taki
við jarðargjöldum.
26. gr. þá er landsdrottinn vill neyta
rjettar síns að byggja leiguliða út af jörðu
sinni, áður en byggingartíminn er á enda,
skal hann það gjört hafa fyrir jól; en
leiguliði skal^af jörðu fara í næstu fardög-
um á eptir. Utbygging skal brjefieg vera og
við votta, enda sje svo skýrt að kveðið
í henni, að leiguliði hafi að vísu að ganga,
að hann eigi af jörðu að fara.
27. gr. Nú vill maður fiytja sig af leigu-
jörð sinni áður en ábúðartími hans er
liðinn, og skal hann hafa sagt jörðu lausri
fyrir jól. Skal hann segja landsdrottni
eða umboðsmanni hans upp leigumála brjef-
lega og við votta.
28. gr. Ef leiguliði segir eigi lausri
leigujörð sinni eptir lögum, en flytur sig
af henni, geldur hann landsdrottni leigur
næsta ár og landskuld. Má landsdrottinn
nýta sjer jörð sem hann vill, eða byggja
öðrum. Nú hefir leiguliði sagt jörðu lausri
í tækan tíma, en flytur sig af henni fyrir
fardaga, og bætir hann landsdrottni skaða
þann, er jörð bíður af burtför hans, eptir
mati óvilhallra manna.
29. gr. Nú hefir landsdrottinn byggt
leiguliða löglega út, svo sem fyr er sagt,
eða byggingartíminn er á enda, eður svo
er ástatt sem segir í 24. grein, og vill
leiguliði eigi flytja sig af jörðu, eða beitir
þrásetu, og er landsdrottni rjett að krefja
utburðar á sína ábyrgð, og fer um það
eptir almennum rjettarfarsreglum.
■30. gr. þá er leiguliðaskipti verða á
jörðum, skal taka þær út með lögmætri
skoðunargjörð, og kostar fráfarandi og
viðtakandi hana að sínum helmingi hvor.
Úttektarmenn skulu vera tveir, og fer út-
tekt fram um fardagaleyti. Skal þá gjöra
fráfaranda og viðtakanda aðvart með næg-
um fyrirvara, svo og landsdrottni eða um-
boðsmanni hans, svo að þeir geti til út-
tektar komið.
31. gr. Hreppstjórar eru úttektarmenn.
þar sem eigi er nema einn hreppstjóri í
hrepp, skal sýslumaður nefna að auki svo
marga úttektarmenn, sem hreppsnefnd þurfa
þykir. Úttektarmenn þessir skulu eið
sverja fyrir sýslumanni. Sjeu Úttektar-
menn eigi fieiri en tveir í hrepp, skal hinn
þriðja tilnefna til vara, er úttekt gjöri
í forföllum annarshvors hinna, eða með
þeim, ef þá greinir á. Avallt þar er út-
tektarmenn greinir á, skal hinn þriðja til
kveðja. Úttektarmenn skulu hafa starfa
sinn á hendi eigi skemmri tíma en sex ár.
32. gr. Úttektarmenn skulu bók hafa
er borgist af sveitarsjóði og sýslumaður
lögildir; skal rita í hana allar úttektir
jarða. Eigi er úttekt lokið fyr en svo er
gjört. Skulu úttektarmenn því næst rita
nöfn sín undir hverja úttekt henni til
staðfestingar. þeir, sem við úttekt eru
staddir, fráfarandi, viðtakandi og jarðeig-
andi, eða umboðsmaður hans, ef hann eigi
mætir sjálfur, skulu og rita nöfn sín undir
úttekt. Nú skorast þeir undan að rita
nöfn sín undir úttekt, og skulu úttektar-
menn láta þess við getið f útektabókinni,
Skyldir ,eru úttektarmenn að gefa staðfest
eptirrit af .úttektum, ef þeir eru þess
beiddir, og eiga þeir 50 aura fyrir hverja
örk eptirrits.
33. gr. Úttektarmenn skulu taka fyrst
út hús þau, er jörðu fylgja og lýsa þeim
greinilega, sem og göllum þeim, er á þeim
eru. Næst á eptir jarðarhúsum skal taka
út önnur mannvirki, þau er jörðu fylgja,
svo sem eru túngarðar, vörzlugarðar, mat-
jurtagarðar, fjenaðarrjettir, heygarðar, stíflu
garðar og annað þess konar. Svo skulu og
úttektarmenn skoða innstæðukúgildi jarða.
fíjett er, ef landsdrottinn eða viðtakandi
krefst þess, að úttektarmenn skoði tún,
engi og haga, skóg, eggver og aðrar lands-
nytjar. Úttektarmenn skulu lýsa öllu þessu
nákvæmlega og kveða á hæfilegt álag fyrir
þeim göllum, sem á eru hverju fyrir sig.
Ef maður flytur að parti úr jörð, þá er
rjett, ef hann eða landsdrottinn óska þess,
að úttektarmenn skipti milh aðfaranda og
annara, húsum, matjurtagörðum og öðrum
mannvirkjum, túnum, engjum, skógi og
innstæðukúgildum; beitilandi og hlunnind-
um skal einnig skipta, ef hlutaðeigendur
koma sjer saman að óska þess.
Fráfarandi greiði álag til viðtakanda að
aflokinni úttektargjörð. En greiði hann
eigi þegar álagið, gjöri úttektarmenn lögtak
til lúkningar álaginu í munum þeim, sem
fráfarandi á á jörðinni, eptir því sem hann
vísar á og fyrir hendi er. Geti viðtakandi
sannað, að hann hafi krafizt álags af frá-
faranda að lögum, og eigi fengið það eða
hluta þess, á landsdrottinn að greiða hon-
um það sem vantar, nema að öðruvísi hafi
verið um samið.
