Ísafold - 19.04.1890, Blaðsíða 2

Enn um átgjörðarkostnað og út-
róðramenn.
(Nl.). Ennfrerr.ur segir sveitabóndinn:
„£>að er annars furða, ef útvegsbóndinn
heldur, að nokkur maðurtrúi því dæmi, sem
hann setur upp og á að sýna tjón á út-
gjörð“, o. s. frv.
Mjer stendur aíveg á sama, hvort hann
trúir þessu eða ekki.
Jeg hef með glöggum og áreiðanleg-
um reikningi sýnf, að þessu er þó í
sannleika þannig varið, og hann hefir
engan rjett til að rengja þennan reikn-
ing minn, sem byggður er á eigin reynslu
og því, sem viðgengizt hefir í því byggð-
arlagi, þar sem jeg er kunnugur, fremur
en jeg hef rjett til að rengja hans reikn-
ing yfir kostnað sveitamanna við útróð-
urinn, sem hann hlýtur að þekkja betur
en jeg.
Já. jeg get bætt því við, að það mun
ekki dæmaluust, að útvegsbændur hafi
nú í byrjun þessarar vertíðar boðið ó-
völdum hásetum (og sumum þeirra lið-
ljettum), kaffi, vökvun, harðæti og hrogn-
kelsanet ókeypis, og auk þess einstöku
duglegum mönnum io kr. í peningum
til þess að róa hjá sjer. Færu þessi og
önnur eins boð að verða almenn, þá mun
reikningur minn yfir útgjörðarkostnaðinn
heldur reynast of lágur en of hár.
Sveitabóndinn þykist hafa sannað, að
ágóðinn verði mestur að dauðu hlutunum;
en það er öðru nær en að hann hafi
sýnt það, eða sannfært mig um það.
Jeg þykist með nægum rökum hafa
sýnt, að með þeirn kjörum, sem útróðra-
menn hafa almennt, er kostnaðurinn við
dauðu hlutina hærri, en jeg ætlast ekki
til að útróðramönnum sjeu goldnar eða
rjettara sagt gefnar 50 kr., ef þeir ekkert
afla. Eins og hvað annað, sem fer í öf-
uga átt og ekki hefir við neina sann-
girni að styðjast. munu þess háttar boð
leggjast niður innan skamms. Fjárhag
flestra sjávarbænda er svo varið, þrátt
fyrir allan ágóðann af dauðu hlutunum,
sem sveitabóndinn hyggur að þeir hafi,
að fæstir þeirra munu til lengdar geta
gefið sveitamönnum slíkar stórgjafir, ef
afli bregzt.
Sveitabóndinn þykist sjá vott þess, að
sumir sjávarbændur komist allvel af, og
þakkar það ágóðanum af dauðu hlutun-
um.
Gæti hann bent mjer á 2 eða 3 út-
vegsbændur af 100, sem á síðastliðnum
14 árum hafa grætt á vetrarvertíðarút-
gjörð sinni, þá er þessi skoðun hans ekki
með öllu ástæðulaus. Mjer þykir vel, ef
hann getur bent mjer á einn einasta út-
vegsbónda, sem byrjað hefir búskap á
síðastl. 14 árum og orðið efnamaður. Síð-
an bátaútgerð lagðist niður, sem var
eptir 1875, og farið var almennt að gjöra
út stærri skip, mun hann eiga erfitt með
að finna uppgangs- eða gróðamenn þar
syðra; en þó hann finni þar nokkra efna-
menn, þá munu fæstir þeirra hafa aukið
að mun efni sín á áðurnefndu tímabili,
nema ef þeir hafa erft, og þakka jeg
það ekki útgjörðinni. En það má líka
nefna fleiri vertíðir en vetrarvertíðina.
Vorvertfðir hafa optreynzt aflasælar fyrir
innnesjamenn, og fyrir syðri veiðistöð-
urnar hafa ekki haustvertíðir ætið verið
þýðingarlausar.
í Njarðvíkum og Vogum hafa gefizt
þær haustvertíðir, að bændur þar hafa
átt annan eins afla af einu skipi, og þeir
hafa fengið á 2 eða 3 skip um vetrar-
vertíð, og er það ekki lítið, sem slíkur
haustafli hefur stutt velmegun sumra
bænda, þó fæstir þeirra hafi nema tvo
hluti dauða um þann tfma, og sumir ekki
nema sinn eina hlut.
J>að er margur frumbýlingur við sjó-
inn, sem hugsar eins og sveitabóndinn,
að það sjeu einmitt dauðu hlutirnir, sem
hefji sig upp; þeir komi sjer úr kútnum:
en það er verst, að reynslan vill ekki
staðfesta þessa ímyndun þeirra síðan
bátaútgjörðin lagðist niður. J>að þykir
mörgum útvegsbændum allgóð afkoma
nú orðið, ef þeir geta haldið svo við, að
þeir ekki sökkvi dýpra og dýpra i
skuldir.
Mjer þýða engar reikningslegar rök-
semdir, því síður eintómar ágizkanir um
ágóða af sjávarútgjörð, svo lengi sem
reynslan, áþreifanleg reynsla þeirra manna,
sem mest hafa lagt í kostnað við sjávar-
afla, sýnir og sannar, að það eina vissa,
sem þeir hafa uppskorið, er mikil um-
svif og fyrirhöfn, en sjaldnast, nú á seinní
árum, nokkur sýnilegur ágóði, fram yfir
þá, sem minna leggja í kostnað.
