Ísafold - 31.10.1888, Blaðsíða 1

Kemur út á miðvikudags-
morgna. Verð árgangsins
(60 arka) 4 kr.; erlendis5kr.
Borgist fyrirmiðjan júlímán.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifl.) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útg. fyrir l.okt. Afgreiðslu-
stofa i Austurstrirti 8.
XV 61.
Reykjavík, miðvikudaginn 31. okt.
1888.
201. Frjettir. „ísland að blása upp“. (J>orv.
Thorodds.).
202. Læknishjálp smáskammtalækna og skottu-
lækna. (Schierbeck).
203. •}" öisli Brynjólfsson (kvæði).
204. Auglýsingar.
Austanpóstur fer á morgum.
Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. i—•>
Landstiankinn opinn hvern virkan dag kl. i —2
Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 12—2
útlán md„ mvd. og ld. kl. 2—3
Söfnunarsjóðuiinn opinn I. mánud. i
hverjum mánuði kl. 4—5
Veðurathuganirí Reykjavik, eptir Dr. J.Jónassen
okt. Hiti (Cels.) Lþmælir Veðurátt.
ánóUujum hád. fm. em. | fm. em.
M.24 2 0 3o,> 3°,2 N hv b N hv b
F. 2 5- -F 5 0 3°,2 10,2 N hv b N h b
F. 26. -T- S +2 30, 29,6 A hv d A hv d
L. 27. + I + 3 28, 28,8 A hv d A h d
S. 28. + 5 + s 29,8 29,i N hv b A h d
M.2q. + 3 + 3 29, i 29,6 N h b O b
1>. 30. -Í- 1 + 1 29,9 29,9 N hv b N hv b
Alla vikuna hefur verið norðanátt, optast
hvass; stundum gengið til landuorðurs litla
stund eða gjört logn hjer, þótt stórviðri hafi
verið úti fyrir. í dag 30. hvass á norðan,
bjart veður.
Reykjavík 31. okt. 1m8.
Æðstu verðlaun á sýningunm í
Khöfn-: minnispening úr silfri, hefir enn
fremur landlæknir G. Schierbeck fengið
fyrir matjurtir, »er bera vott um hans mik-
ilsverðu framkvæmdir til eflingar garðyrkj-
unni«—segir í verðlaunadómsatkvæðinu.
jjeir tveir aðrir, er fengu æðstu verð-
laun fyrir íslenzka sýnismuni, voru, eins
og áður er getið, Tryggvi Gunnarsson fyr-
ir lýsi, og konsúl Gram á Dýrafirði fyrir
saltfisk og fiður.
Konráð Maurer., Hinn ágæti vís-
indamaður og alkunni Islands vmur, pró-
fessor Konráð Maurer, fjekk í vor lausn
frá kennslustörfum sínum við háskólann
í Múnchen sakir ellilasleika. J>etta varð
tilefni til þess, að konungur vor sæmdi
hann kommandör-krossi dannebrogsorð-
unnar, eptir tillögu Nellemanns, ráðgjafa
Islands. Um sama leyti sendu nokkrir
danskir og íslenzkir vísindamenn í Kaup-
mannahöfn honum ávarp. 1 því votta
þeir honum alúðarþakkir fyrir allan starfa
hans og framkvæmd í því að skýra
norræn lög, sögu og málfræði, og í
því að kenna lærisveinum sínum að feta
í sín fótspor, svo og fyrir alla hjálp og
góðvild, sem hann hefir sýnt dönskum og
íslenzkum vísindamönnum, bæði ungum og
gömlum, sem komið hafa til Munchen, og
að lokum óska þeir, að Maurer megi auðn-
ast aldur og heilsa til þess, að ljúka við
rannsóknir sínar um forn lög íslenzk og
norræn, og segjast telja nafn hans meðal
hinna fremstu í norrænum fræðum.
Undir ávarpinu standa meðal annara
Nellemann ráðgjafi, leyndarráð A. Fr.
Krieger, flestir prófessorar við háskólann,
sem kenna lögfræði eða málfræði, dr. juris
V. A. Secher, og af íslendingum dr. Yil-
hjálmur Finsen, Eiríkur Jónsson vicepró-
fustur, dr. Finnur Jónsson o. fl.
„ísland að blása upp“.
Eptir
porvald Thoroddsen.
I.
Eins og mörgum mun kunnugt, hefir síra
Jón Bjarnason í Winnipeg nýlega gefið út
bækling, sem heitir tlsland að blása upp«.
