Ísafold - 13.05.1891, Qupperneq 2

150
ar í íslenzkri þýðing (1667) ; hefir sú bók
að sjálfsögðu verið til í landinu á þýzku og
kunn meðal prestanna nokkru áður en hún
var þýdd. þ>á voru einnig þýddar á íslenzku
prjedikanir eins hins andríkasta guðfræðings
á þýzkalandi: Jóhanns Arndts. Sálmar
hins ágætasta prótestantiska sálmaskálds,
Pauls Gerhardts, voru einnig kunnir og
lesnir á íslandi. Hið helzta af því, sem út
kom á jpýzkalandi, fór ekki fram hjá ís-
lenzku guðfræðingunum þá. Jeg er miklu
hræddari um, að það kunni að fara fram
hjá þeim núna.
(Niðurl.).
Fbiðrik J. Bergmann.
V er ðlagsskr áahneyksli.
íslendingar, sjer í lagi sunnlendingar, hafa
getið sjer eius konar Heróstratesar-frægð
fyrir tíundarsvik, og mundi eigi bæta úr
skák, þótt þeir öðluðust líkan lofstír fyrir
vitlausar verðlagsskrár, einkum ef augsýni-
legt væri, að vitleysurnar væru sprottnar af
vísvitandi sviksemi.
Jeg hef lauslega litið yfir verðlagsskrárn-
ar hjer sunnanlands, sem ganga í gildi næst-
komandi 14. maí, og rekið mig þar á 2
atriði, sem hafa hneykslað mig stórlega.
I verðlagsskrá fyrir Vestmannaeyjasýslu
standa einlit lambskinn á 60 aura hvert,
sem er það verð, er eyjakaupmenn gáfu
fyrir þau í fyrra sumar bæði í eyjunum og
í Vík, þ. e. Vestmanneyingum, Bangvelling-
um og Skaptfellingum þeim, er við þá
verzluðu; þó er þessi vörutegund sett í
verðlagsskrá Bangárvallasýslu á 28 aura, og
í verðlagsskrá Vesturskaptafellssýslu á 12
(tólf!) aura. þetta er þó víst eitthvað
ekki hreint.— Arnesingar hafa þó komið
þeim í 30 aura.
Harður fiskur stendur í verðlagsskrá Vest-
mannaeyja á 30 kr. vættin. jpað er kunn-
ugt, að verðið varð þar og í Vík austur,
þegar uppbótin var komin, 130 kr. skpdið
fyrir harðfisk nr. 1, og 120 kr. fyrir nr. 2.
Vestmanneyingar hafa þá sett harðfiskinn í
sína verðlagsskrá á 120 kr., með hliðsjón af
konungsúrskurði frá 2. marz 1853, þar sem
leyft er að færa niður landauraverð gegn
vörum til verðlags gegn peningum. Bn í
verðlagsskrá Vestur-Skaptafellssýslu er vætt-
in af harðfiski sétt á 20kr. 50 aura, og í verð-
lagsskrá Bangárvallasýslu á 15 kr. 6 aura!
þ>að hefur þá kostað Bangvellinga nálægt
60 kr., að flytja harðfisk á 2 hesta út í
eyjar; Arnesingar hafa fengið 85 kr. 12
aura fyrir skippundið, eptir því sem þeirra
verðlagsskrá sýnir.
jpessar tölur þurfa engrar frekari útlist-
unar við; þær tala bezt sjálfar.
í aprílm. 1891.
Þ-
Kirkjumálið á Akranesi.
í 19. blaði ísafoldar þ. á. hefir herra H.
J. ritað um fundi, sem haldnir voru í Skipá-
skaga, sýslufund 25.—27. og hjeraðsfund
28. f. m., og lýsir þar meðai annars ályktun
hjeraðsfundarins um svo kallað kirkjumál
hjer í Garðaprestakalli. En með því að opt
vill það til, að ekki er öll saga sögð, þegar
einn segir frá, þá sýnist vel við eiga, að
málefni þetta sje ljóslega skýrt, þar sem
það á annað borð er komið fyrir almenn-
ingssjónir.
f>að er mörgum kunnugt, að hjer á Innra-
Hólmi var kirkjan eflaust ein af þeim, sem
fyrst voru reistar hjer í suðurumdæminu,
og stóð hún hjer öld eptir öld, þar til hún
var lögð niður, og rifin 1815, að tilhlutun
þáverandi eiganda Innrahólms, konferenz-
ráðs M. Stephensens, með konungsúrskurði
frá 12. apríl s. á., og var þá Innrahólms-
sókn lögð undir Garðakirkju, og þótti þeim
söfnuði, er þá kirkju hafði sótt, það óþægi-
leg viðbrigði og erfiðleikar á ýmsan hátt
hvað tíðagöngu áhrærði m. fl. Nokkuð opt
var það í ráðagerð hjá eigendum og ábú-
endum Innrahólms, að endurreisa hjer kirkju,
sem þó aldrei náði framkvæmd.
