Ísafold - 02.10.1889, Blaðsíða 2

314
ar í »Fj.kon« síðast, að hann vilji þó ekki
láta setja síra M. J. af. Hann segist vona
að síra M. J. sje »í hjarta sínu« rjetttrúaður
í þeirri grein, sem orðið hefir að umtalsefni
hvað hann snertir. Hann hafi líklega leiðzt
til að rita trúarvillugrein sína í »Pj.kon.« í
sumar af »gremju út af allri meðferðinni á
sjer«, þ. e. þeirri meðferð, að hann fekk ekki
von um að verða hafður í kjöri til dómkirkju-
prestsembættisins,—hafi með öðrum orðum
tekið það ráð, að hefna sín á trúarbrögðun-
um, svona í svip, án þess að hugsa sjer að
halda því áfram. þetta er mikið skarpleg
getgáta og sennileg. Oðrum kynni að hafa
hugkvæmzt sú aðferð, að hefna sín heldur
með því að abbast upp á yfirmann kirkjunn-
ar ; síra M. J. miðar hærra, líklega af því,
að hann er svo ákaflega mikill merkisprestur,
sem kand. H. P. segist frá.
Annars er sitthvað í grein hr. H. P.
undarlega ólíkt því sem búast mætti við af
valinkunnu guðsmannsefni. T. d. sú tvöfalda
skreytni, sem hann byrjar á grein sína : að
kirkjustjórnin hafi svarað sjer upp á «opna
brjefið» fyrir munn ritstjóra ísafoldar, og að
ísafold telji biskupinn meðal leikmanna. Er
og eigi gott að skilja, hvað honum getur hafa
gengið til að búa þetta til, þar sem það er
hvorttveggja alveg gagnslaust fyrir hans
málstað.
Eyrri setningin er gagnslaus vegna þess,
að hann tilgreinir alls eigi, hvers efnÍ3 svarið
(kirkjustjórnarinnar) hafi verið. Hann smíð-
ar þá frásögn, að hann hafi fengið svar frá
kirkjustjórninni, fyrir munn ritstjóra Isafoldar;
því smíðar hann þá ekki líka, hvaða, svar
hann hafi fengið? Hvaða vit er í því, að
smíða ekki líka innihald svarsins — segja
ekki B, úr því að hann fór að segja A ?
Setningin um leikmennsku biskupsins er
auðsjáanlega spunnin upp til þess, að geta
út úr því togað inn í greinina á apturfótun-
um stóreflis-skjall um dr. Pjetur biskup. En
gagnsleysið sýnir sig í því, að þar með rifj-
ast einmitt upp fyrir almenningi, að síra M. ■
J. var þjónandi prestur mestalla hans bisk-
upstíð, átölulaust, þótt alkunnugt væri um
samband hans við »Iínítara«. Mun fáum
geta skilizt, að eptirmaðurinn eigi ofanígjöf
skilið fyrir það sama, sem fyrirrennarinn fær
skjall fyrir: — »ritað nafn sitt með óafmáan-
legu letri í kirkjusögu þjóðarinnar«.
Yfir höfuð er framkoma hr. H. P. í þessu
máli, með þess nána sambandi við skipun
dómkirkjubrauðsins, eitthvað undarleg. Hann
gefur líklega sjálfur þá heimspekilegu skýr-
ingu, að hún sje sprottin af »sögulegri nauð-
syn«. það er þjóðráð, að skýra það sem ó-
ljóst er, með einhverri heimspekilegri hug-
mynd, sem er þaðan af óljósari. Með því
móti má skýra alla skapaða hluti.
Af »sögulegri nauðsyn« sækir þá t. d. hr.
H. P. ákaft um Reykjavíkurbrauðið í sumar,
þótt hann væri fastráðinn prestur landa sinna
í Ameríku og sjerstaklega skuldbundinn þang-
að að fara; — hann gerir þetta af eintómri
»sögulegri nauðsyn«, en ekki af því, að hon-
um þætti meiri slægur í dómkirkjubrauðinu
heldur en hinum lítilfjörlega, hálfmyndaða
söfnuði þar vestra.
