Ísafold - 18.01.1888, Síða 1

Kemur út á miðvikudags-
morgna. Verð árgangsins
(60 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrirmiðjan júlímán.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifl.) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útg. fyrir l.okt. Afgreiðslu-
stofa i Isafoldarprentsmiðju.
XV 3.
Reykjavik, miðvikudaginn 18. jan.
1888.
9. Blaðamennska á Englandi. Fyrirlestur um
íslenzkan skáldskap nú á tímum.
10. Fyrirlestur um búnaðarmálefni. Fyrirlest-
ur um bjargráð í sjávarháska
11. Vegurinn nýi. Ymislegt. Hitt og Jretta.
12. Auglýsingar.
Forrgripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I—•?
Landsbankinn opinn hvern virkan dag kl. I —2
Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 11—2
útlán md„ mvd. og ld. kl. 2—3
Söfnunarsjóður Rvikur opinn I. mánud. i
hverjum mánuði kl. 4—5
Veðuratliugainrí Reykjavík, eptir Dr.J. Jónassen
Jan. j< Hiti (Cels.) Lþmælir Veðurátt.
inóttu|umhád. fm. | em. fm. | em.
M.u. + 5 + 7 29,4 29,7 Sa liv d S h d
F. 12. + 0 0 >9,9 3°, Sv h b 0 d
F. 13. + 4 + 6 29,8 29,6 Sa hv d Sa hv d
L. 14. H" 2 -t 3 29,6 3°, SSv hv d Sv hv d
S. 1 v + I + 2 30.3 30,6 S h d S h b
M. 16. O + 1 3o,4 30,3 A h d () d
f*. 17. +- 3 0 3°,6 3» ,6 0 d l0 b
Alla þessa viku hefir vindur optast blásið frá
suðri eða landsuðri, stöku sinnum brugðið fyrir
á útsunnan (Sv); h. 13. var hjer rokhvasst á lands.
með úrhellis-rigningu; daginn eptir var rokhvasst á
útsunnan um tima fyrir hádegi með haglhryðjum;
síðan hægur á landsunnan með mikilli rigningu
dag og nótt. í dag 17. blæjalogn og fagurt sól-
skin. Loptþyngdarmælir stendur mjög hátt.
Blaðamennska á Englandi.
ir.
(Niðurlag).
sEinkum er það þó á ófriðartímum, að
ensk blöð mega sín fjarskalega mikils.
«Times» rjeð því, að Krimstríðið var hafið
(1854); stjórnendurnir hikuðu, Times var
á því að hefjast handa, og þá var ófriður-
inn ráðinn. Allan þann tíma, sem ófrið-
urinn stóð, mátti Times sín svo mikils
meðal þjóðarinnar, að það var eius og það
hefði alræðisvöld; parlamentsins gætti
rniklu minna. Kaglon lávarður, yfirhers-
höfðingi hins enska liðsafla á Krinr, varð
að lúta frjettaritara Times, William Russel,
er lýsti svo rjett og glöggt, hvernig högum
horfði í viðureigninni við Kússa, að það
varð til þess að forða hernum við gjör-
'Samlegri tortímingu.
f>egar svo ber undir, eins og þá, að
mikið er í húfi, horfa ensk blöð ekki í
neinn kostnað, og stjórnin er ekki fær um
að etja kappi við þau, af því að hún má
ekki fara út fyrir það, sem veitt er í
fjárlögum. f>au borga 6000 til 18000 kr.
fyrir eina hraðfrjett og fyrir þann for-
göngurjett, að vera á undan öllum öðrum.
Fyrrum voru blöðin ekki forkólfar al-
menningsálitsins, heldur að eins fulltrúar
þess. En upp frá því, er þau urðu fylli-
lega sjálfstæð og allsendis óháð bæði þingi
og stjórn, hafa þau tekið á sig þá miklu
ábyrgð, að stýra almenningsálitinu, og þar
sem svo margir ágætismenn standa þar
við stýrið, þá er ekki gott að neita því,
að sú forusta sje þar vel niður komin.
A þingi kemur ekki fram nokkurt mál,
er eigi hafi verið rætt áður til fullnaðar í
blöðunum ; þau hafa skoðað það og velt
því fyrir sjer á alla vegu. Ekkert það
nýmæli er rætt og samþykkt á þingi, er
eigi sje ávöxtur af því, sem gróðursett
hefir verið í leiðbeiningar-greinum stór-
blaðanna.