|>egar jeg kom hingað árið 1883, var mjer
greinilega sagt um allt þetta, af greindum,
innlendum mönnum hjer, og jafnframt því
að veturinn áður hefði sóknarnefndarmaður
einn, sem átti heima í Skipaskaga og var í
húsvitjun með sóknarprestinum, verið að
safna undirskriptum hjá sóknarmönnum, að
þeir gæfi samþykki sitt til þess, að Garða-
kirkja yrði flutt ofan í Skipaskaga, sem
mönnum hjer geðjaðist mjög illa að.
f>á var farið þess á leit við mig, hvort jeg
vildi ekki ráðast í að sækja um leyfi til að
mega reisa hjer kirkju ; var þá af hinum
tilvonandi söfnuði skrifað bónarbrjef, með
undirskriptum, ásamt vottorði sóknarprests-
ins, að hann væri fús að þjóna kirkju á Innra-
hólmi sem annexíu, og öll skjöl málsins
send hlutaðeigandi prófasti, sjera f>órði sál. í
Beykholti, og var það gert með fullu samykki
sóknarnefndarinnar í Garðaprestakalli. Bn
það ár fyrirfórst hjeraðsfundur, sökum veik-
inda og því næst fráfalls prófastsins. Næsta
ár, 1884, komst þetta mál til umræðu á hjer-
aðsfundi, eptir áskorun minni ; en þar sem
þá bæði vantaði skjöl málsins, og nokkrir
af fundarmönnum voru á þeirri skoðun, að
kirkjutekjur af þeim þá fyrirhugaða söfnuði
væri of litlar til þess, að kirkja gæti borið
sig af þeim, þá gat sá hjeraðsfundur engan
úrskurð á lagt, enda sá jeg sjálfur— við ná-
kvæmari íhugun,—að kirkja mundi ekki geta
borið sig hjer, af þeim tilvonandi fastatekj-
um, sem henni báru, þar ekkert fje var
fyrirliggjandi, nema ef fengizt hefði einhver
partur af Garðakirkjusjóði.
Af þessum ástæðum veiktist von manna
hjer um að geta haldið þessu fyrirtæki á-
fram, með því líka að þá var ekki alveg
vonlaust um, að Garðakirkja yrði endurreist
á þeim stað, sem hún nú er, og allt stæði
við sama óbreytt, sem allir hjer á innnes-
inu hefðu gert sig hjartanlega ánægða með.
En nú er það orðið augljóst, að íbúar
Skipaskaga hafa sterkan ábuga og jafnvel
gera sjer vissa von um, að Garðakirkja verði
flutt ofan í Skagann, og til að geta komið
því í kring, hafa þeir á safnaðarfundum leit-
azt við að fá sóknarmenn til að gefa jáyrði
sitt til þess.
Að síðustu var haldinn allsherjar safnað-
arfundur í Garðakirkju 5. marz 1889, þar
sem allir sóknarmenn áttu að gefa atkvæði
sitt með eður móti því, hvort sóknarprest-
urinn sæti í Skipaskaga framvegis, eðurflytti
sig á prestssetrið, þ. e. Garða, og hvort
Garðakirkju skyldi endurreisa þar, sem hún
er, eða flytjast ofan í Skipaskaga ; atkvæða-
fjöldi átti þar að skera úr málum, eins og
lög gera ráð fyrir; var þangað safnað úr
Skaganum öllum sem vetlingi gátu valdið og
atkvæðisrjett höfðu, ef ekki höltum og vön-
uðum. En atkvæði móti því, að kirkjan
væri flutt, urðu svo mörg, að málið varð
ekki útkljáð. Allir eða velflestir Innra-
Araneshreppingar og þeir í Skilmannahreppi
voru því algjörlega mótfallnir.
Eptir þetta sýndist nú lítil von til, að
Garðakirkja fengist endurreist á sama stað.
þ>ví til staðfestingar eru ásamt öðru orðatil-
tæki í frjettapistli af Akranesi 24. marz s. á.,
þar stendur svo : »f>etta fjelag (o: æfingar-
fjelag, sem það er kallað), hefir líka haft ár-
lega á dagskrá að fá flutta Garðakirkju í
Skagann». f>etta sýnir, hve mikið áhuga-
mál Skagabúum er og hefir verið að fákirkj-
una flutta, og verður ekki annað fundið en
að það sje þeim svo mikið kappsmál, að bú-
ast má við, að það, þegar minnst varir, verði
framkvæmt, sem þó er þvert á móti vilja
allra í innri parti safnaðarins, sem eðlilegt
er vegna vegalengdar o. fl.