Af »sögulegri nauðsyn« hefst hann upp úr
eins manns hljóði hjer á landi og fer að
finna að biskupskosningunni missiri eptir að
hún er um garð gengin, þótt hann gangi án
efa að því vísu, eins og aðrir, að þótt prest-
ar landsins, sem flestir eru lærisveinar síra
H. Hálfdánarsonar og hafa miklar mætur á
honum sem kenniföður, hefðu fengið að ráða
biskupskosningunni, þá hefði hún samt frá-
leitt lent á honum. Að hann álítur hann
nú allt í einu hafa verið sjálfkjörinn til bisk-
upstignar, það er náttúrlega ekki sprottið af
afskiptum hins nýja biskups af því, hverjir í
kjöri voru hafðir um dómkirkjubrauðið, held-
ur af »sögulegri nauðsyn«.
Hin sama «sögulega nauðsyn» verður líka
að taka á sitt breiða bak skýringuna á því,
hvernig hr. H. P. getur heitið «framandi í
þessu landi», þótt honum, sem er hjer bor-
inn og barnfæddur og hefir alið hjer mest-
allan aldur sinn, og enn virðist hafa mikinn
hug á að staðfestast hjer, fljúgi í hug í 100.
sinn, að yfirgefa landið—fara til Ameríku ?—
«innan fárra daga», en framkvæmi það alls
ekki.
Loks er hin sama «sögulega nauðsyn»
undirrót þessarar skyndilegu vandlætingarsemi
út af trúarskoðunum síra Matth. Jochums-
sonar, en ekki gremja út af því að ná ekki
í Reykjavíkurbrauðið, ekki ílöngun í Akur-
eyrarbrauðið, og ekki neinn skúmaskots-undir-
róður óhlutvandra fjandmanna kirkjunnar.
Barðarstrandarsýslu vestanv. 18.
sept.: «Prá 25. ágúst til 6. þ. m. eða um %
mánuð var vætukafli, en þó optast hæg úr-
koma, að eins stöku dag mikil rigning, en
órólegt til sjávarins, einkum síðari vikuna,
sjaldan miklir stormar og nær því ávallt
hlýtt, 10, 11, 12 og 13° R. um hádegi opt-
ast. 8. þ. m. var hæg norðanátt, með 14°
hita um hádegi, en mjög mikið mistur, sólin
blóðrauð. Næstu 2 daga, 9. oglO., var ofsa-
rok á norðan og fremur kalt, 4—7° hiti, en
síðan lygndi og hlýnaði hinn 11.; 11° þann
dag. Daginn eptir (12.) var logn og sólskin
með 14° hita um hádegi. Hinn 13. gekk
aptur til vætu og 14. var sunnanrok og
stórrigning lengst af, hin mesta á sumrinu,
síðan sláttur byrjaði, eu þó hlýtt; 11° um
hádegi. 15.—17. skúrir, 2 fyrri dagana sunn-
an, í gær vestan, með 8 og 9° hita fyrri
dagana, en 2—7° í gær. I fyrri nótt fraus
dálítið, því þá var lopt Ijett. I dag er norð-
vestan þerrir, nokkurt sólfar, ofurlítið frost
í morgun, en nú (kl. 10 f. m.) 3° hiti; kl.
11—2 kafald, snjóaði í fjöll.
Engjar munu hjer almeunt hafa verið í
meðallagi að grasvéxti eða vel það, og nýt-
ing yfir höfuð mátt heita hin bezta. Úthey-
skapur verður hjer í sveit eigi almennt meiri
en í meðalári. Hjá sumum bændum á
Rauðasandi fauk nokkuð af heyi norðanrok-
dagana; þar er mjög veðrasamt í þeirri
átt.
Dável aflast enn á opnum skipum, þegar
það er reynt, á Patreksfirði og Tálknafirði.
Sömuleiðis við Arnarfjörð á smokk, og á
Barðaströnd (heilagfiski).
Smáfiskur mun nú vera komin í 48 kr. á
Patreksfirði (stór 50 kr.).
Isafirði, 22. sept.: «Tiðin hefir verið á-
gæt til lands og sjávar í sumar. Nýting og
grasvöxtur í bezta máta og heyafli því með
betra móti, enda þó hann sje hjer sumstað-
ar hafður í hjávinnu; 18. og 19. þ. m. snjó-
aði hjer vestra niður í ajó og var hvass af
útnorðri; í nótt fyrst frost að mun.
