Ísafold - 15.05.1889, Blaðsíða 2

154
an toll fjekk miklu minni byr á jpingvalla-
fundi í fyrra en hinar tolluppástungurnar þar.
það kemur meðal annars mjög mikið af álna-
vöru hingað frá Knglandi, en þeirri vöru
fylgja engir sundurliðaðir vörulistar, nema
reiknÍDgar kaupmanna sjálfra.
það ríður á, að almenningur gjöri sjer það
Ijóst, að það er enginn vegur að komast
lengur hjá nýjum tollum, ef landssjóður á
ekki að verða gjaldþrota þá og þegar eða
því sem næst, og að því síður er að hugsa
til nýrra framfarafyrirtækja á alþjóðlegan
kostnað með öðru móti; en margt slíkt er
miklu meiri skaði að láta ógjört heldur þótt
almenningur þurfi að kaupa nokkrar munað-
arvörur dýrara en ella. J>á er ekki um-
hugsunarefnið annað en það: með hverju
móti verður hagfeldast að greiða þessi auknu
gjöld? þar eiga skynsamleg rök að ráða og
almenningshagur, en ekki sjerhlífniskreddur
einstakra manna eða einstakra stjetta.
Forsetaskiptin í Ameríku.
(Ur brjefum til „Y. (t.“ 4. og 5. marz)
í dag, 4. marz, leggur Cleveland niður for-
setatignina yfir Bandaríkjunum í Norður-
Ameríku, og Benjamín Harrison hershöfð-
ingi, er kosinn var í haust í hans stað, sezt
f sæti hans í «hvíta húsinu», aðseturshöll
Bandaríkjaforsetanna í Washington. Sam-
stundis lýkur völdum allsherjarþingsins, er
kosið var 1887.
Allsherjarþingið, sem er í tveimur deildum,
fulltrúadeild og öldungadeild, er endurnýjað
annaðhvort ár, þegar ártalið stendur á stöku,
fulltrúadeildin að öllu leyti, en öldungadeild-
in að þriðjungi. Nýja þingið, sem nú tekur
við, á hádegi í dag, situr að völdum til jafn-
lengdar 1891.
f>ingmennirnir, sem nú setjast að völdum,
voru kosnir í haust, undireins og forsetinn.
þ>að eru 285 fulltrúar, sem nú setjast í lög-
gjafasætin í hinu fræga þinghúsi Banda-
manna, er ber sama nafn og Kapitólíum í
Eóm. Hinum nýkjörna þriðjungi öldunga-
deildarinn, — tala þingmanna þar er 76 —
fagnar Leví P. Morton, hinn nýi varaforseti
Bandaríkjanna; varaforsetinn er jafnframt
forseti öldungadeildarinnar.
Eáðanéyti Clevelands þokar líka úr sæti
fyrir ráðaneyti Benjamíns Harrisons. Æðsti
ráðgjafi hans.utanríkisráðgjafinn.er Blaine, ein-
hver hinn frægasti stjórnmálaskörungur, sem
nú er uppi í. Bandaríkjunum. Honum á
Harrison að þakka kosningu sína, og hann
verður hinn voldugasti maður í Bandaríkjun-
um 4 árin næstu, ef hann lifir.
Aptan í hinu nýja ráðaneyti er hin mikla
halarófa embættismannaefnanna nýju. þok-
ið fyrir þeim! Fyrst eru 6000 embættismenn
íyfirstjórninni og stjórnardeildunum íWashing-
ton, sem verða að gjöra svo vel að hafa sig
á kreik, og þaðan færist svo embættabyltingar-
flóðið út yfir allar álfur hins afarvíðlenda ríkis.
f>að eru póstmeistarar, tollembættismenn,
sendiherrar og konsúlar, alls meira en 100,000
embættismenn, sem allir verða að rýma fyrir
nýgræðingum sigurvegaranna. I dag er her-
fanginu skipt með þeim, er háðu hinn mikla
bardaga í haust, kosningarbaráttuna, og báru
þá hærra hlut.
