Ísafold - 11.07.1888, Síða 3

127
ins 1873, sem varð til þess, að landið fjekk
þá stjórnarskrá, sem það hefir nó, og seg-
ir: ávinningur fæst ekki með því að stæla>
heldur með því að reyna lag og brúka sain-
komulag við hinn málsaðiiann, sem öll völd-
in eru hjá.
Hvað á þá að gjöra í stjórnarskrármál-
inu? Á þá að byrja nýja stjórnardeilu?
f>eir eru til, sem segja já, eða að minnsta
kosti á að boða til fundar á þingvelli og
slá því föstu þar, hvað gjöra skal. En er
nokkursstaðar hægra að leiða f ljós al-
mennan vilja kjósenda en í hverju kjördæmi?
Og er nokkur staður orðinn jafn hentugur
til almennrar samkomu og Reykjavík?
Mundu fornmenn ekki nú kjósa hana fyrir
samkomustað ? En hefur allur þorri al-
mennings þann áhuga á þessu máli, að
hann vilji sækja almenna samkomu?
það er hátíðlegt, þegar þjóð rís upp af
frjálsum vilja, og heldur almenna sam-
komu, til að hrinda af sjer harðstjórn eða
ánauðaroki. það erminna hátíðlegt, þó fá-
ir menn sjeu kallaðir saman, af einstökum
mönnum, til að samþykkja vilja einstakra
manna.
Hvað á þá að gjöra í stjórnarskrármál-
inu? A að hefja nýja stjórnarskrárdeilu?
Herra J. S. og fleiri segja já, það gjörir
Fensmarkshneixlið og lagasynjanirnar. Já
Fensmarkshneixlið er slæmt, og von að
allir landsbúar sjeu gramir yfir því, og það
er jeg líka; en til þessarar stundar hefi
jeg ekki getað sjeð, að annað verði við það
gjört, en að þola það eins og bit, 1 von
um, að það verði það fyrsta og síðasta
hneixli af líku tagi í stjórnarsögu lands-
ins. Sízt get jeg álitið, að bætt verði úr
fjártjóninu með því, að ausa út margföldu
fje í árangurslausri stjórnarskrárbaráttu.
20,000 krónur er of mikið fje fyrir oss að
missa, sem erum fjevana til flestra efna.
En 18,000 kr. annaðhvort ár fyrir auka-
þing er því heldur of mikið.
Lagasynjanir eru leiðinlegar. En jeg
held, að eina ráðið við þeim sje, að gjöra
lögin svo úr garði, að ekki sje ástæða til
að synja þeim um staðfestingu, og standa
svo fastur fyrir. Hitt held jeg, að ekki sje
hugsunarrjett nje skynsamlegt, að segja : af
því að konungur vill ekki skrifa undir lög,
sera hann með engu móti getur sagt um,
að honum sje ómögulegt að skrifa undir,
og sem snerta landsbúa sjálfa eingöngu, þá
ætla jeg að heimta af honum að skrifa
undir stjórnarskrá, sem hann segir að brjáli
skipulagi alls ríkisins, og sem hann aldrei
geti undirskrifað, og undir eins láta hann
skuldbinda sig til, að skrifa undir hvað sem
jeg vil. Er það ekki eins og jeg segði við
mann: af því að þú neitar mjer um þetta
lítilræði, þá ætla jeg að láta þig gjöra fyr-
ir mig hvað sem jeg vil, einnig það, sem
þú segir, að þjer sje ómögulegt! Er þetta
þó ekki hugsunargangur þeirra, sem byggja
stjórnarskrárdeilu á lagasynjunum ? Eða
er það misskilningur minn ?
Hvað á þá að gjöra í stjórnarskrármál-
inu? Á þá að byrja nýja stjóruarskrár
baráttu? Hver, sem segir já við þessari
spurningu, verður fyrst af öllu að benda á
áreiðanlegan forvígismann, pólitiskt stór-
menni, sem ekki einungis hefir þá hæfileg-
leika, sem til þess þarf, heldur það sem
jafnvel skiptir mestu: hefir traust þjóðar-
innar yfir höfuð, svo hún felur sig örugg
leiðslu hans. En hvar er þetta stórmenni?
I tvísýnum og vonarlausum bardaga, eius
og þessum, dugir ekki, að margir sjeu for-
ingjar, sem hver þykist öðrum jafnsnjall-
ur. f>á þarf annað og meira en að vera
tannhvass og hreykinn í blöðum. Oghvaða
stórræði getur þjóð vor unnið, hversu vel
sem hún væri leidd?
Á samt að byrja nýja stjórnarskrárdeilu?
Er þá ekkert í ástæðum landsins því til
fyrirstöðu, að bendla það sem stendur við
kostnaðarsama stjórnarskrárdeilu ? Hagur
landsins hefir um langan tíma eigi verið
jafnískyggilegur og nú. Hafís hefir í mörg
ár lagt landið í dróma, og harðindi, sem
leitt hafa af honum, hafa minnkað eignir
landsbúa um mörg hundruð þúsund, ef ekki
margar miljónir króna, og komið sumum
hjeruðum í það ástand, að þau hafa orðið
að fá lán úr landssjóði til að draga lífið
fram, en kaupstaðarskuldir alstaðar úr hófi.
