Ísafold - 15.12.1886, Blaðsíða 2

og fyrir tunnuna af góðu korni, en í
slæma korninu smáa er xniklu meira af
hismi en í því stórgerða (með vænum
kornum). Bezt væri að kaupa ekki annað
en mjöl, ef maður mætti vera óhræddur
um, að það væri óspillt; því þá geldur
maður ekki undir hismið.
Enn fremur gæti orðið mikið gagn að
því, að kaupa sjer korn til skepnufóðurs,
eins og jeg hefi bent á áður f þessu blaði
(XIII 42).
Island er kjötland (sbr. »mörland«); hin
miklu afrjettarlönd mundu bera miklu meiri
fjenað en vjer höfum nú ; en það sem á ríður,
er, að skepnurnar sjeu í þeim holdum á
vorin, að sauðurinn verði 12 fjórðungar á
fæti að haustlagi eða þaðan af vænni. það
eru síðustu pundin, sem safna3t á skepn-
una, sem mestan bera arðinn bæði eigandan-
um hjer og kaupmanninum, sem á að
selja hana aptur á Englandi eða annarstað-
ar; flutningurinn þangað er jafndýr, hvort
sem kindin er feit eða mögur. Að geta
dregið fram sem mesta höfðatöluna að vor-
inu, hvað hungraðar og horaðar sem skepn-
urnar eru, virðist ekki vera það, sem fjár-
bændur eiga að keppast við; hitt mun í
rauninni hagfeldara og drýgra til frarn-
búðar, að hafa skepnurnar heldur færri,
en í góðum holdum.
En sje þessu þannig varið, má þá eigi
bera það traust til bænda hjer á landi,—
þá skortir ekki greind til þess—■, að þeir
hafi þá fyrirhyggju, að fækka við sig skepn-
um í tíma, meðan þær eru í fullum holdum
og nokkru verði, og setja ekki fleira á
vetur en þeir geta fóðrað vel ? Með
því móti getur greindan og fyrirhyggju-
saman bónda eigi vantað peninga til að
auka fóðurbyrgðirnar fyrir það, sem á
vetur er sett, með kornkaupum, en skaðinn
margfaldur, ef horfellir verður eða jafuvel
þótt skepnurnar dragist fram með lífi,
þróttlausar og úttaugaðar.
Um búskapar-samtök i Reykjavík.
I.
»Tekst þá tveir vilja« segir máltækið, og
bendir það til þess, hve kröptug samtök-
in sjeu. það mun heldur enginn bera á
móti því, að samtök og fjelagsskapur geti
skapað þá krapta, sem ómögulegt er að
framleiða á annan hátt.
En það liggur við, að hjer hjá oss megi
maður fyrirverða sig fyrir að hafa slík orð
á vörum. Maður má þá búast við, að
verða gerður hlægilegur fyrir það, að trúa
á afl fjelagsskaparins, með því að ótal
dæmi verði dregin fram til að sýna, að ein-
mitt fjelög og fjelagsskapur hefir leitt til
hruns, þar sem þó einstaklingurinn sam-
hliða hefir haldið við eða jafnvel sýnt fram-
farir í sumum greinum.
Elestir þekkja einhver slík sorgleg dæmi
þess, hvernig fjelagsskapur og samtaka-
tilraunir hafa misheppnazt hjá oss, eigi
sízt verzlunarfjelög, fiskiveiðafjelög og sam-
takatilraunir í þeim efnum m. fl. Ög þó
eigi sje nema það, að 2 menn eigi saman
bát, túnblett eða kú, þá er það optast van-
hirt og arðlítið.
En það eru eðlilegar orsakir til þess,
þegar fjélagsskapur misheppnast og lítið
verður úr samtökum ; það er ekki af því
að fjelagsskapurinn í sjálfum sjer sje eigi
hagkvæmur og góður. • Orsakirnar munu
optast fólgnar í því, að fjelagsskapurinn er
eigi stofnaður með nægri forsjá og fyrir-
j ^yggju ; að stjórn fjelagsins er eigi vel valin,
og að framkvæmdarstörfunum er eigi nógu
greinilega skipt.—f>að kann og að eiga sjer
' stað, að innbyrðis tortryggni leiði til óein-
; ingar í fjelagi. Athugaleysi og samtaka-
\ leysi leiðir optast af því, að fjelagsmenn
sjálfir skilja eigi eða misskilja tilgang fje-
lagsins.
Sje fjelagskapur, sem hefir þann aðaltil-
gang, að efla f járhag fjelagsmanna, byggður á
i vissum grundvelli, sem fyrirfram má sjá að
er nokkurn veginn stöðugur, mun þó við-
'gangur fjelagsins mest kominn ttndir því,
hverjum reglum það er bundið, hvernig
stjórnin er skipuð og hverjir starfsmenn
| fjelagsins eru. það er aðalatriði fyrir
hvert fjelag, að hafa í þjónustu sinni þá
menn, sem hafa þekkingu og áhuga á því,
1 sem er ætlunarverk fjelagsins.
