Ísafold - 18.03.1885, Blaðsíða 2

46
Vita má, að vinstrimerm ygldust skjótt við
þessa nýjung, og af henni reis þriggja daga
rimma í fólksþinginu, sú snarpasta, sem
lengi hefir háð verið. Holstein frá Hleiðru,
Monrad, Hörup og fl. kölluðu hjer beint
farið fram á ríkislagabrot; það yrði allt
nauðsynjaframlögur, sem stjórnin segði svo
vera, en hitt mætti í hendi sjá, að lands-
deildin fjellist ekki á þær breytingar, sem
mestu sættu. þeir sögðu, að Estrúp hefði
ekki átt að hafa þessar vífilengjur, hann
hefði eins vel getað lýst fólksdeildina heim-
ildarlausa til fjárveitinga. Monrad gamli
tvítók í gremju sinni, að «valdboðsdækjan«
(den provisoriske Töite) væri auðsjáanlega
að freista Estrúps, og þá væri illa, ef svo
sómasamlegur maður fjelli á brögðum henn-
ar. Engum líkuðu svör Estrúps, því hann
skoraðist þar undan, sem menn heimtuðu
hrein skil og bein. Annar af fulltrúum
sósíalista, Hördum, hafði heldur í heiting-
um við stjórnina seinasta daginn. það
væri hægt að sjá, :kvað hann, að nú ætti
ofbeldinu að beita. Hann bað stjórnina
að vara sig ; hún kynni að treysta á byssu-
stingina, en þeim kynni þó í svip að verða
öfugt otað.—Vinstrimenn bjóða uppástungu
eptir gamla sniðinu, og það eina kemur frá
þeirra deild til hinnar. En þá tekur ekki
betra við, því í fyrra lýstu landsdeildar-
menn slík bráðabyrgðarlög ekki lögmæt,
eða ríkislögunum samkvæm. Fæstir búast
nú við að undan verði látið. »Dregst að
því sem verða vill», segja allir, og hitt flest-
ir, að það verði: valdboðin fjárhagslög og
ráðaneyti Estrúps þingstutt af landsdeild-
inni. Hvað hjer rætist verður reyndin að
sýna.
Látinn er I. P. Trap, konferenzráð (»Ge-
heimek.»), fyrrum skrifari hjá Friðr. 7. og
sfðar hjá Kristj. 9. Hann fylgdi konungi
til íslands 1874. Eptir hann er hin al-
kennda «Lýsing Danmerkur» í 6 bindum.
England. þaðan kveður nú mest að
tíðindum, þó ill sjeu.
Borgin Khartum, sem Gordon hafði varið
svo lengi, svikin falsspámanninum í hendur,
og hetjan fræga, Gordon, drepinn.
Bágt mun að verja, að Gladstone og hans
ráðaneyti hafi slóðrað heldur um liðsend-
inguna, þó opt væri ámálgað um að henni
skyldi hraða sem mest. Fremstu sveitirn-
ar af liði Englendinga áttu 30 mílur að Khar-
tum, þegar þau tíðindi urðu, að einn af
sveitarforingjum, hinum egipzku(?), Faragh
pasja að nafni, lauk um nótt borgarhliðum
upp fyrir liði falsspámannsins og hleypti
því inn í borgina 26. janúar.
Gordon á að hafa skundað út á strætin
við annan mann, er hann heyrði til ólát-
anna, en var höggvinn til bana eða lagð-
ur, er hann var vart kominn út úr hallar-
dyrunum.
Englendingar játa, að hjer sje fyrir mikið
að bæta, og mikils að hefna, og enginn ef-
ast um að þeir muni rjetta hluta sinn í Sú-
dan og á Egiptalandi til fullnaðar. En þó
kann hjer bið á að verða, og mikils verður
nú til að kosta.
Vjer skulum reyna til í stuttu máli að
átta menn á því, er gerzt hefir, og hvern-
ig nú horfist á.
Frá Dongóla í Núbíu eða Kortí, nokkuð
sunnar, skyldi sótt suður að tveimur leið-
um : upp eptir Níl á skipum með vistir og
aðra flutninga, og yfir þau öræfi, sem Bayú-
da heita, að bænum Matammeh við fljótið.
Að Kortí rennur Nfl úr langri lykkju að
norðan. f>á lykkju hlaut skipaliðið að leggja
á leið sína. Fyrir því var hershöfðingi
Earle að nafni, en fyrir öræfaliðið setti Vol-
seley lávarður, yfirforingi hersins, Stewart
hershöfðingja. Báðir áttu þrautaleiðir fyrir
höndum. Oræfaleiðin 40 mílur, hin helmingi
lengri að Matammeh, en þaðan greiðfærra
eptir ánni, er fossum og gljúfrum var lokið.
Oræfin sóttust skjótt og fyrirstöðulítið, en
hitinn mikill og vatnsþurð hin mesta. Fjór-
ar eða fimm mílur frá Matammeh eru
brunnar, þar sem Abu Klea heitir. Hjer
voru fyrir 10,000 af liði spámannsins. Ste-
wart hafði síns líðs 1500.
