Ísafold - 31.10.1888, Blaðsíða 3

203
að menn, sem enga þekking hafa á lækn-
ismennt og kunna ekki að gera greinar-
mun á sjúkdómum, sjeu færari um að
lækna, eingöngu fyrir það, að þeir brúka
meðul sín í hlægilega smáum skömmtum,
er enga verkun hafa eða geta haft.
Vjer þurfum því ekki að fara hjer neitt
í manngreinarálit, og mun eg því reyna
til hjer að koma mönnum í rjettan skiln-
ing á eðli læknismenntar vorrar, og sýna
fram á, að smáskammtalækninga-aðferðin
er allsendis gagnslaus.
Hið fyrsta atriði, sem almenningur þarf
að gjöra sjer hugfast, er það, að eins og
læknismennt vor er nú á veg komin, þá
getur hún gert talsvert gagn í fjölda mörg-
um sjúkdómum og sannarlega bjargað
mörgum manni, en að vjer hins vegar get-
um harla lítið við ráðið í fjöldamörgum
öðrum sjúkdómum.
í þeim sjúkdómum, sem vjer getum
miklu við ráðið, eigum vjer heldur eigi
mikilli samkeppni að mæta af smáskammta-
læknum og öðrum skottulæknum ; en í öll-
um hinum tilfellunum, þar sem vjer get-
um lítið lið veitt og alls eigi læknað, þar
er samkeppnin í blóma sínum; þar getur
smáskammtalækninga-aðferðin, sem í raun
og veru hefir aldrei læknað nokkurn sjúk-
ling frá upphafi vega sinna, áorkað nærri
því viðlíka mikið með sínum meðulum eins
og vjer með vorum.
þ>að er þá fyrst og fremst að því er til
handlækninga kemur, að læknismenntin
getur svo mikið afrekað og af svo mikilli
snilld, að hjegóma-kákararnir mega þar
ekkert við. f>að eru líka jafnvel farin að
opnast svo augun á mönnum hjer á landi,
að þeir sjá, hvert stórtjón getur af því
leitt, að eyða tíma og fje til smáskammta-
og skottulækuingakáks í meinsemdum, er
handlækningar eiga við. Vísindi vor geta
líka gert mikið gagn með inntökum í fjölda-
mörgum sjúkdómum; en það er auðvitað
ekki tilgangur þessarar greinar, að fara út
í málalengingar um þá sjúkdóma.
|>ví næst verður almenningur að gjöra
sjer hugfastan þann sannleika, að smá-
skammtalækninga-aðferðin getur alls engu
áorkað í neinu tilfelli í neinum sjúkdómi;
með reglulegum smáskammtalyfjum er
hvorki hægt að framleiða svefn, sefa verki,
valda uppsölu nje t. d. einu sinni láta
sjúklinginn fá góðar hægðir o. s. frv., o. s.
frv. f>essu kynnu menn nú að vilja svara
svo, að það sje ekki nema sögusögn mín;
það þurfi að sanna hana. Slíka sönnun
er nú ofurhægt að koma með, þegar þeir,
sem eiga að skilja hana, hafa þau skilyrði
og þá reynslu og aðgæzlu til að bera, sem
til þess þarf; en með því að almenningur
getur eigi haft þessi skilyrði, væri eintóm
heimska að fara að koma með slíka rök-
semdaleiðslu í blaðagrein; en jeg vona, að
ýmsir alþýðumenn að minnsta kosti muni
þó leggja trúnað á það sem jeg segi. Ef
einhver af smáskammtalæknum vorum, t.
d. einhver af hinum greindari prestum,
sem hafa líklega gjörzt smáskammtalæknar
af misskilinni umhyggju fyrir líkamlegri
vellíðan meðhræðra sinna, hefði löngun og
tækifæri til að kynna sjer málið betur t.
d. með því að koma með mjer þegar jeg
vitja sjúkh'nga minna og afla sjer þannig
nokkurrar reynslu, svo að hann geti dæmt
um málið með verulegri skynsemd, þá
skyldi mjer vera ánægja að sannfæra hann
um, að smáskammtalækninga-aðferðin er
eintómt tál.
Stundum heyrist sú bernskulega ímyndun
hjá alþýðumönnum, að »homöopaþían» sje
sjerstök grein af læknisfræðinni, og að »alló-
paþarnir« viti vel, hvað ágæt hún sje, en
vilji ekki viðurkenna hana, af því hún
komi í bága við þeirra kenningu!
f>að ætti nú hver maður með nokkurn
veginn heilbrigðri skynsemi að geta sjeð,
að þá hlytum vjerlæknar að vera eintóm-
ir bófar og illmenni, er af fyrirtekt fyrir-
munuðu mönnum betri læknisaðferð en
vjer höfum sjálfir.
