Ísafold - 19.04.1890, Blaðsíða 3

Kaupflelag Reykjavíkur. Nokkrir em-
bættismenn og borgarar í Reykjavfk, þeir
er vanir eru að kaupa nauðsynjar sínar
fyrir peninga, hafa ió. þ. m. sett á stofn
fjelag, er nefnist „Kaupfjelag Reykjavík-
ur“, með þeim tilgangi, eins og segir í
samþykkt fjelagsins, „að útvega sjer fyrir
peningaborgun út i hönd svo góð kaup,
sem unnt er, á útlendum nauðsynjavör-
um, svo sem öllum matvælum, kryddjurt-
um, kolum, steinolíu, helzt hjá kaupmönn-
um, sem reka hjer fasta verzlun, og enn
fremur af innlendum vörum á smjöri og
sauðum á fæti eða kjöti“.
„Fjelagsmenn greiða í kaupsjóð fjelags-
ins ákveðið tillag á mánuði hverjum, eptir
ráðgjörðum kaupum sínum á árinu, sam-
kvæmt nánari ákvörðun fjelagsstjórnar-
innar“. Minnsta tillag er 15 kr. á mán-
uði hverjum eða 180 kr. á ári.
Fjelag þetta er að því leyti frábrugðið
algengum pöntunarfjelögum, að hjer er
ætlazt til, að einhver kaupmaður.sem rekur
hjer fasta verzlun, hafi allan veg og vanda,
ábyrgð og fyrirhöfn á útvegun og útbýting
hins útlenda varnings, en fjelagsstjórnin,
sem vinnur ókeypis, gjöri ekki annað en
segja til, hverjar og hversu miklar vörur
fjelagsmenn vilja fá, og stendur fyrir inn-
heimtu andvirðisins frá fjelagsmönnum og
skilum í hendur á kaupmanni. J>að er
peningagjaldið, sem gerir þetta fyrirkomu-
lag svo hægt. |>að er og nær eðliiegum
atvinnurekstri, að þeir, sem eiga að hafa
mesta þekkingu og reynslu í þeirri og
þeirri atvinnugrein, og hafa á annað borð
allar tilfæringar til hennar, húsakynni og
vinnulið, stundi hana að öllu leyti, heldur
en aðrir, hinir og þessir, sem þetta .vantar
allt eða sumt. En fari svo saint sem áð-
ur, að eigi takizt viðunanlegir samningar
við kaupmenn, eða reynslan sýni, að þeir
fullnægi eigi sanngjörnum kröfum fjelags-
manna, er hugmyndin sú, að snúa kaup-
fjelagi þessu upp i reglulegt pöntunarfje-
lag, þ. e. með beinum viðskiptum við út-
lenda markaði, ef hægt er.
í stjórn fjelagsins eru þeir Sigfús Ey-
mundsson (formaður), Sighvatur Bjarna-
son og síra St. Thorarensen.
Siglillg'. Kaupskipið Angust (G. Zoega
& Co) kom hingað í morgun, hlaðið vör-
um til þeirrar verzlunar, eptir 17 daga
ferð frá Khöfn.
Dáill 8. f. m. í Kaupmannahöfn ekkju-
frú Gnðrún Brynjúlfsen, á gi. aldursári,
fædd 15. júní 1799- Hún var dóttir
Stefáns amtmanns þ>órarinssonar i-j- 1823)
tviburi við Lárus sýslumann X horarensen
á Enni (-f- 1864), en ekkja dr. philos.
Gísla Brynjólfssonar á Hólmum i Reyð-
arfirði, er drukknaði 1827. Var frú
Guðrún þannig ekkja í 63 ár, og blind
síðustu ár æfi sinnar. Hún lifði lang-
lengst allra (17) barna Stefáns amtmanns.
Hennar einkabarn var Gísli (Gíslason)
Brynjúlfsson, kennari við háskólann í
Khöfn, dáinn fyrir 2 árum.
Gufuskipsfjelag Faxafióa og Vest-
íjarða. Síra Jón Bjarnason í Winnipeg
hefir látið það vera sitt eitt hið fyrsta verk,
eptir að hann kom vestur heim til sín í
vetur, að rita í «Lögberg» innilega áskorun
til landa þar um að styrkja þetta fyrirtæki.
