Ísafold - 17.09.1885, Blaðsíða 3

168 i
hleypt; laxinn er talinn að meðaltali 8 pd.
er hann kemur í annað skipti úr sjó, en
jeg ætla að gjöra ráð fyrir, með því lax-
inn gengur ekki upp í árnar á hverju ári,
að stöku eldri laxar komi með og veiðin
verði að meðaltali á 9 pd. hver lax; verður
það þá 20,000 x 9 = 180,000 pd. og þessi
lax ætlast jeg til að seljist á 50 aura
pundið; verður það þá 90,000 kr. Enn þá
ætla jeg að setja svo, að laxinum sje
sleppt tvisvar upp ána, er hann kemur úr
sjó, og er laxinn talinn 16 pd. að meðal-
tali, er hann kemur í þriðja sinn úr sjó
upp i ána, með því hann auki helming við
þyngd sína í hverri sjóferð, þangað til
hann er fullorðinn. Með silungum og öðrum
eldri löxum ætla jeg að setja að veiðist
sem svarar 20g enn þá af því sem út í
ána er hleypt árlega, og láta meðaltalið
á þyngdinni samt vera að eins 16 pd., og
verður þá veiðin 20,000 x 16 pd. að þyngd,
en þessi lax selst á 75 aur. pundið; er
það þá í krónutali 20,000 x 16 x f, sem
fæst fyrir veiðina, eða 240,000 krónur árlega.
þetta munu nú þykja gífurlega háar tölur;
enda ætla jeg mjer nú ekki að bera á móti,
að svo kunni að vera, því reynslan verður að
skera úr því; en jeg vil einungis sýna með
þeim, að með því að byggja má upp á, að
meira fáist fyrir hvert pund af laxinum épt-
ir því sem hann er stærri, þá sje ótrúlega
mikill hagur við það að taka ekki nema full-
orðinn lax eða sem þrisvar hefir gengið til
sjávar, ekki einungis vegna þess, hve miklu
betra færi hannhefir þá til að fjölga sjálfur í
ánum, heldur einnig vegna þess, að þá selst
hann með hærra verði, er hann hefir náð
fullri stærð, þó hann reyndar stækki tals-
vert eptir þetta. Menn skulu engan vegin
gjöra reikning upp á það, að svona mikið
veiðist af því, sem út í ána er sleppt tals-
ins, fyr en reynsla er komin fyrir, hvað
veiðist, enda getur arðurinn af laxaræktinni
orðið ákjósanlega mikill fyrir það, með því
að hleypa má óhætt 100,000 laxa-ungum út
í hverja af þessum venjulegu ám hjá oss,
sem renna eptir endilangri sveit, svo sem
2—4 mílur á lengd, eptir því, hve góða
hrygningarstaði þær hafa og mikið af fæðu
fyrir ungana. J>að er þess vegna ekki mikið
á hættu lagt, þó meira þurfi fyrir vanhöld-
um en hjer er gjört ráð fyrir.
Hvaða ástæða skyldi þá verða færð fyrir
því, að draga lengur, að færa sjer í nyt
þenna opna veg til hagnaðar og viðreisnar
á högum vorum ? Hvaða ástæða skyldi verða
færð fyrir því, að hyggilegra sje að bíða við
ennþá, þangaðtil einhver hefir brotið ísinn,
efasemda og hugleysis ísinn, úr hugum
manna, og getur sýnt með tölum, sem byggð-
ar eruá reynslu, það sem nú liggur í augum
opið, að fiskiræktin er einhver hinn arð-
samasti atvinnuvegur, undir eins og hann
er hinn kostnaðarminnsti. Skyldu menn
finna nokkra bót í því að bíða fyrst eptir
nýju hallæri og nýjum gjafa-samskotum
meðaumkunarsamra erlendra þjóðu ? Skyldi
enginn sjá það nú að það hefði verið mann-
dáðlegra og betra um árið, þegar Geir kaup-
maður Zoega og hans fjelagar kornu fyrst
upp þilskipum og fengu innlendum skip-
stjórum kennda siglingafræði, að vinda
bráðan bug að því með fjelagsskap og fylgi,
að koma upp sjómannaskóla og þilskipaút-
veg, heldur en standa nú höndum uppi ráða-
lausir í fiskiléysinu ?