Af hjer að framan sögðum ástæðum hefir
kviknað nýr alvarlegur áhugi að koma upp
kirkju hjer á Innrahólmi, fyrir innri part
sóknarinnar; og í tilefni af því skrifuðu
(ekki nokkrir) heldur allir, sem vilja og ætla
sjer að sækja þá kirkju,— að undanteknum
tveimur, sem þó nú ætla sjer að vera með,
— undir bænarskrá til hjeraðsfundar á síð-
astliðnu sumri, um að fá leyfi til að byggja
optnefnda kirkju. En þar eð ákveðinn hjer-
aðsfundur í haust fórst fyrir sökum lasleika
hlutaðeigandi prófasts, varð málið ekki rætt
fyr en á hjeraðsfundi, sem haldinn var í
Skipaskaga 28. f. m., eins og segir í upp-
hafi greinar þessarar, og urðu þar þau mála-
lok, að hjeraðsfundurinn í einu hljóði sam-
þykkti leyfi til þessarar kirkjubyggingar.
Hvað því viðvíkur, sem herra H. J. segir
í áminnztri grein sinni, að jeg hafi viljað
skammta sóknarstærðina, þá er það mis-
skilningur eður röng útlegging, heldur var
það þannig, að hjeraðsfundurinn fjellst al-
gjörlega á þá skoðun mína, að tilvotiandi
kirkja á Innrahólmi gæti ekki borið sig með
minni sókri en jeg stakk upp á, en engan
veginn með þann part af sókninni,sem Skaga-
menn vildu láta hana hafa.
Hvað herra H. J. á við með því, er hann
tekur svo til orða : »þau málalok urðu fyrir
fylgi prófasts», veít jeg ógjörla, en sje svo,
að það eigi að gefa mönnum í skyn, að pró-
fastur hafi verið mjer hlutdrægur móti sann-
færingu sinni í sóknarskiptingunni, þá setur
hann með því blett á sjálfan sig, en alls
engan á herra prófastinn ; vörn á móti þess
háttar slettum er honum og hans alkunna
rjettsýni og samvixkusama skyldurækni.
þ>ar sem H. J. segir, að jeg hafi lagt fram
brjef með undirskriptum nokkurra manna,
sem kváðust heldur vilja eiga sókn að Innra-
hólmi en Görðum, verð jeg að lýsa algjör-
lega ósannindi; það hefir víst engum komið
í hug, því síður að nokkur hafi óskað þess
eður undirskrifað; það er Skipaskagakirkja,
sem þeir ekki vilja eiga sókn að.
Sje herra H. J., sem ritar greinina í Isaf.
2. þ. m., sami maðurinn og sá, sem talaði
á fundinum í Skaganum 28. f. m., sem jeg
varla get efað, þá furðar mig ekki á, þó
hann álíti, að Innrahólmskirkja komist af
með litla sókn og litlar tekjur; því á fund-
inum sagði hann í heyranda hljóði, að Innra-
hólmskirkju mætti byggja eins vel af 1000
kr., eins og Skipaskagakirkju af 6000. Eptir
hvaða mælikvarða hann reiknar það út, veit
jeg ekki; mun sá guð, sem Skagamenn dýrka,
vera þeim mun vegsamlegri en sá guð.sem þeir
í Innri-Akraneshreppi trúa á og tilbiðja, að
þeim fyrnefndu hæfi veglegt musteri, enhinum
meðalskemmukofi ?
I greininni í Isafold kvartar hr. H. J. yfir
efnaskorti til kirkjubyggingar í Skaganum,
þegar Innrahólmskirkja sje búin að fá sinn
part, það er að segja: efnaskorti til að
byggja svo dýra og veglega kirkju, sem sam-
boðið er kröfum tímans. En mun þá Innra-
hólmskirkja vera undanþegin þeim tímans
kröfum ? eða hefir ekki sönn guðsdýrkun
sömu kröfur alstaðar á öllum tímum ? En
eigi Skagakirkja að byggjast Skagakaupstað
til skrauts, þá hefir ínnrihólmur ekkert að
leggja á móti því ; ósk og tilgangur minn og
allra hlutaðeigenda er, að Innrahólmskirkja
gæti orðið einum og sönnum guði til dýrðar
og ríki hans til útbreiðslu.
Innra-Hólmi, 25. marz 1891.
Arni porvaldsson.
Póstgufuskipið Laura, sem fór til'
Vestfjarða 2. þ. m. samkvæmt áætlun, lengst
til Isafjarðar, og með henni allmargt farþega,
kom aptur í fyrri nótt. Tafðist á vestur--