Hjer sló í bardaga 17. janúar, harðan og
grimman, áður Súdansmenn hrukku und-
an. Höfðu misst 1200 manna. Hjér ljet-
ust af Englendingum 9 fyrirliðar og 74
hermenn, en 85 urðu særðir. A meðal
fallinna var Burnaby yfirliði, frægur af
ferðum sínum í Asíu (til Chiva) og áræðis-
afrekum.
Stewart heldur áfram austur að Nfl, og
tæpa mílu frá bænum koma þaðan drjúgar
sveitir til móts við hann. Nýr bardagi 19.
jan., og fór hjer á sömu leið. Tveir fyrir-
liðar falla og 19 hermenn af Englendingum.
Særðir 84 og einn af þeim er Stewart sjálf-
ur. Hann er nú dauður af sárum sínuin.
Sá hershöfðingi heitir Wilson, sem tók við
forustunni. Hann hjelt að þorpi skammt
fyrir sunnan Matammeh, sem Gubat heitir.
Bæinn tréysti hann sjer ekki til að sækja
við svo lítinn liðskost. A ánni við þorpið
hitti hann byrðinga frá Khartum með korn
og aðrar vistir, og sögðu þeir sem með fóru,
Egiptar, að þetta vœri sending frá Gordon
til enska hersins, en annars öll hin vildustu
tíðindi frá Khartum. Wilson ræðst nú suð-
ur á tveimur skipum og vill taka höndum
saman við Gordon, en er hann kemur í nánd
við Khartum, fær hann aðrar kveðjur en
hann átti von á, og heyrði hver umskipti
voru orðin. Hann hverfur nú aptur sem
' skjótast 5. febrúar og kemst undan með ill-
J an leik norður að Gúbat.
Hjeðan er nú allt á apturleið snúið yfir
öræfin og til Kortí.
Sagt að falsspámaðurinn sæki að sunn-
an með 50 þúsundir hermanna og góðan
vopnakost.
það er af Earle að segja, að hann sótti
upp eptir vestri álmu árlykkjunnar, en nokk-
uð suður frá bæ, er Abu Hamed heitir, hlaut
hann að sækja fjölskipaðar sveitir Súdans-
manna, og fjell sjálfur í orustunni. Sigur
fengu Englendingar hjer sem á öðrum stöð-
um, og menn hinna lágu þar í val hrönnum
saman.
Menn ætla að Wolseley kveðji líka aptur
skipaliðið til Débbeh, nokkuð vestur frá
Kortí, eða annara stöðva, þar sem hann
vill láta búa um sig og halda kyrru fyrir
unz það lið kemur, sem nú er á leiðinni
frá Englandi.
Vera má, að höfuðsóknin byrji ekki fyr
en að loknu sumri, en talað um, að her
Englendinga komi þá úr tveim áttum, að
norðan og austan. Onnur stöð þeirra er í
Suakin við Bauðahaf, og þangað verður
sent lið frá Indlandi og Astralíu. Sagt er,
að fyrst eigi að reka þaðan Osman Digma,
sem liggur þar í umsát, en síðan leggja
járnbraut yfir eyðimerkurnar vestur að Ber-
ber, 20 mílur norður frá Matammeh. Hjer
munu svo herstraumarnir eiga að mætast.
Viðureign á þingi fyrir hendi, og nokkuð
tvfsýnt um, hvort Gladstone tekst að reka
áhlaupið af höndum sjer.
Fyrir nokkru höfðu Feníar ný sprenginga-
ráð með höndum. Hinn 25. janúar gaus
tundurvjel, sem þeir höfðu komið af sjer í
Tower í Lundúnum, höllinni gömlu, þar sem
ríkisdjásnin eru geymd, og söfn af öllu tagi.
Hjer lemstruðust eitthvað um 27 menn.
Sama dag sprungu tvær vjelar í Westmin-
ster, samnefndri höll, og þinghúsinu mikla
(parlamentshöllinni), sem við hana er áfast.
Sprengivjeliu í höllinni gaus þrem mínútum
fyr en hin, og við þann hvell þustu þeir
út úr fulltrúastofuuni (neðri málstofunni),
sem þar voru staddir. Af því leiddi, að síð-
ara gosið varð svo fáum að meini, en mundi
ella hafa valdið margra manna bana. Sú
vjel var lögð undir sæti Parnells, þingskör-
ungsins írska. Gluggar allir sprungu, og
gólfið sömuleiðis, en sætin öll brotin og
brömluð. Tveir menn eru höndlaðir, sem
heita Cunningham og Burton. Menn gruna
sjer í lagi Cunningham, og að homun hafa
böndin borizt um sprenginguna á undiibraut-
inni í fyrra. Feníar senda ýmsum einbætt-
ismönnum brjef, og hafa í heitingum, að
meira skuli af hljótast næstu tilraun þeirra.
Frakkland. Við deildarkosningarnar