Gjöld til landssjóðs fara æ minnkandi, og
er farið að eyða því innstæðufje, sem búið
var að safna. Er því enginn kostur á, að
borga kostnað af aukaþingum, sem enginn
veit hvað geta orðið mörg, nema með því,
að leggja skatta eða tolla á landsbúa, sem
nú finnst að þeir ekkert hafi að missa.
Pir það þá vilji þeirra ? f>eir verða að átta
sig á því, og ráða til fulls við sig, að taka
afleiðingunum með þolinmæði, hverjar sem
þær verða. Að byrja alíkt, en verða að
hætta við engan árangur, er hraparleg
óför. (Niðurl.).
Fyrirspurnir og svör.
1. Hvernig er sveitarstyrkur formlega eptir
gefinn? Getur sveitarstjórn, hvernig sem á-
statt er, eptirgefiö styrkinn, ef þiggjandi óskar
þess, eða ef sveitarfjelagið getur með því að
eptirgefa styrkinn, losast við þiggjandann, þ. e.
framfærslu hans?
2. Geta viðkomandi sveitarstjórnir ekki kom-
ið neinni ábyrgð á einstaka menn, hvort heldur
það eru ættmenn, landsdrottinn eða aðrir, sem
styrkja öreiga fátæklinga og fjölskyldumenn til
að halda við jörð og búskap í öðrum hreppi en
þeir eru sveitlægir, í þeim tilgangi að þeir má
ske geti orðið sveitlægir í dvalarhreppnum og
þá þar til þyngsla ? Bða er ekki ástæða til að
hreppsnefndir geti bannað slíkt, þegar þess eru
dæmi?
3. Geta umboðsmenn þjóðjarða neitað að
greiða hreppstjórum borgun fyrir upplestur á
auglýsingum i þarfir umboðsins? eða nær ekki
landshöfðingjaúrskurður 15. febr. 1883 til allra
umboðanna? Eða stendur hann ekki órask-
aður ? Tyro juris.
4. í 3. gr. víngveitingalaganna stendur :
„Lyfsalar mega því að eins í smærri skömt-
um selja, að það sje optir læknis forskript“.
Nú vill stundum svo til, að ómögulegt er að
nálgast portvín eða sherry úr apótekinu; ann-
að er það, að þessi vín eru ekki allt af til í
apótekinu.
Eru kaupmenn brotlegir, ef þeir láta þessi
vín úti eptir „læknis forskript11, þótt minna
sje í einu en 3 pelar, þegar svo stendur á eins
og að ofan er sagt? V.
♦ *
Svör: 1. Með ályktun hreppsnefndar. Ilrepps-
nefndir hafa fullt vald til að gefa upp sveitar-
styrk. En misskilningur er það hjá spyrjand-
anum, ef hann heldur, að hreppsnefnd geti með
slíkri uppgjöf afmáð þá afleiðing af löglega
veittum sveitarstyrk, að þiggjandanum verður
ónýt til sveitfestis öll vera hans í dvalarhreppn-
um þar á undan, ef skemmri er en 10 ár sam-
fleytt. En upp frá þeim degi, er styrkurinn er
upp gefinn, getur þiggjandinn farið að vinna
sjer sveit á ný í dvalarhreppnum og orðið þar
sveitlægur að 10 árum liðnum þaðan í frá, ef
hann þiggur eigi aptur á þeim tíma.
2. Sveitarstjórnir hafaekkert vald til að fyrir-
muna einstökum mönnum að halda öreigum frá
sveit, í hvaða tilgangi sem það er gjört, og er
það fyllilega ábyrgðarlaust að lögum.
3. Hreppstjórar eiga fulla heimtingu á borg-
un fyrir upplestur á auglýsingum, sem umboðs-
menn biðja þá fyrir, samkvæmt 4. gr. laga (nr.
3) 13. jan. 1882. Hinn tilvitnaði landshöfð-
ingjaúrskurður stendur óraskaður.
4. Með þvi að lögin undanþiggja einmitt Iyf-
salana eina frá hinu almenna bauni til kaup-
manna gegn vínsölu í smærri skömmtum en 3
pelum í einu, og það með þvi skilyrði, sem þar
er nefnt („læknis forskript11), þá er smáskammta-
vínsala vafalaust ólögleg hverjum manni öðrum,
sem verzlun rekur. Enda mun það trauðla getaað
borið, að neinum verði ráðafátt að eignast hinn
lögboðna skammt (3 pela), ef líf eða heilsa ligg-
ur við eða yfir höfuð sönn nauðsyn krefur, —
annaðhvort af sjálfs sin rammleik eða með góðra
manna hjálp.
Hitt og þetta.
Sóttnæmi af hundum. Eáir eru svo fá-
Iróðir nú orðið hjer á Iandi, að þeir viti ekki,
að folk fær hjer hina voðalegu sullaveiki af
hundum. Hitt mun fáheyrt, sem sagt er frá í
áreiðanlegum blöðum norskum, að þess gerðist
dæmi þar í haust, í Norvegi, að illkynjuð kverka-
bólga á mönnum (diphtheritis) barst með hundi
bæja á milli. J>að kora hundur í afskekkt kot,