Læknisfræðin er reynslu-vísindagrein og
alls eigi bundin við neina opinberaða kenn-
ingu; og saga læknisfræðinnar sýnir, að
hún hefir ávallt tekið upp og hagnýtt sjer
allt satt og gott, er fram hefir komið,
hvaðan svo sem það hefir stafað; en með
því að hún er eindregin reynsluvísindagrein,
þá hlýtur hún að vísa á bug hinum »homöo-
paþiska# hjegóma, svo sem sjer óviðkom-
andi táli.
Aður en jeg fer að gjöra grein fyrir hvernig
á því stendur, að smáskammtalæknarnir geta
Vomið fram samkeppni við oss í sumum
sjúkdómum, þó að þeim sje gjörsamlega
um megn að lækna nokkurn sjúkdóm; og
áður en jeg fer að sýna fram á, að áhrif
þau, er almenningur og smáskammtalækn-
irinn sjálfur eignar smáskammtalyfjunum,
eru ekki annað en eintóm ímyndun, ætla
jeg að leyfa mjer að minnast lítið eitt á
skottulæknana.
í raun rjettri heldur hver skottu-
læknir því fram, að hann, án þess að hafa
stundað læknisfræði svo, sem fyrir er
mælt af yfirvöldunum, hafi samt sem áður
—annaðhvort eingöngu fvrir sjálfs sín rann-
sókn og reynslu, eða þá í mesta lagi fyrir
sjálfsfræðslu af einni eða tveimur gömlum
og úreltum bókum — öðlazt næga þekkingu
til þess að kunna greinarmun hinna ýmsui
sjúkdóma og til þess að geta tekið að sjer
meðferð þeirra sumra eða allra.
|>etta er með öðrum orðum að halda
því fram, að hann hafi ekki einungis fetað
upp aptur allan framfaraferil mannkynsins
í læknisfræðinni frá upphafi vega sinna,
heldur að hann sje jafnvel kominn spöl-
korn lengra áleiðis, af sjálfs sín rammleik
og fyrir sína framúrskarandi athugun.
Jeg þori nú ekki að bera á móti því, að
slíkir gáfuvargar sjeu hugsanlegir; en
ólíklegt virðist það, að þeir geti verið eins
algengir eins og skottulæknar eru samt
bæði hjer á landi og í öðrum löndum.
Hins vegar ber jeg ekki á móti því, að
sumir skottulæknar, sem eru sjerlega
handlægnir og náttúraðir fyrir lækningar,
geti orðið talsvert leiknir í að hjúkra
sjúkum, geti verið glöggir á hina og þessa
óreglu í hinni almennu rás í athöfnum
líffæranna, geti bundið um beinbrot, kippt
handlegg í lið o. s. frv.; það eru þó allt
af nokkur tök á því, að skottulæknir geti
gjört nokkurt gagn, ef ekki nær til læknis;
það getur ef til vill jafnvel borið við, að
vanur skottulæknir geti gjört eitthvert
viðvik betur en ungur læknir, er hefir litla
aðra menntun fengið en bóklega, en ekkl
átt kost á að afla sjer verklegrar leikni;
líka getur það við borið, að einhver læknir
sje afleitlega lakur f sinni mennt. Með
þessari viðurkenningu af minni hálfu gagn-
vart íslenzkum skottulæknum hef jeg, að jeg
held, borið þeim svo vel söguna, sem hægt
er; en hitt er óyggjandi eigi að síður, að
yfir höfuð að tala er dugandi læknishjálpar
eigi annarsstaðar að leita en hjá hinum
lærðu læknum; sje eigi svo mikið varið í
læknisstjettina í heild sinni, sem almenn-
ingur mundi kjósa, þá er það því að kenna,
að það vantar mikilsverðan lið 1 kennsluna
— hina verklegu menntun.
í næsta blaði skal jeg gjöra grein fyrir
því, hvernig á því stendur, að «homöopa-
þían» helzt enn við lýði, og sýna fram á,
hversu örðugt það er fyrir almenning, að
sjá glöggt og dæma rjett um tál þetta.
+ Gbli Brynjólfsson.
Lærdómsinannsina lióinn er dagur,
ljóma brá hann fyrat yfir þjóð
þegar ungur, andríkur, fagur,
Isalands á þinginu stóð.
Fyrirmyndir fornaldarinnar
fagurlega málaði hann,
Hrifinn krafti heimsmenntarinnar
Hafnarskóla upplýsa vann.
Vinur íslands varst þú án efa,
vildir jafnan fræða þinn lýð,