Ísafold - 22.09.1883, Qupperneq 2

94
ÚTLENDAR FRJETTIR.
Khöfn 27. ág. 1883.
Hjer í Khöfn haldinn 21. ág. og dag-
ana þar á eptir fundur fornfræðinga,
þeirra sem stunda fornmenjar, mál og
sögu Vesturheimsbyggja, þ. e. að skilja:
frumbygðarþjóðanna í þeirri álfu. þ>eir
komu frá Vesturálfulöndum og flestum
löndum í vorri álfu. Worsaae forseti.
Mikið talað um siglingarnar vestur frá
íslandi og Grænlandi, um Norðursetu
o. fl.
Konung vorn gista nú dætur hans,
Alexandra og íþyri, ásamt börnum
þeirra sumum; einnig Georg konungur
frá Grikklandi og drottning hans, og
þeirra börn. Og svo er von á keisara-
hjónunum frá Pjetursborg. — Þegar
menn gá að, að hverjum Yggdrasil
Glukksborgarteinungurinn er orðinn í
Evrópu, má mörgum koma í hug:
Mjór er mikils vísir!
Dáinn hjer L. Oppermann, prófessor
i þýzku og þýzkum bókmenntum. Enn
fremur leikkonan Louise Holst, sem
mikið þótti til koma í hennar mennt.
jUppreisnartilraunir gerðar í ýmsum
setuliðsflokkum Spánarkonungs snemma
i þessum mánuði og fram eptir honum.
Nú er allt kallað niður bælt, þó sumir
ætli annað sannara.
Greifinn af Chambord, konungsefni
lögerfðamanna áFrakklandi, og semþeir
nefndu Hinrik V., andaðist5 25. ágúst
eptir langa legu. Menn ætla, að greif-
inn af París beitist nú fyrir ríkiskvöð-
um Búrboninga, og svo mun fyrir ætl-
að í testamenti Hinriks V.
Frakkar hafa nýlega unnið nokkur
vigi við Hué, fljót sem svo kallast, í
Anam, og sent menn til höfuðborgar-
innar með kostaboð til friðar. Túdúk
keisari í Anam dauður, en um nafn
hins nýja keisara fer tvennum sögum,
eða fleirum þó. Frakkar efa, að Kín-
verjum sje alvara með stríð, þó þeir
lofi þegnum sínum að beijast í liði
Anamskeisara.
þ>að er nú borið aptur, að Cetewayo
konungur hafi fallið í bardaganum við
þann höfðingja, sem Usibepi heitir.
Seinni sögur hafa sagt hann á lífi, og
bættþví við, að hann hafi þegar náðræki-
lega að hefna sín á óvin sínum.
Miklir stormar sagðir frá Minnesota
í Ameríku, og mikið tjón af þeim fólki,
borgum og byggðum.
Edinborg 3. sept.
Tuttugu og sjö þúsund og þrjú hundr-
uð manns var kóleran búin að drepa
alls á Egiptalandi í lok ágústmánaðar.
Eldgos voðaleg á Java. Byrjuðu 26.
ágúst. £>rjár borgir eða meira eyðzt
gjörsamlega. Manntjón kvað skipta
mörgum tugum þúsunda, þrjátíu þús-
undum að minnsta kosti.
FÁEIN ORÐ UM SKÓLAHÚS o. fl.
J>að er kunnugt, að hjer í Kjósar-
og Gullbringusýslu eru komnir á fót
allmargir barnaskólar, sem allir njóta
að meira og minna leyti styrks af
landssjóði, þó að af skornum skammti
sje.
011 þessi skólahús eru reist fyrir
fj árframlögur einstakra manna eða
sveitarfjelaga, og hefir landstjórnin því
engin afskipti haft af því, hvernig hús-
in eru úr garði gjörð. Jeg tel það
víst, að þeir sem fyrir húsasmíðinni
hafa gengizt, hafi gjört þau svo
góð, og leyst verk sitt af hendi svo
vel, sem kostur var á fyrir það fje
sem fyrir hendi var, og þeir sjálf-
ir höfðu vit á; en allt um það
er ekki vist, að þessi hús fullnægi
þeim kröfum, sem heimta má, og
heimta ber af slíkum húsum. Land-
stjórnin hefir ekkert skilyrði sett fyrir
því, að skólarnir fái styrk úr landsjóði,
annað en það, að til sje hús, og að
sveitarfjelögin styrki skólann af sinni
hálfu\ en með því er ekkert eptirlit
haft, hvernig skólahúsin sjeu gjörð.