Að frátöldum allra-merkilegustu embættun-
um, er samþykki öldungadeildarinnar þarf til
að veita, er ríkisforsetinn einráður um,
hvernig og hverjum hann veitir allan þenn-
an embættasæg. Forsetaskipti í Banda-
ríkjunum er því regluleg bylting, sem færir
allri landsstjórninni nýjan þrótt og fjör; það
færist nýtt líf út í yztu taugar landsstjórnar-
líkamans. Við slíka bylting mundi hinum
gamla heim reiða nær falli; en í Ameríku
gengur það allt saman hægt og hljóðalaust,
viðstöðulaust — nærri því í bróðerni, — úr pví
að þjóðin er einu sinni búm að greiða atkvæði
sitt um forsetakosninguna.
Og án fallbyssuskota, án hersveita og án
alls hátíðaræðuhljóms og kengboginna manna-
hryggja kemur Harrison í dag vestan úr
Indiana með vanalegri járnbrautarlest. Hann
fylgir konunni sinni inn í «hvíta húsið», sem
Cleveland yfirgefur stundu síðar og fer síðan til
New York; þar hittum vjer hann á morgun
í málfærslumannsstöðu.
þegar svo ber undir, eins og þetta, hlýtur
maður að reka augun í það, hvern óraveg
þetta þjóðveldi er komið áleiðis á undan
systkininu íEvrópu, hinu frakkneska þjóðveldi.
|>ar sem það er nú önnum kafið í þvi að reyna
að skera sjálft sig á háls, halda Bandaríkin á-
fram götu sína, örugg og óhikandi, eins og
stjórnuðust þau enn af anda þess manns, er
hreif þrumufleyginn úr höndum skýjavalds og
veldisprotann úr höndum harðstjóranna (Benj.
Franklins). F,vrópa engist sundur og sam-
an af sinateygjum hernaðaróranna, en
Bandaríkin, fædd í frelsi, gnæfa upp milli
tveggja meginhafa svo sem glæsilegt tákn
þess, að þjóðvaldsstjórn getur vel átt sjer
stað án einræðishöfðingja og klerkaveldis.
|>ví meir sem apturhaldsstefnan grefur um
sig í Evrópu, því fremur verður Ameríka
skoðuð eins og hið fyrirheitna land allra
frelsisvina.
[þetta er önnur hliðin á kosninga- og em-
bættalífinu í Ameríku, sú betri. Hin hliðin
er framúrskarandi spilling af embættagræðgi
og þess háttar löstum].
5. marz. í nótt hafa þau Harrison forseti
og kona hans sofið í «hvíta húsinu» í fyrsta
sinn.
það er svo að sjá, sem hátíðabrigðin og
viðhöfnin við innreið forsetans hafi skarað
langt fram úr því, sem dæmi eru til áður í
Ameríku um slíkan atburð. En það er vel
skiljanlegt, að samveldismenn, er nú taka
aptur við stjórntaumunum og halda þeim
líklegast um langan aldur, langaði til að gjöra
daginn sögulegan, þótt það væri nokkur við-
brigði frá því sem fyrrum gerðist.
þegar Tómas Jefferson var valinn forseti,
fyrir 89 árum, kom hann ríðandi til Was-
hington, batt hestinn sinn við stólpa, gekk
inn í þinghúsið og vann eiðinn, fjekk sjer í
staupinu (whisky) snöggvast um leið og hann
fór út aptur, og reið leiðar sinnar að því búnu.
Tveimurdögum fyririnnsetningardaginnhöfðu
þau Harrison og kona hans komið til borg-
arinnar til þess að borða einu sinni hjá gamla
forsetanum, eins og siður er til. Sú veizla
stóð á laugardaginn var.
Um sömu mundir tók landslýðurinn að
streyma saman úr öllum áttum inn í Was-
hington, er var öll prýdd fánum og veifum.
Hvert ríki í öllum Bandaríkjunum hafði sent
nefnd manna að samveldismönnum til hátíð-
árinnar. Mánudagsmorguninn voru svo margir
aðkomandi í Washington, að allir veitinga-
menn borgarinnar voru í ráðaleysi að útvega
þeim mat. Um nóttina höfðu hinar tignustu
konur orðið að láta sjer lynda að hafa nátt-
stað í aumustu krám og kytrum, og allt af
var fólkið að hrúgast að bænum.
f>á gerði húðarrigningu, og á svipstundu
voru öll strætin orðin að versta foræði.
