Ísafold - 15.12.1886, Blaðsíða 1

Sblit 51 á iEiSTitndafsniorjna. Ver3
írjanjsins (55-GQ arkai 4kr.: eriendis
5 kr. Borjist fjrir miíjan jílímánní.
ÍSAFOLD.
(sknfl) hnndin ti3 árámót. í
ld nema komin sie til nlg. Ijrir L akt.
ilgreifnlnstola > Isafoid:
XIII 52.
Reykjavik, miðvikudaginn 15. des.
1886.
205. Nokkur orð um mataiæði (niðurlag).
206. Um búskapar-samtök í Reykjavík.
207. Litil bending út af atvinnuskortinum.
208. Nokkrar athugasemdir um gjaldamál (niðurl.). 1
Kvennaskólinn í Reykjavík. Auglýsingar. ;
------------------------------------------------i
Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I—2 j
Landsbankinn opinn hvern virkan dag kl. I—2.
Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 12 — 2
útlán md., mvd. og ld. kl. 2—3 |
Sparisjóður Rvíku'r opinn hvern mvd ogld. kl. 4—5 (
Söfnunarsjóður Rvíkur opinn 1. mánud. i
hverjum mánuði kl. 4—5
_____________________________________________ I
Veðurathuganir í Reykjavík, eptir Dr. J. Jónassen
| Hiti (Cels.) Lþmælir Veóurátt.
nóv. |ánóttu|umhád. fm. | em. fm. | em.
M. 8.1- - 8 = 5 29, 29,■ N h b N hvb
F. 9- - - 10 = 9 29,3 29,2 k» b 0 b
F. 10.! - - 8 = 4 29,3 29,1 0 b A hv
L. 1 L| “ - 3 0 29,3 29,5 A hv b A h b
S. ‘2. - - 4 — 2 29.7 29,91A h b A li b
M. ‘3.1- - 5 4- 1 29,9 3°, Na hv b , Nu h b
í>. 14.I - - 7 -7- ö 3°,i 30,2 0 b 1 J b
Framan af þessari viku var talsverðnr kuldi og
var hvasst norðanveður til djúpa, þótt lyngt væri!
hjer. Seinni part vikunnar hefir verið hæg austan-
átt og frostlítið, optast bjart og heiðskírt veður. í !
dag 14. fegursta veður, logn.
Nokkur orð um mataræði.1
Eptir
I
landlœkni Schierbeck.
II.
Framangreindum matvæla-samsetningum
má auðvitað víkja við á ýmsa vegu; jeg
ætla jpví nii að minnast á nokkur matvæli,
sem geta komið til greina við samsetn-
inguna.
J>að er meiri næring 1 söltuðu kjöti en
nýju, og enn meiri næring í reyktu kjöti
en söltuðu.
Hrossakjöt er allt eins næringarmikið og
annað kjöt; það er ná farið að nota það
mikið til manneldis í öðrum löndum hin
síðari árin; reyndar slægist efnað fólk
ekki mikið eptir því; en það er mest því
að kenna, að erlendis fæst varla hrossakjöt
öðru vísi en af gömlurn og úttauguðum húðar-
bikkjum eða jafnvel af veikum skepnum
stundum; hjer á landi, þar sem opt má
fá kjöt af ungum hrossum fyrir gott verð,
ætti vissulega að nota það meira en ná
er gjört til manneldis.
I lungum og lifur er miklu meira eggja-
hvítuefni en í kjöti; en lungu eru nokkuð
tormelt.
í blóði er nærri því eins mikið eggja-
hvítuefni og í kjöti, en mikið lítið af
feiti; það er samt rnikið gott næringar-
efni, og það er ánægja að sjá, hvað vel
það er notað hjer á landi fremur en
víða annarstaðar.
I mjólk er bæði eggjahvítuefni, feiti og
kolahydröt, og það í hæfilegu hlutfalli;
það er fullt eins mikil næring i 3 mörk-
um af mjólk eins og 1 pundi af kjöti.—
I reglulegri kjötsúpu eða soði eru nærri
því engin næringarefni, því að við suð-
una á kjötinu fer að eins nokkuð af
bragðefnunum í kjötinu út í vatnið, en nærri
því ekkert af eggjahvítuefnunum. þegar búið
er til reglulegt kjötseyði (bouillon), er
heimtað, að öll feiti, sem rennur út í
soðið úr kjötinu eða mergnum, sje fleytt
ofan af svo vel sem hægt er. Aptur á
móti er auðvitað mikil næring í súpu, sem
er látin halda allri feitinni eða sáð er
út á grjónum eða jafnvel hafðir í kjöt-
snúðar.
