Ísafold - 12.03.1891, Blaðsíða 2

82
»hins mest leiðandi manns« (svo heitir það
á máli þeirra Vesturheims-íslendinga) með-
al þjóðflokksins íslenzka í Ameríku um
landsins gagn og nauðsynjar, eins og við
horfir frá þeirra hlið. f>að er sú hugsjón,
er hann óskar og vonar að rætist, um æfi-
feril íslenzka þjóðflokksins í Vesturheimi
og viðskipti hans við fósturmóður sína norð-
ur hjer.
Rangt væri að lasta hugsjón þessa, því
hún er dáfögur.
Bn þá kemur til hins, að vinna að því
að hún rætist —, vinna að því eigi einungis
»með hreysti og atorku«, heldur einnig með
hæfilegri forsjá, og jafnvel hógværð og still-
ingu, þar sem það á við eða mundi betur
gegna.
Hinn mikilsvirti og mikillar virðingar mak-
legi höf. ritkorns þessa hefir nú búið miður
vel í garðinn fyrir sig meðal kennilýðsins
hjer á landi og margra annara »Ieiðandi«
manna með heldur hvatvíslegum og stór-
orðum áfellisdómurn bæði um hið kirkju-
lega og þjóðfjelagslega ástand hjer á landi,
einkanlega þó um hið kirkjulega ástand,
því það stendur honum nær. Hann hefir
búið miður vel í garðinn fyrir sig, ef svo er,
sem út lítur fyrir, að hann æski eptir bróð-
urlegri samvinnu við sig og embættisbræð-
ur sína vestra af hálfu þeirra manna hjer
á landi, er hann hefir veitt áður harðar á-
vítur með áminnztum dómum sínum,—sam-
vinnu til þeirra umbóta á kirkjulífs- og
þjóðlífsmeinum hinnar íslenzku þjóðar beggja
megin hafs, er hann hefir gefið svo glöggt
auga.
Bn það er ýmislegt, er ætti þó að verða
þyngra á metunum og laða góða menn til
slíkrar samvinnu.
það fyrst og fremst, að þó að síra Jón
Bjarnason hafi lýst tjeðum meinum með
æði-svörtum litum, þá stoðar eigi þar fyrir
að bera á móti því, að til sjeu þau og þurfi
lækningar við. f>að hafa og t. d. hún-
vetnsku prestarnir viðurkennt að því er
kirkjulífið snertir, á hjeraðsfundi sínum í
haust.
í annan stað má eigi gleyma þvf, að
harðdæmi síra J. B. er af engri óvild sprott-
ið til nokkurs manns hjer og því sfður til
þjóðarinnar í heild sinni, heldur af ómeing-
aðri sannleiksást — þó að opt kunni honum
að skjátlast sem öðrum — og einlægum á-
huga áþví að láta sem mest gott af sjer Ieiða
til handa þjóð sinni, öldum og óbornum,
beggja megin hafs. þó að sumir bafi
hneykslazt á því, er hann ber fyrir sig 6-
vægin áfellisorð lausnarans sjálfs um kirkju-
Iegt ástand Gyðingaþjóðarinnar á hans dög-
um, eða þá samkynja refsiræður postula hans,
og viljað gefa í skyn, að það væri að líkja
BjerTJvið þá, þá er nú slíkt í fyrsta lagi
nokkuð hártogunar-kennt, og svo má eigi
gleyma því, að röggsamlegrar aðfinnslu þarf
líka með.
jþað veitir alls eigi af, að hafa nokkuð
hátt, ef fast er sofið.
Enginn vel innrættur maður getur annað en
virt mjög vel og látið sjer talsvert um finnast
framgöngu síra J. B. til eflingar andlegrar
velferðar landa sinna sinna vestan hafs, hvort
heldur er í trúarefnum eða veraldlegum mál-
um; og slíkum liðsmanni virðist ábyrgðar-
hluti fyrir þá að hafna, er hafa alvarlegan
áhuga á að bæta þau eða önnur mein þjóð-
ar vorrar, er hann hefir gjört sjer svo mikið
far um að gera sem berust fyrir allra augum.
f>egar landssjóður á í hlut.