Auðvitað getum vjer eigi búizt við miklum
árangri af áskorun þessari. En söm er hans
gerð fyrir það. Og kinnroði væri það fyrir
þá hina mörgu hjer, sem geta vel styrkt
fyrirtæki þetta, en vilja ekki, ýmist af ves-
almannlegu vantrausti á sjálfum sjer og
öðrum, eða af þaðan af verri hvötum, —
kinnroði væri það fyrir þá, ef landar vorir
fyrir vestan haf yrðu drengilega við áskorun
síra Jóns, þótt í smáum stíl væri, þessir
landar vorir, sem vjer erum margir hverjir
vanir að hugsa oss eins og nokkurs konar
undanvillinga, er snúið hafi baki við fóstur-
jörð sinni og rofið við hana allar tryggðir,
svo sem greinilega hefir og vottað fyrir í
óvönduðum kveðjum þeirra í vorn garð og
mjög ómildum dómum um land og þjóð, bæði
almenning og einstaka menn.
Sem sagt: vjer getum eigi búizt við nje
ætlazt til verulegs árangurs af áminnztri á-
skorun. En það er samt, hvað sem öðru
líður, gleðilegt tímanna tákn, að hún hefir
komið fram, það er að minnsta kosti dreng-
skaparbragð af höfundi hennar.
AP KAUPFJELAGSFTJNDI ÁRNESINGA,
sem lialdinn var að Húsatóptum í vetur líi. janú-
armán., hefir mjer írá ýmsum mönnum borizt sú
frjett, að maður einn, sem jeg hirði ekki að nafn-
greina, hafi á fundinum sagt svo frá, að jeg hafi
í liaust, þegar jeg átti að taka á móti fje Arnes-
inga, þverneitað því, að jeg vildi ábyrgjast að fje-
lagið fengi sama verð fyrir sauði þá, sem jeg átti
að taka á móti fyrir hönd L. Zöllners frá hr. J.
0. þorsteinssyni, og þá, sem þegar voru fluttir til
Englands. Frjettaburði þessum bef jeg eigi viljað
trúa um hinn ónafngreinda fundarmann, fyrir þá
sök, að jeg ætla hann ekki svo óhlutvancian, að
bera mjer á brýn, að jeg hafi talað það, sem jeg
hef aldrei talað, og alveg var gagnstætt þvi, erjeg
talaði, nje svo skyni skroppinn, að liann hafi ætl-
að það eitt og hið sama, að neita ábyrgð á því,
að L. Zöllner bætti Árnesingum þaun verðmun,
sem yrði á sölu sauðanna hjer í Reykjavík við
söluverð þeirra, sem seldir voru á Englandi.
En þessa ábyrgð neitaði jeg að takast á hendur,
svo sem jeg á hinn hóginn hiklaust bauðst til að
ábyrsjast, að þeir fengi sama verð fyrir þá sauði,
sem eptir höfðu orðið, ef þeir yrðu afhentir mjer
til umsjónar, svo að jeg gæti sent þá til Skot-
lands; enda hafði jeg umboð til þess, en ekki hius.
Að þetta sje satt, ætla jeg að ráða megi af grein
minni í „ísafold“ XVI 93. 20. nóv. 1889, bls. 371,
1. dálki, samanborinni við svar hr. J. 0. J>or-
steinssonar í sama blaði 27. nóv.
B. Kristj'ánsson.
Æfilok Hafliða Kolbeinssonar.
Hafliði Kolbeinsson átti, eins og getið er í ísa-
fold síðast, eptir dómi hæstarjettar aö sitja æfi-
langt í fangelsi, en fjekk þaðan lausn og kom
aptur út hingað (að mig minnir) 1848 og settist
að hjá þorleifi bróður sínum á Háeyri á líyrar-
bakka. Hafliða var margt vel gefið ; hann var
gáfumaður og góður læknir, og fyrir þá sök gekk
hann eigi að útivinnu í Kaupmannahöfn, eins og
alltítt var um menn í hans stöðu á þeim tímum,
en í þess stað var haun öllum stundum á sjúkra-
húsi fanganna til aðstoðar við lækna þeirra. í
frítímum sínum hafði hann (mig minnir hann
segði mjer á 18 árum) eignazt og dregið saman
eitthvað um 800 rdl.