Væri sveitabóndinn, sem ritað hefir í
ísafold, einn af þeim útvegsmönnum, sem
ákveður fyrst tölu dauðu hlutanna þegar
hann á sumrin leggur inn til kaupmanna
aflann af skipi sínu, þá vil jeg ráða hon-
um til að eiga sem minnstan þátt í um-
ræðum um hlutafjölgunina. £f nokkur
breyting yrði gerð á tölu dauðu hlutanna
frá því, sem verið hefir, þá er það mein-
ing okkar sjávarmanna, að gera hana
fyrir fram, en ekki eptir á, það er að
skilja: ákveða tölu þeirra áður en aflinn
er fenginn, en ekki eptir að hann er
verkaður.
Ekki kemur mjer til hugar, að fara að
dæmi sveitabóndans í því, að semja á-
skorun til sjávarmanna um, að hætta að
veita útróðramönnum það, sem þeir hing-
að til hafa veitt þeim, sumpart ókeypis,
eða fyrir væga borgun. f>að er hver
sjálfráður, hvað hann gefur. En það er
tvennt, sem jeg vil leyfa mjer að áminna
útvegsbændur um, og það er:
1., að lofa ekki útróðramönnum öðru
en því, sem þeir eru vissir um að geta
efnt við þá; og
2., að gefa þeim einungis af sínu, en
ekki annara fje. Jeg get ekki sagt að
þeir menn gefi af sinu, sem vegna
heimskulegra loforða annaðhvort sökkva
sjer niður i skuldir, sem þeir seint eða
aldrei borga, ellegar verða að flýja á
náðir sveitarsjóðsins með sig og skyldu-
lið sitt, í endalok vertíðar, ef aflinn
bregzt.
Ritað 2. apríl 1890.
Útvegsbóndi.
Títaverður sleggjudómur. „þjóðólf-
ur“ virðist hafa óskiljanlega oftrú á sauð-
þráinu.
J>að er margbúið að sýna og sanna
hjer í blaðinu, að áburður hans (og ann-
ars blaðs) á bæjarstjórnina um vítaverða
meðferð á bæjarfje er tilefnislaus sleggju-
dómur, um mál, sem hann þekkir ekki
til hálfs. Samt sem áður situr hann við
sinn keip, án þess að geta borið nokkurn
hlut af viti fyrir sig.—Nú á það að vera
ragmennska af bæjarstjórninni, að beita
ekki lögsókn til að fullnægja þeim kröf-
um, sem hún álítur rjettar vera. Eptir
þeirri kenningu verður það ragmennska,,
þegar einstakir menn, sem alltítt er,
kjósa heldur magra sætt en feitan „pró-
sess“ í skuldamálum. Sömuleiðis rag-
mennska af alþingi, er það hefir sleppt
smátt og smátt fjárkröfum fyrir landssjóðs
hönd svo þúsundum skiptir, þótt yfir-
skoðunarmenn landsreikninganna hafi á-
litið þær óyggjandi og þao sjálft einnig
álitið þær rjettar, þar ámeðalfyrir fám ár-
um eitthvað 7—800 króna kröfu á hendur
einmitt sama manni (Ivr. O. j)>.) út af reikn-
ingsskilum fyrir alþingistíðindin ! — Máls-
kostnaður lætur ,,þ>jóð.“ sem sje lítill eða
enginn, ef gjafsókn fæst. En það er
vissulega að reyna að slá sandi í augu
alþýðu, að koma með slíkt, ekki sízt þar
sem um stórt og margflækt reikningamái
er að tefla.—Eoks á það að vera nærri
höggvið þáverandi bæjarstjórn, að hún
hafi eigi tryggt rjett bæjarsjóðs betur en,
svo, að það, sem tekið var gilt ábyrgðar-
veð fyrir 6 eða 7 árum — 2. veðrjettur —
kynni nú að reynast lítils eða einskis
virði. Hefði þáverandi bæjarstjórn verið
það vitrari en allir aðrir, að hún hefði
sjeð fyrir hið stórkostiega og hjer alveg
dæmalausa hrun í söluverði húseigna hjer
í bænum hin síðari árin, þá hefði mátt
brigzla henni um vítaverða óforsjálni.
En nú er að gjöra við því sem er, að
bæjarfulltrúar eru rjett viðlíka framsýnir
eða óframsýnir og aðrir góðir menn og
sæmilega greindir, og því getur slíkt og
þvílíkt að borið.
J>að er nokkuð einfeldnislegt, eða þá
annað lakara, að fara að byggja mikið á
þvl, þótt amtmaður E. Th. Jónassen hirði
ekki um að svara áreitni „J>jóð.“ út af
þessu máli. J>að getur orðið tolldrjúgt,
að svara hverri illkvittnisgetsök í blöðum,
sem leggja þess konar í vana sinn.
Munu harla fáir í minnsta efa um, að
hann geti gert fyllilega hreint fyrir sín-.
um dyrum fyrir það.
Um dylgjur ritstjóra „J>jóðólfs“ í niður-
lagi greinar hans er það að segja fyrst
og fremst, að hann mun vaða þar reyk,
líklega af völdum heimskra eða óhlut-
vandr'a sögumanna, og í annan stað ætti
hann ekki að hætta sjer út i þess konar
bardaga-aðferð, þótt hann komist í krapp-
an i deilu um almenn mál. J>að er ó-.
vandari eptirleikurinn.