Ótrúlega ríkur og almennur er sá hugs-
unarháttur hjer á landi, að landsjóður, það
sje stofnun, er eigi hjer um bil engan rjett
á sjer.
Aldrei eru menn harðari í reikningum
fyrir það sem þeir gjöra t. d., en þegar
landssjóður á í hlut, og engum útlátum, eng-
um gjöldum sjá menn meira eptir eða telja
fremur eptir en þau, er í landssjóð eiga að
renna.
það er eins og allur þorri landsmanna
hafi enga hugmynd um það, að landssjóður
er þó í rauninni vasi sjálfra þeirra.
Sjerhlífnin við gjöld til almenningsþarfa
kemur almennast og áþreifanlegast fram í hin-
um alræmdu framtalssvikum hjer á landi.
þar skarar hver eld að sinni köku, og hylmir
auðvitað hver með öðrum, til þéS3 að koma
sjer betur við og geta verið óhultari um sig.
Hitt er fágætara, að þegar aðrir eiga að
gera mönnum framtal til skatts en sjálfir þeir,
að þá komi einnig fram hin sama ágengni við
landssjóð eða óhollusta við hann í því er til
hans hagsmuna veit.
En dæmi slíks mátti samt lesa í Stjórnar-
tíðindunum fyrir skemmstu, 28. f. m., í brjefi
frá landshöfðingja til amtmanns í suður- og
vesturamtinu »um ranga tekjuáætlun skatta-
nefndar«.
Segir þar, að hreppsnefndin í Rosm-
hvalaneshreppi hafi áætlað ýmsum, sem
eigi hafi talið fram tekjur sínar sjálfir,
svo óskiljanlega lágar tekjur í tekjuskatts-
skrá fyrir árið 1889, »að engri átt nær«.
»þannig hefir nefndin talið, að verzlun H.
P. Duus og verzlun W. Fischers í Kefla-
vík, sem báðar eru vitanlega auðugar og
arðsamar verzlanir, hafi að eins haft 500
krónur í skattskyldar tekjur af (atvinnu)
ár það, er skráin miðar við, og verzlun P. G.
Knudtzons & Söns jafnvel ekki nema 300
kr., sem er 16—17 sinnum minni upphæð
en sú, sem verzlun sömu manna í Hafnar-
firði, sem sjálfsagt er ekki þeim mun arð-
samari, hefir talið fram til skattgreiðslu
sama ár, og þarf engan sjerstaklegan
kunnugleika til að sjá, að þetta er svo
mikil fjarstæða, að furðu sætir, að þeir
menn, sem í nefndinni eru, skuli geta
látið slíkt frá sjer fara«.
^Landshöfðingi skipar að birta tjeðri skatta -
nefnd megna óánægju sfna út af þessu ráð-
lagi hennar, og að brýna framvegis fyrir
henni, að þegar gjaldþegnar segi ekki sjálfir
til tekna sinna, þá beri henni að ætla þeim
tekjur með hæfilegri og sennilegri upphæð,
eptir beztu vitund og samvizku, en það sje
gjaldþegnanna sjálfra að gæta rjettar síns
samkvæmt lögunum, ef þeim þyki sjer sett-
ar of háar tekjur.
I niðurlagi brjefsins fær sýslumaður á-
minningu um, að gæta framvegis skyldu
sinnar sem formanns yfirskattanefndarinn-
ar, svo að slíkar fjarstæður sem þessi geti
eigi eptirleiðis komizt fram. Yfirskatta-
nefndum er sem sje bæði skylt og heimilt
að lagfæra skattaskrár eptir þ ví sem þeim
virðist rjett vera.