Meðan þetta gerðist, sat Harrison að morg-
unverði, þangað til stundu fyrir hádegi, að
tveir þingmenn úr öldungadeildinni ljetu hann
vita, að nú væri allt undirbúið til þess, að
hann gæti unnið eiðinn og hafizt á veldistól
sinn í «hvíta húsinu».
Fyrir utan gistihöllina, þar sem hann dvaldi
hafði safnazt saman óteljandi manngrúi, svo að
hvergi sá út yfir, og var allur þessi sægur að
bera sig að hlífa sjer með regnhlífum. En
óðara en Harrison kom út á riðið fyrir fram-
an dyrnar, og varaforsetinn, Levi Morton,
við hlið honum, hurfu allar regnhlífarnar í
einu vetfangi, og kváðu við glymjandi fagn-
aðaróp úr mörg þúsund börkum; en allt aí
hjelzt sama hellingin úr loptinu.
Yinir Harrisons höfðu látið sjer hugkvæm-
ast sú kurteisi, að skipa hermönnum þeim,
er hann hafði átt yfir að segja þegar hann
var hershöfðingi í þrælastríðinu, og enn voru
á lífi, í fylkingu alla leið frá gÍ3tiskálanura að
þinghöllinni. þeír voru 150; fleiri voru ekki
eptir á lífi. En þeirra gætti lítið, þegar til
kom; þeir voru flestir orðnir farlama gamal-
menni, og þyrluðust frá, er múgurinn ruddist
eptir götunni.
þegar kom að þinghöllinni, tók Cleveland
á móti Harrison, og gengu þeir samsíða inn í'
fundarsal öldungadeildarinnar, Harrison til
vinstri hliðar, og varaforsetinn nýi á eptir
og margir þingmenn úr öldungadeildinni.
|>ar sezt Cleveland undir baldikinn forsetans,
en Harrison, hinn tilvonandi þjóðdrottinn, á
algengan stól.
Ingolls, sem er í forseta stað í óldunga-
deildinni, með því að Hendricks, varaforseti
Clevelands, er dauður, byrjar nú hina hátíð-
legu athöfn og tekur eiðinn af hinum nýja
varaforseta.
|>ví næst ganga forsetarnir báðir út í aust-
urhlið þinghallarinnar, og öldungadeildin öll á
eptir og dómararnir úr hæstarjetti. þar á
veggsvölunum vann Harrison eið að stjórn-
arskipuninni, en dómsmálaráðherrann úr ráða-
neyti Clevelands stílaði honum eiðinn. Fyrir
neðan stendur miígur og margmenni, svo tug-
um þúsunda skiptir, þar á meðal margir
svertingjar úr suðurríkjunum. Múgurinu tek-
ur undir svardagann með fagnaðarópi. |>á
verður allt hljótt; því Harrison, sem nú er
orðinn ríkisforseti Bandaríkjanna, heldur nú
ræðu um stjórarfyrirætlun sína, og er hún,
sem nærri má geta, fyllilega samhljóða aðal-
kenningum samveldismanna. Eæðuna mátti að
vísu lesa í blöðunum þá sama morguninn; en
múgurinn hlýddi samt á hana með mesta at-
hygli, og þar sem forsetinn tjáði sig mótfall-
inn allri lækkun tolla, kváðu við fagnað-
aróp.
Að því búnu tekur Harrison við fagnaðar-
óskum þeirra, sem næstir stóðu. Síðan geng-
ur hann, með Cleveland á vinstri hönd sjer,
eptir strætum borgarinnar upp að «hvíta
húsinu», og múgurinn á eptir. Nú er hann
orðinn húsbóndi þar; fyrir skömmu var hann
þar gestur. Hann býður líka Cléveland og
frú hans undir eins inn til snæðings og
hressingar.
Síðan þyrpast inn allir, sem vetling geta
valdið, hver um annan þveran, allan dag-
inn, eins og húsið tekur, til þess að taka í
hendina á hinum nýja forseta: afsettir em-
bættismenn, svertingjar og svértingjakerling-