Blöðin, bæði í höfuðstöðum og út um
land, hafa tvöföld áhrif á landsmál og
stjórnaratferli. Blöðin fræða stjórnina um,
hvernig í þjóðinni liggur, þegar skoðanirnar
fylkja sjer og gangast að ; og fyrir leið-
beining blaðanna getur þing og stjórn farið
nærri um straummagn almenningsálitsins.
Blöðin hafa kveðið niður allt pukur við
hirðina, á þinginu, í skrifstofum sendi-
herranna og auðkýfinganna. Allt gerist
nú í dagsbirtunni; allt er opið og öndvert
fyrir ritstjórunum.
I hverjum enskum bæ eru nú dagblöð,
er hafa fylgt dæmi blaðanna í höfuðstaðn-
um, og eru mikils metin, eins og þau, og
eiga mikið undir sjer. Blöð út um land
eru stórauðug og hjer um bil eins fróð um
það sem gerist í heiminum eins og blöðin
í Lundúnum. Blað í Manchester hefir
fram undir 1 miljón kr. í árstekjur.
Meiri háttar ritstjórar eru í hávegum
hafðir af helztu og mestu mönnum lands-
ins. þeirra ráða er leitað og opt farið
eptir þeim. Enskir ritstjórar eru óhlut-
drægir og sjálfstæðir, og láta persónulega
vináttu eða hagsmuni sjaldan hafa áhrif
á sig.
Blöð hafa takmarkalaust frelsi í Lund-
únum ; en þau eru líka svo smekkvís og
hyggin, að vanbrúka það ekki. |>að er þess
vegna varla nokkurn tíma nema ómerkileg
blöð, sem verða fyrir lögsókn«.
Fyrirlestur um ástand íslenzks
skáldskapar nú á tímum hjelt hr.
cand. juris Hannes Hafstein í Goodtempl-
arahúsinu hjer í bænum 14. þ. m. Áheyr-
endur hjer um bil eins margir eins og þar
komast fyrir.
Hann lýsti fyrst lauslega kveðskap hinna
helztu skálda, er nú eru uppi hjer á landi:
Gríms Thomsens, Matth. Jochumssonar,
Steingr. Thorsteinssons, Benidikts Grön-
dals og Jóns Ólafssonar. Gísla Brynjólís-
son nefndi hann að eins á nafn, en minnt-
ist ekkert á kvéðskap hans. Pál Ólafsson
nefndi hann alls ekki.
Hann fór víða snjöllum orðurn um kosti
á skáldskap þessum, og var drengilega
djarfmæltur og berorður um ókostina. Sumt
í dómum hans virtist þó miður vandlega
skoðað eða rækilega íhugað.
þegar hann hafði lokið við þessa Ijóða-
smiði, minntist hann lauslega á þá tvo
skáldsagnahöfunda íslenzka, er nú fengj-
ust við ritsmíð : Jónas Jónasson og Gest
Pálsson, og þótti honum miklu meira
koma til Gests.
Niðurstaðan var sú, að íslenzkur skáld-
skapur væri á apturfararskeiði eða nær
því í fullkomnu dái nú sem stendur, og
lýsti það sjer bezt í því, að þjóðskáld vor
væri nú hjer um bil alveg hætt að yrkja
annað en erfiljóð, misjafnlega merkileg,
eins og opt vill verða um þann kveðskap.
Enda ætti það vel við, þar sem kveðskapur
sá, er nú væri að líða undir lok, hefði
hneigzt mest að einstrengingslegum þjóð-
ernisátrúnaði, er heimurinn nú, öld raf-
magns og gufuafls, væri löngu farinn að
sjá að ekki væri annað en reykur. Með
öðrura orðum: yrkisefnið væri orðið úrelt;
það fyndu skáldin ósjálfrátt, og því væri
þau þögnuð. þetta mundi vera aðalorsök
hinnar miklu ördeyðu í íslenzkum skáld-
skap nú á tímum; annað, sem allt af stæði
honum fyrir þrifum, væri fátækt landsins
og einstæðingsskapur, og ekki sízt það,
hvað skáldskapur væri hjer í litlum metum
hjá heldri mönnum einkanlega, í saman-
burði við það sem annarstaðar gerist.
Endurreisn íslenzks skáldskapar væri
undir því komin, að skáldin fengju nýjar
hugmyndir til yrkisefnis, í stað hinnar
úreltu, eða að upp risu ný skáld með