34. gr. Ef einhver sem hlut á að máli
eigi vill hlíta úttekt, sem gjörð er á jörðu,
er honum rjett að krefja yfirúttektar.
Beiða skal hann sýslumann innan hálfs-
mánaðar að nefna fjóra menn til yfirút-
tektar, og skulu þeir haga yfirúttekt svo
sem segir um úttektir. Yfirúttektarmenn
eigi sömu laun fyrir starfa sinn, sem út-
tektarmenn, er krefjandi gjaldi, ef álagsupp-
hæð eigi er breytt, ella fer um gjaldið
sem segir í 30. gr.
29. Lög um samþykkt á landsreikningnum
fyrir 1878 og 1879. (Hjer eru að eins sett
nokkur helztu atriðin úr þessum landsreikn-
ing, eða þar sem mest skilur á reikning og
áætlun, í þúsundum króna, í fyrra dálk fjár-
veitingin eða áætlunin, í síðara reikningurinn,
þ. e. tekjur og gjöld landssjóðsins eins og
þau urðu f raun og veru þennan tveggja ára
tíma að samtöldu:
Tekjur alls...................... 638 831
Gjöld alls....................... 598 715
Afgangur.......................... 40 116
Spítalagjald ................... 12 17
Lestagjald ....................... 72 101
Aðflutningsgjald................. 196 252
Fasteignartekjur.................. 64 79
Viðlagasjóðstekjur................ 45 49
Alþingiskostnaður 1879............ 32 37
Rostnaður til dómgæslu og lög-
reglustjórnar .................. 44 130
Læknaskipunarkostnaður............ 80 72
Innstæðufje viðlagasjóðsins var í árslok
1879 678 þús., en útistandandi eptirstöðv-
ar af tekjum landssjóðs 27 þús.).
30. Fjáraukalög fyrir árin 1878 og 1879.
(Ekki annað en 500 krónurnar handa Feil-
berg).
31. Fjáraukalög fyrir 1880 og 1881.
(Tæpar 9 þús kr. alls, þar af rúm 5 þús.
til póststjórnar og póstflutninga).
32. Fjáraukalög fyrir 1882 og 1883. (Eúm
4 þús. ; þar á meðal 1125 kr. handa hjer-
aðslækni Ólafi Sigvaldasyni fyrir þjónustu
hans í 5. læknishjeraði í 1J ár; 700 kr.
uppgjöf við síra Mattías Jochumsson f
Odda á árgjaldinu frá því brauði; og 500
kr. til bókakaupa og áhalda við Möðru-
vallaskóla).
33. Fjárlög fyrir árin 1884 og 1885. (Sett
hjer að eins nokkur höfuðatriði, þar sem
helzt skilur á við núgildandi fjárlög, og til
samanburðar samsvarandi liðir úr þeim
fyrir árin 1882 og 1883—í fyrra dálkinum
fyrra tímabilið, í síðara dálknum síðara;
allt í þúsundum króna:
Tekjur alls ..................... 853 875
Gjölda alls .................... 804 847
Afgangur ......................... 49 28
Abúðar og lausafjárskattur ....... 94 75
Aukatekjur........................ 28 38
Vitagjald ......................... 7 10
Spítalagjald — útflutningsgjald af
fiski og lýsi m. m.............. 50 72
Aðflutningsgjald af áfengum drykkj-
um og tóbaki .................. 280 286
Tekjur af póstferðum ............. 20 27
Fasteignartekjur ............... 69 65
Viðlagasjóðstekjur ............... 56 60
Tillag úr ríkissjóði ............ 191 183
Útgjöld við umboðsstjórn, gjald-
heimtur m. m................... 349 360
Læknaskipunarkostnaður ............ 80 85
Póststjórnog póstgöngur........... 36 56
Til kirkju- og kennslumála....... 200 207
Til vísindalegra og verklegra fyr-
irtækja ........................ 12 15
Til óvissra útgjalda .............. 6 4
Hækkunin á umboðsstjórnarkostnaðin-
um er fólgin hjer um bil í 6000 á ári í laun
til hreppstjóraj; læknaskipunarkostnaðar-
aukinn í styrk til 3 aukalækna: í Dalasýslu
og Bæjarhr. f Strandas. 900, á Seyðisfirði
m. m. 800, á Akranesi m. m. 700; póst-
málakostnaðurinn aukin laun,—póstmeistar-
inn 700 kr. launabót á ári—,og auknar
póstferðir; brauðauppbót hækkuð upp í
23 þús. úr 20. þingið skipti nú sjálft upp
meira hluta styrksins til vísindalegra og
verklegra fyrirtækja, öllu nema 6000 kr.,
nefnil. þorv. Thoroddsen 2000 alls, Bene-
dikt Gröndal 1200, til gufubátsferða á Isa-
fjarðardjúpi 3000, til eflingar laxveiði og
laxræktar 3000, og til Stefáns Jónssonar
til að ljúka við sljettunarvjel 200. Enn
fremur látið veitingu til óvissra útgjalda,
fylgja þessa athugasemd : «Eigi má af þess-
um gjaldlið greiða ferðakostnað embættis-
manna eða embættismannaefna frá útlönd-
um til að taka við embættum hjer á
landi«).
Af hinum samþyktu 14 þingsályktunum
hefir sex verið áður getið. Hinar 8 eru :