I fyrra hluta bæklings þessa eru tekin
fram nokkur sundurlaus atriði um eyðingu
byggða og skóga á íslandi, og út af þeim
dregnar mjög svo geigvænlegar ályktanir.
Bæklingurinn sýnist bera það með sjer,
að höfundurinn er annaðhvort ekki nægi-
lega kunnugur landi og þjóð, eða hefir ekki
hugsað málið nógu rækilega, áður en hann
fór að skrifa. Aðferðin er alveg hin sama
eins og hjá ýmsum útlendum ferðamönn-
um ; þeir henda á lopti einstök atvik, sem
fyrir augun ber, gjöra þau að algildum
reglum, og spinna og tvinna svo út úr því
langar romsur; en niðurstöðuatriðin verða
þá ýmisleg, eptir tilfinningu og skapferli
höfundarins í svipinn.
í ræðu sinni leggur sjer Jón út af hin-
alkunna texta: »heimur versnandi fer«, en
heimfærir hann þó sjerstaklega upp á ís-
land og Islendinga.
það hefir verið almenn hjátrú hjer á
landi, að öllu væri að fara aptur,—og svo
mun reyndar víðar vera; því góður er hver
genginn ; menn eru svo gjarnir á að hugsa
sjer, að í öndverðu hafi verið glæsileg gull-
öld í stóru sem smáu, og allt hafi verið
svo ágætt á dögum feðra þeirra. f>ess
vegna segir líka gamla fólkið: »öðruvísi
var það í mfnu ungdæmi«.
þessa trú aðhyllist síra Jón Bjarnason
fullkomlega. Hann kemst að þeirri niður-
stöðu, að Island eigi sjer engrar viðreisn-
ar von, allt sje að ganga úr sjer, og inn-
an skamms verði hólminn orðið óbyggilegt
sker. það er því ekki um annað að gera
fyrir íslendinga, að hann ætlar, en að flýta
sjer hið bráðasta til Vesturheims.
f>eir, sem halda því fram, að jíslandi
sje að fara aptur, og að það sje að verða
óbyggilegt, telja vanalega þær ástæður
fyrir máli sínu, að skógarnir sjeu að hverfa,
að jarðvegurinn sje að blása upp, að ár-
ferðið sje að ver3na, að jöklarnir sjeu að
aukast, að hafísinn sje meiri en áður og
komi optar, að hjer sje óbærilega kalt, að
eldfjöllin ætli að gera út af við þjóðina o.
s. frv.
það er öllum kunnugt, að Ari fróði seg-
ir í Islendingabók, að Island hafi á land-
námstíð verið viði vaxið milli fjalls
og fjöru. J>að er engum efa bundið, að
skógar hafa verið hjer til forna miklu
meiri en nú; en það var orðið langt liðið
frá fyrsta landnámi, þegar Ari ritaði, og
hefir hann eflaust farið eptir munnmælum
alþýðu og gert of mikið úr skógunum á
landnámstíð. Mestur hefir skógurinn ver-
ið upp til dala og fjarri sjó, en sumstað-
ar hefir enginn skógur verið, t. d. á Strönd-
um og flestum útkjálkum landsins, þar
sem rakasöm hafviðri voru mikil. Skóg-
ur þessi hefir aldrei verið annað en kjarr-
skógur, lágur og lítilf jörlegur; fauskarnir f
inógröfunum sýna það bezt. Arngrímur
ábóti segir með berum orðum: »skógr er
þar enginn utan björk ok þó lítils vaxtar«.
Síra Jón Bjarnason tekur það trúanlegt,
að hafskip hafi fyrrum verið smíðuð úr
íslenzkuin efnivið; en hinar fáu sagnir um
það í sögunum eru eflaust þjóðsögur, sem
ekki hafa við neitt að styðjast; ef svo
hefði verið, ætti þó einhversstaðar að finn-
ast fauskur í jörðu af svo stórum trjám.
Snemma á öldum voru menn þegar búnir
að eyða mestu skógunum, og síðan hafa
þeir allt af minnkað, og eru nú mjög litlir.
Eins og síra Jón tekur fram og allir vita,
hefir sauðfje skemmt skógana stórkostlega,
landsmenn hafa brennt og rifið og ljáa-
dengslan hefir gert út af við margan fagr-
an skógarblettinn. Eyðing skóganna hefir
gjört sumum hlutum landsins mikið tjón;
það er enginn efi á því; en þó að þeir