Sje þeim fjelagsmönnum, sem bezta hæfi-
legleika hafa, falin fjelagsstjórnin á hendur,
má telja víst, að þeim fari betur úr hendi
að sjá um framkvæmdir fjelagsins og hafa
eptirlit með starfsmönnum þess, heldur en
, hverjum einstökum manni, sem miður er
til þess fallinn, eða síður hefir hentug-
leika til þess.
| í þeim sveitum hafa búnaðarfjelög þrif-
1 izt og haft góðan árangur,þar sem þeir bænd-
1 ur, sem hafa verið góðir og ötulir btimenn,
höfðu fjelagsstjórnina á hendi. Verzlunar-
fjelög hafa því að eins staðizt og haft góð-
an viðgang, að þau hafi haft ráðvandan,
hygginn og ötulan framkvæmdarstjóra
(kaupstjóra).
Væri t. d.hjer í Bvík að ræða um f jelagsskap
í landbúnaðarefnum, er eigi ólíklegt, að þeir
bræðurnir Jónassen.landlækn. Schierbeck, E.
Briem, G.Zoéga og þvfl. yrðu fyrir kosningu í
stjórnarnefnd. Slíkum mönnum mætti trúa
til að hafa á hendi búnaðarfjelagsstjórn
fyrir bæinn; þeir mundu hafa áhuga á hag
slíks fjelags, hagsýni til að sjá um fram-
kvæmd jarðabóta o. þvíl. á haganlegasta
hátt, og þekkingu á því, hvernig störfin
væru af hendi leyst.
II.
I Bvík eru nokkuð margar (um 60) kýr;
þó eiga fáir nema eina. Flestar eru þær
einar f húsi, mest 2—3 saman; en einvera
er nautpeningi mjög óeðlileg. Fjósin hljóta
að vera loptlítil eða köld, og er hvort-
*veggJa kúm mjög óhollt. Iiirðingin hlýtur
að vera kostnaðarsöm, og þó máske ófull-
komin; það kostar eins mikið að hirða eina
kú, eins og þó fleiri væru, að mestu
leyti.
Hey það, sem kúm í Bvík er ætlað til
fóðurs, er optast hirt í smáum hluturn og
sjaldan meira en eitt eða tvö kýrfóður lát-
in saman. Af því leiðir, að heyið verkast
ekki eins vel og í stærri stæðum, þar sem
mikið er borið saman; það myglar og rekj-
urnar utan við á alla vegu verða að til-
tölu við heymegnið mikið meiri. En skemmt
fóður og óholl hús hljóta að hafa mjög
skaðleg áhrif á heilsu kúnna og gæði
mjólkurinnar.
það er þvf mjög eðlilegt, að kúm í Bvík
sje hætt við lungnaveiki og að sýkjast um
burðinn, svo þær annaðhvort drepast al-
veg eða verða gagnslitlar, eins og raun er
á. Skaðinn er þá því tilfinnanlegri, sem
menn annaðhvort missa aleiguna eða
helming af kúpeningi.
Hvergi hjer á landi væri meiri þörf á og
eins hægt að nota kúalífsábyrgð eins og í
Beykjavík. Skyldu bæjarbúar eigi geta
komið á slfku lífsábyrgðarfjelagi sín á
milli ?
það væri líka heillaráð, að kúa-eigendur
bæjarins kæmu á fjelagsskap í kúahirðing-
unni og grasræktinni. það væri mikil bót
að því, þó að eins næstu nábúar kæmu sjer
saman umaðhafa sameiginlegt fjós og hlöðu;
en þó væri sjálfsagt æskilegast.að allar kýr
bæjarins væru í 2—3 fjósum. Að því væri
svo margvíslegur hagur. Fjósið heilnæm-
ara, og gæti það munað svo miklu, að
kýrnar yrðu hraustari og síður hætt við
faraldri; hirðingin betri og ódýrari; húsin
sjálf miklu ódýrari að tiltölu fyrir hverja
kú; heyið færi betur með sig; mygla og rekj-
ur að tiltölu minni; áburðurinn færi betur
með sig, yrði drýgri. Einn maður gæti að
mestu leyti dugað til að hirða um 20—30
kýr, ef húsin væru haganlega gerð og vatn
innanhúss. Bærinn yrði laus við óhollust-
una af hinum mörgu haugum og hlandvilp-
um, sem nú er næstum eins margt af og
kúnum, og það skýlislausum. Hinn eini
ókostur vœri, að lengra yrði í fjósið að