Nærri má geta, að víðar í landi muni
pottur brotinn en hjá þessar einu skatta-
nefnd, í einum hreppi á landinu, og kynnu
því fleirum að vera hollt að lieyra ofaní-
gjöf þá, er hún hefir fengið.
Hvalveiðaskipið Nora, gufuskip, “3
smálestir, annað hvalveiðaútvegsskip hr.
Ellefsens (Norðmanns) á Onundarfirði, kom
hingað 11. þ. m. þaðan að vestan, eptir 3
daga ferð, harða og stranga. Lagðist undir
Snæfellsjökli aðfaranótt hins 11., en sleit
þegar upp af ofviðri —akkerisfestin hrökk í
sundur— og hjelt sjer síðan þar á ferð fram
og aptur með gufuaflinu, en frost var svo
mikið, að allt varð að klaka, er á gaf.
Komst við illan leik hingað á höfn kvöldið
eptir í ljósaskiptum; hafði komizt suður
undir Garðskaga. Erindið er að vitja
norskra sjómanna, er von er á með póst-
skipinu á útveg hr. Ellefsens, 30—40. Hann
ætlar og að bæta við sig þriðja hvalveiða-
skipinu í vor. Tíu eða tólf farþegar voru
með »Nora« hingað að vestan, þar á meðal
þeir verzlunarstjóri Jónas Hall og hr. Torfi
Halldórsson frá Flateyri, kaupmaður Magn-
ús Jochumsson frá Isafirði áleiðis til Kaup-
mannahafnar.
Hvalveiðaskipið Ellida, frá hval-
veiðaútveg Norðmannsins Bergs við Dýra-
fjörð, var ásamt Nora komið á kreik í
hvalaleit inn í ísafjarðardjúpi í öndverðum
þessum mánuði, en rakst á sker eða boða
inni í Mjóafirði og bilaði stýrið m. m., og
bjargaði Nora því, dró það á eptir sjer út
á Isafjörð; gerði síðan tvær atrennur að
koma því alla leið vestur á Dýrafjörð, en
gafst upp í hvorutveggja skiptið, með því
veður var mjög stirt. Hægt kvað þó vera
að gera það sjófært aptur.
Skiptapi hafði orðið við Isafjarðardjúp
13. f. m., frá Hnífsdal; fórst bátur með 4
mönnum og drukknuðu allir: formaður
Hreggviður þorleiksson frá Isafirði, og
hásetar Guðmundur Hanníbalsson frá Tungu
á Langadalsströnd, Jón Hannesson frá
Hvítadal í Saurbæ og Júlíus Björnsson úr
Reykhólasveit.
Sjónleikirnir- Mikil aðsókn á hverju
kvöldi, einkum þegar »Æfintýri á gönguför«
(Hostrups) er leikið. 1 gærkveldi alveg
troðfullt að horfa á það. Meiri hluti
þeirra, sem leika í því, leika og bærilega;
sumir dável.
Efnahags-jöfnuðub. Jöfnunar-
menn (sósíalistar) kvarta um, að fjármun-
um sje ójafnlega skipt í heiminum og vilja
láta skipta þeim upp, rjettvíslegar en áður.
En bezta ráðið og hægasta til að koma
fram meiri efnahags-jöfnuði er, að letinginn
gjörist iðinn, eyðsluseggurinn sparsamur og
drykkjumaðurinn bindindismaður. (Chr. L.).
Fagukt níáks-hbileæði. Yilj-
irðu lifa ánægjulegu lífi þetta ár, 1891, þá
vertu starfsamur, láttu allan tíma þinn fara
til einhverrar góðrar og nytsamlegrar iðju,
gerðu einhvern glaðan og ánægðan á hverj-
um degi. Enginn hlutur bakar manni meiri
vansælu en iðjuleysið. |>að var lærður
biskup, sem sagði um iðjuleysið : »lðjuleys-