Kaffi er mjög þýðingarlítið sem reglu-
legt næringarefnij; það sem helzt er nær-
ing að í kaffibaununum, er sterkjan, sem
er í kaffigromsinu, sem víða er fleygt,
en hjer á landi mun það víða verið gefið
kúm, og er það skynsamlega gjört. En
hins vegar er góður kaffibolli heitur mikið
hressandi fyrir fólk, sem er þreytt eptir
erfiða vinnu eða yfirkomið af kulda, og er
kaffi að því leyti takandi langt fram yfir
breDnivín. Meðan vjer höfum eigi annað
betra að gefa sjómönnum, sem koma þreytt-
ir og kaldir af sjónum, væri ekki gustuk
að gjöra þeim örðugt fyrir að afla sjer
kaffisopa. Aptur á móti ætti hver hygginn
húsbóndi að gjöra sjer allt far um að
minnka hina langt of tíðu og allsendis ó-
þörfu kaffidrykkju, sem víða á sjer stað
hjer á landi. Að veita 10 manns kaffi 3,
4, eða jafnvel 5 sinnum á dag með sykri
og rjóma kostar dálaglegan skilding um
árið; auk þess er ósiður að hafa rjóma í
kaífi; það missir þá sitt eiginlega hress-
andi kaffibragð; það er miklu betra að
strokka smjör úr rjómanum og borða það
með fiskinum; þar á feitmetið við.
Nú munum vier virða fyrir oss hið sanna
næringargildi kjöts og kornmatar í saman-
burði við algengt verðlag á þessum mat-
vælum t. d. á Englandi og hjer á landi.
Með því að verðið er sífelldum breyting-
um undirorpið, þá er auðvitað, að slíkur
samanburður getur ekki orðið áreiðanleg-
ur öðru vísi en að aðalatriðunum til:
England. 50 pd af vel feitu sauðakj. á °/60=2 5 kr.
500 pd af mjöli á °/06= 25 kr.
50 pd af vel feitu sauðakj.
=6'/2pd eggjahv. 4-16pd feiti
500 pd af
mjöli =50 — — -|- 330pd sterkj,
/ 16 pd af feiti = 12—13 pd af kolefnit
'330 ---sterkj.= 130 pd —kolefni/
Af þessu sjest, að á Englandi hefir mjöl
fyrir jafnmikið verð langtum meira sann-
arlegt næringargildi heldur en kjöt—, og
er þó feitin í mjölinu jafnvel eigi talin
með. þarf því ekki lengra að fara til að
skilja hvernig á því stendur, að erfiðis-
menn í öðrum löndum borða svo mikið af
brauði með smáum skömmtum af kjöti. Hið
mikla verð á kjöti í öðrum löndum stafar
því eigi svo mjög af því, að kjöt sje svo
kjarngóð fæða í raun og veru, heldur miklu
fremur af því, að mönnum þykir kjötmeti
gott eða ímynda sjer að kjöt sje svo holl
og kjarngóð fæða.
Island. 50 pd af vel f. sauðakj. á °/20 = 10 kr.
I25pdafmjöli á °/08 =Iokr.
50 pd af vel íeitu sauðakj.
= ö’/apdeggjahv. + i6pd feiti
I25pd
afmjöli^iz'/a— — -j-82J/2pdsterkj.
/16 pd af feiti =12- 13 pd af kolefni 1
'82>/2----sterkj.= 32’/2 — — kolefni /
Af þessu má sjá, að jafnvel hjer á ís-
landi, þar sem kjöt er svo ódýrt, og brauðið
svo dýrt, þá er mjöl samt sem áður hjer
um bil helmingi drýgra til matar eða helm-
ingi næringarmeira en kjöt eptir verði.
það mætti því spara mikið á heimilum
með því minnka við sig nautn þess konar
matvæla, sem geta að vísu verið þægileg
fyrir góminn, en eru þó eigi nauðsynleg
til þess að halda við fullu fjöri og gera
sjer lífið sæmilega notalegt hvað mataræði
snertir, og í annan stað með því að leggja
meira korn til heimilisins, einkum til
sveita, þar sem menn neyta víða kjöts í
óhófi. Pln í kornkaupum ríður á að taka
til greina, að hið bezta korn og þyngsta
í viktina verður í rauninni ódýrast; því
flutningsgjaldið hingað til lands er jafn-
mikið fyrir tunnuna af slæmu korni eins