Aflabrögð ágæt bæði á þilskip og opin skip;
um hlutarhæð ekki enn fengin greinileg
skýrsla. Síldarafli talsverður og því mikill
bátaafli hjá þeim sem hann hafa stundað,
sumir fengið 3 og á 4. hundrað til hlutar, þ.
e. 3—400 kr., innlagt blautt, og hefir það>
verið sú bezta atvinna hjá þeim sero það>
gátu stundað. En síldin kom svo seint, afi
margir voru búuir að ráða sig í daglauna-
vinnu yfir tímann. En á móti aflanum að
reikna er það eins og maður hafi sofið allt
sumarið. Sumir útvegsbændur hjer á Isafirði
hafa fengið afla svo skiptir þúsundum. Slys-
farir og skaðar hafa hjer engir orðið. Heilsu-
far fremur gott, og yfir höfuð árgæzka.
Sýnilegar afleiðingar hins mikla afla er á
sumum stöðum meiri drykkjuskapur en áður,
og má það sorglegt heita, að nota þannig
gjafir drottins.
Gránufjelagið. Aðalfundur fjelagsins
þ. á. var haldinn á Yestdalseyri 26. ágúst
í sumar — er skrifað þaðan —. A honum
var kaupstjóri (Tr. Gunnarsson), 1 úr stjórn-
arnefndinni og 10 fulltrúar. Eptir munnlegri
skýrslu kaupstjóra stóðu hlutabrjef fjelagsins
nú í sínu. upphaflega verði. Skuldir manna.
við fjelagið höfðu minnkáð, en voru þó mikl-
ar enn. Enginn prentuð skýrsla hafði kom-
ið um hag fjelagsins undanfarin ár. Lofaði
kaupstjóri, að láta skýrsluna koma út næsta
ár.
Talsverðar umræður urðu út af rentum af
hlutabrjefunum. Kaupstjóri stakk upp á, að
sleppa þeim alveg, og kvað þá Holme mundu
gefa eptir miklu meir en því svaraði af rent-
um, sem fjelagið ætt að greiða honum, enda
hefði hann undanfarin ár, sem að eins hálfar
rentur (3°/°) hefðu verið teknar af skuldabrjef-
um, gefið talsvert upp af sínum rentum.
Niðurstaðan varð þó, að greiða skyldi þetta.
ár fullar rentur, 6”/». Má ætla, að skýrslu-
leysið að undanförnu hafi átt meðfram þátt
í þessu. Ef bændur hefðu haft greinilegar
skýrslur um hag fjelagsins, og sjeð þar glöggt,
að Holme hefði gefið svo og svo mikið eptir
af sínum rentum, er ólíklegt, að þeir hefðu
lagt fyrir fulhiúa sína á deildarfundum að
krefjast fullra renta á aðalfundi«.
Prentfjela^ Isfirðinga. Af ísafirði er
skrifað 23. f. m.: »Pundur í prentfjelagi Is-
firðinga hafði verið auglýstur að haldinn yrði
16. þ. m. kl. 4, en var af óþekktum ástæð-
um frestað til næsta dags kl. 8, með auglýs-
ingarlappa á einu húshorni. Fundinum stýrði
alþm. síra Sig. Stefánsson, sem kosinn hafði
verið í stjórn þessa fjelags til eins árs 1.
sept. 1887, ásamt tveimur öðrum, er höfðu
sagt sig úr stjórninni á því stjórnarári, og
enginn fundur verið haldinn síðau.
Fundarsojóri skýrði þegar frá því, að fje-
lagið skuldaði rúmar 1300 kr., en ætti tals-
vert til í bókum og útistandandi fyrir »þjóð-
viljann«.
því næst skýrði síra Sigurður fundinum
frá því, að fjelagsstjórnin hefði daginn áður
— hinn upprunalega fundardag — gjört brjef-
legan samning við bónda í Ögurhreppi um,
að taka prentsmiðjuna á leigu. Með samn-
ingi þessum afsalar stjórnin sjer eða fjelag-
inu öllum yfirráðum, afnotum og afskiptum
af prentsmiðjunni um tvö ár, og heimilar
leigjanda þau, ásamt með öllum útistandandi
skuldum fyrir »f>jóðviljann«. Jafnframt gat
síra Sigurður þess, að hann hefði tekið sjer
tvo menn sem meðstjórnendur, nl. Skúla
Thoroddsen og Gunnar Halldórsson, og kvað
hann þetta tiltæki sitt vera samkvæmt lög-
um fjelagsins.
þessari kynlegu aðferð hinnar sjálfkjörnu