En eptirlit með því virðist alls-
endis nauðsynlegt, og þarf að vera
þannig lagað, að engin hlutdrægni
komist þar að. J>að væri því ef til vill
heppilegra, að slíkt eptirlit væri eigi
falið skólanefndunum, heldur einhverj-
um óviðkomandi manni, sem vit hefði
á, enda má það ekki heimta af hverri
skólanefnd, að hún beri skyn á, hvern-
ig skólahús, borð og bekkir o. fl. skuli
úr garði gjört, til þess að það svari til
þeirra þarfa, sem skólinn og sjerstak-
lega heilsa barnanna krefur; og þó að
gjöra mætti ráð fyrir því, að skóla-
nefndirnar sæi einhvern gallann, væri
það hugsanlegt, að þær leiddu hjá sjer,
að bæta úr honum, ef það þyrfti að
kosta nokkrar krónur; en hirðuleysi í
því getur, ef til vill, kostað margra
barna heilsu eða líf, og þá er spar-
semin sannarlega misbrúkuð.
Til þess að forða slíku fari, tóku
Svíar það ráð, að fela skóla-umsj'ónar-
mönnum eptirlit með skólahúsunum
1861, en til þess tima höfðu biskupar
og prestar einir gefið allar skýrslur,
er að skólum lutu. þessir umsjónar-
menn voru optast teknir úr öðru hjer-
aði en því, sem skólinn var í, til þess
að tryggingin væri sem bezt fyrir ó-
hlutdrægum dómi um skólana. Eitt af
því, sem þeir áttu að annast, var það,
að öll þau skólahús, sem gjörð voru
að nýju, væru gjörð eptir þeim reglum,
sem settar voru, og taldar nauðsynleg-
ar til þess, að skólavistin hefði eigi
skaðleg áhrif á heilsu barnanna. Svo
er og hvervetna þar sem skólamál eru
vel á veg komin, að menn láta sjer
mjög annt um allan aðbúnað í skólan-
um til að varðveita heilsu barnanna,
því að „eigi getur heila sál í vanheilum
líkama“.
Á þýzkalandi var fyrir nokkrum
árum skipuð nefnd til að athuga, hverj-
ar varúðarreglur væri nauðsynlegt að
taka í þessu tilliti, og skulu hjer tekin
fram helztu atriðin úr áliti nefndar
þessarar.
Skólahúsinu skal velja stað, þar sem
þurr er jarðvegur, og skal þess ávallt
gætt, að hentugu leiksvæði megi við
koma. Eigi skal lægra undir lopt í
skólastofunum en 4 álnir, og skal ætla
að minnsta kosti 90 kub. feta andrúms-
lopt handa hverju barni. |>annig skal
t. d. stofa, sem ætluð er 20 börnum,
vera að minnsta kosti 15 fet á hverja
hlið í ferhyrning, og 4 ál. undir lopt.
Svo skal haga borðum og bekkjum, að
birtan komi inn á vinstri hlið barnsins,
og skulu aldrei vera gluggar nema á
eina hlið á hverju herbergi. Svo skal
haga herbergjum, að hægt sje á stutt-
um tíma að hleypa hreinu lopti inn í
kennslustofurnar. Allra þessara varúð-
arreglna ber vandlega að gæta; þær
miða allar til þess, að koma því til
leiðar, að andrúmsloptið í kennslustof-
unum sje gott, og nægilega mikið,
sem hvorttveggja er Hfsnauðsynlegt
fyrir unglingana; en sem því miður er
opt litill gaumur gefinn.
Um skólaborð og skólabekki ber þessa
að gæta. Borðin skulu ekki vera lá-
rjett, heldur hallast, og mynda hjer um
bil 150 horn við lárjettanflöt; eiga þau
að vera svo há, að þeir, sem við þau
sitja, þurfi ekki að lúta, er þeir skrifa.
Nú eru börn venjulega misstór, þó að
á líkum aldri sje, og verður því opt að
hafa borðin mishá í sömu kennslustofu,
eða þá sætin mishá. þ>að er nauðsyn-
legt, að borð, sem unglingar eiga að
sitja við einar 4—6 klukkustundir á dag,
sjeu ekki svo löguð, að þeir verði að
sitja álútir til að sjá það sem á þeim
er, eða skrifa við þau, því það er mjög
óholl staða fyrir líkamann og ónáttúr-
leg. Á bekkjunum er nauðsynlegt að
hafa bakrim, til að sjá við því að börn-
in sitji ekki hokin, enda þreytast þau
langtum minna af að sitja ef þau geta
hallað sjer upp við eitthvað. J>ess ber
að gæta, að baksláin sje ekki of há,
heldur þannig, að hún hvlli mjóhrygg-
inn. Vandlega ber þess að gæta, að
börn hengi ekki niður fæturna, heldur
standi í pá, og er því gott að hafa
lausa skemla, misstóra eptir því sem á
þarf að halda. þegar unglingurinn
skrifar við borð, skal bekkurinn svo
settur, að fremri brún hans gangi hjer
um bil 2 cm. inn undir fremri borð-
brúnina. Af því að það er mikil fyrir-
höfn, að flytja bekkina þannig til og
frá, hafa verið smíðaðir þannig lagaðir
bekkir, að skjóta má setunum fram og
aptur eptir vild, og eru bekkirnir sjálfir
þá negldir fastir í gólfið.
J>ó að þessar bendingar sjeu fáar