Veturinn síðasta sem Hafliði lifði (1848—1849)
bar 8vo til einn morgun, að formaður einn þar á
Eyrarbakka, Magnús i Foki, gengur í bæinn á
Háeyri, spyr porleif Kolbeinsson, hvort hann geti
ekki Ijeð sjer mann til róðurs í dag, því að ein-
um af hásetum sínum hafi orðið snögglega illt.
porleifur kvaðst engan mann hafa. í þessu vakn-
ar Hafliði og segir: „Jeg held það sje mátulegt
að jeg komi. mig langar til að vita, hvort jeg er
búinn að týna árarlaginu“. Við það fer Magnús.
En Hafliði fer að klæða sig. Meðan hann er að
þvi, segir hann við porleif bróður sinn: „J>að var
kynlegur draumur, sem mig dreymdi í nótt. Mig
dreymdi, að jeg var að hlaupa upp brimgarðinn
hjerna úti fyrir og þótti mjer sjórinn vera svo
heitur, að hann ætlaði að brenna mig um bring-
spalirnar11.
Veður var gott þennan dag, hægur á útsunnan,
en milli dagmála og hádegis var komið svo mikið
brim við Eyrarbakka, að jeg heyrði sjávarhljóðið
upp að Hjálmholti, þar sem jeg þá átti heima. í
því brimi fórst Hafliði Kolbeinsson og þeir allir á
skipinu með Magnúsi í Foki.
Reykjavík 17/4 1890. Páll Melsteö.
Leiðarvísir ísafoldar.
444. Hefir kaupmaður, sem rekur fasta verzl-
un hjer á landi, heimild til að sigla inn á hvaða
höfn sem hann vill, löggildar sem ólöggildar, og
verzla þar, án þess að kaupa borgarabrjef fyrir
hverja höfn, sem hann verzlar á?
Sv.: Já, sjá lög 7. nóvember 1879, 3. gr.
445. Kaupmaður A sendir vörur að kauptúni
B, og fær annan kaupmann, sem rekur þar fasta
verzlun, til að geyma og útbýta vörum þessum
fyrir sig. — Vörur þessar eru stöðugt afhentar
við og við á 8 mánaða tímabili. Kaupmaöur A
heldur víða bæði fjár- og hrossamarkaði um þær
slóðir, sem kauptún B liggur í; þar tekur hann á
móti borgun fyrir vörur þær, er hanu lætur af-
henda í kauptúni B. J>ess skal getiö, að kaup-
maður A rekur hvergi fasta verzlun hjer á landi,
og mun þannig að líkindum hvergi borga opinber
^ arjöld, sem af fastri verzlun leiðir. — Er kaup-
maður þessi skyldur að kaupa borgarabrjef fyrir
þann stað, sem hann vorzlar með þessar vörur
sínar (nfl. kauptún B?) — og er hann skyldur
að greiða sveitarútsvar þar og jafnframt önnur
gjöld, svo sem tekjuskatt o. s. frv. ?
Sv.: Já (við báðum spurningunum), ef svo er
sem spyrjandi hermir, að A verzlar eingöngu undir
sínu nafni o. s. frv.
446. Osjálfbjarga faðir er fluttur á son sinn,
sem býr við allgóð efni í annari sveit — til!
framfærslu, en hann (son.) neitar að veita
honum móttöku af þeim ástæðum, að
kona sín sje geðveik, svo að hún og faðir sinn.
geti ekki saman verið, hreppsnefndin í fram-
færsluhreppi karlsins hljóti að sjá honum fyrir
verustað, hann skuli gefa með honum, og fær
sýslumanus úrskurð, að þetta skuli svo vera, og
flytur karlinn aptur á hreppsnefndaroddvitann,
sem lætur sjer það lynda. Var þetta lögum sam-
kvæmt? Eða geta ekki likar afsakanir gilt, þegar
hreppsnefnd setur einhverjum búanda í sveitinni
niðursetu án hans vilja og samþykkis ?
Sv.: J>að er lögum samkvæmt. Jafngóðar af-
sakanir (sjerstaklegar heimilisástæður) geta einnig
gilt endranær, eptir yfirvaldsúrskurði.
447. Er almúgamönnum, sem stunda barnakennslu
í sveitum tíma og tfma að vetrinum, eptir því sem
þeir geta fengið þá atviunu, heimilt að vera lausa-
menn, án þess að kaupa sjer lausamannsbijef?
Sv.: Nei.
448. Verður komið nokkurri ábyrgð á hendur