Alþýða ætti nú að rísa upp einkum sveita-
bændur og hrista af sjer mókið og stofna
hlutafjelög í hverju hjeraði til þess að koma
upp og útbreiða laxaklak og gjöra fjelags-
skap til að korna á rjettri veiðiaðferð,
en þing og stjórn ætti svo að
styrkja þessi fjelög með fjárframlagi
fyrst og fremst, eða þá hinar fyrstu
klakstofnanir í fjórðungi hverjum, svo að
þar gæti komist upp sem allra fyrst aðal-
laxaklak fyrir fjórðunginn. Með styrknum
gæti það haft nokkur áhrif á ætlunarverk
og útbreiðslu fiskiræktarinnar, með því að
binda styrkinn skilyrðum um það, hve
mikið af laxungum þar ætti að vera klakið
út á ári og hve mikið fje fjelagið legði
fram sjálft; en einkum ætti styrkurinn
að vera bundinn því skilyrði, að við stofn-
unina væri mönnum gefinn kostur á að
læra fyrstu undirstöðu laxaræktarinnar (sem
óskuðu þess), og að vissri tiltekínni upphæð
af styrknum væri til þess varið; en auk
þess ætti þingið að leggja fram fje til að
styrkja þá sem sýnt hefðu dugnað og alúð
við laxaræktina og það girntust, til að
ferðast utan til að framast og fullkomnast
í öllu, sem að laxfiskarækt og laxfiskaveið-
um lýtur og til að útvega hentugar og ódýr-
ar veiðivjelar, ef það þætti ráðlegra en að
koma hjer upp laxakistum
Hjarðarholti í Dölum sumarið 1885.
J. Guttormsson.
Um heyásetning.
i.
Eptirfarandi reglur um heyskoðanir og
peningsásetning m. fl. eru ísafold sendar
til birtingar af einum ágætisbúmanni í Húna-
vatnssýslu, með inngangi og ástæðum, og
mundi nú, eptir hinn almenna heyskapar-
brest í smnar, einkar-hentugur tími til að
gera gangskör að því, að reyna að koma
slíkum eða því líkum reglum á sem víðast
um land.
»Reglur þær, er hjer birtast, eru þannig
til orðnar, að einn sýslunefndarmaður í
Húnavatnssýslu bar líkt frumvarp upp á
sýslufundi í febrúar 1878, og var gjörður
góður rómur að því, og samþykkt, að kjósa
aukanefnd til að íhuga frumvarpið, og átti
nefnd sú fund með sjer að Tungunesi 21.
d. maí s. á., og gjörði nokkrar breytingar
við það, og lagði það svo aptur fyrir sýslu-
nefndina á aukafundi að Hnausum 17. júlí
s. á., og var það samþykkt i einu hljóði,
að senda frumvarpið í alla hreppa sýslunn-
ar, »sem fyrirmynd til bráðabyrgða«, og var
skorað á hreppsnefndirnar að bera það upp
á ahnennum sveitarfundum, og reyna að
gjöra það að sveitarsamþykkt með sam-
þykki bænda. Jpessu var með fyrsta víða
vel tekið; en sumstaðar varð lítið úr fram-
kvæmdinni, eins og reynslan sýndi í harð-
ærinu 1881 og 1882. En í einstöku hrepp-
um, þar sem reglurnar voru teknar til fyr-
irmyndar, sýndi líka reynslan, að þær sveit-
ir komust betur af með heyforða og pen-
ings-afkomu í nefndum hallærisárum, en
þeir hreppar, er skeyttu ekki þessum áminn-
ingum, og hefur einn hreppur í Húnavatns-
sýslu [Svínavatnshreppur?] framhaldið ár-
lega líkri hejja- og penings-skoðun, sem
reglurnar ræða um, og launar nú orðið skoð-
unarmönnum sínum sanngjarnlega fyrir ó-
mök sín og fyrirhöfn við tjeðar heyja- og
gripa-skoðanir. þannig geta upphvatningar
í sveitum og sýslum haft mikilsverð áhrif
til eflingar búnaði í ýmsum greinum.
f>að sýnist því eiga vel við, að áminnztar
reglur komi fyrir almennings sjónir í blöð-
um vorum, ef það gæti vakið fleiri af lands-
mönnum til íhugunar og eptirbreytni til að
reyna að koma í veg fyrir það tjón og vand-
ræði, sem leiðir af heyskorti og peningsfelli,
og ættu búnaðarfjelög o. fl. að styðja að
framkvæmd máls þessa til almennings heilla.
Beglur um heyjaskoðun og penings-
ásetning m. fl. í Ilúnavatnssýslu.
1. gr. Hreppsnefnd hver skal á vori
hverju, er bezt þykir henta, hvetja búend-
ur hreppsins til þess að ástunda nauðsyn-
lega jarðarækt, og haganlega notkun allra
áburðarefna og hagtæring þeirra, ept-
ir því sem sem bezt virðist við eiga.
2. gr. Hún skal árlega hvetja búendur
til framsýni, ástundunar og atorku við öfl-
un heyja að sumrinu, og láta sjer annt
um að bæta úr því, ef einhver sökum veik-
inda eður af öðrum ástæðum, virðist ekki
geta aflað sjer nauðsynlegs heyforða, og
hafa nauðsynlegt eptirlit í því tilliti.
3. gr. Hreppsnefnd skal að vorinu á
almennum hreppsfundi láta hreppsbúa
kjósa hæfilega marga menn í hreppnum
til eptirlits með heyafla að sumrinu og til
heyásetningar og heyjaskoðanar að vetrin