Ísafold - 28.11.1891, Blaðsíða 2

878
hefir litla þýðing, þótt nafnlaus prestur
keppist við að neita því.
Setjum, að nú sje að byrja nýtt tímabil
í kirkjusögu vorrar íslenzku þjóðar, að
kirkjuleg blómaöld sje í nánd, með svo
göfugum og glæsilegum bókmenntum, að
þær beri langt af öllu því, sem íslenzka
kirkjan hefir framleitt; og að þetta tímabil
nái að minnsta kosti fram um miðja næstu
öld. Látum oss enn fremur ímynda oss,
að eptir tvö til þrjú hundruð ár verði farið
að rita um þetta tímabil og sú staðhæfing
verði þá gjörð, að þetta hafi verið gullöld
íslenzku kirkjunnar, þar sem þessar kirkju-
legu bókmenntir beri ægishjálm af sams
konar bókmenntum annara tímabila og þeir
rithöfundar þá taldir upp, sem gjört hefðu
garð hinnar íslenzku kirkju frægan. Mundi
það nú verða hættulegt fyrir þann rithöf-
und, sem þetta ljeti sjer um munn fara,
þótt þá risi annar upp, er lýsti þetta gull-
aldartal mikla fjarstæðu, og gæti hann til-
fært ýmislegt því til sönnunar? það hefðu
t. d. verið til einstöku prestar, sem ritað
hefðu rniður sæmilega um þetta leyti; þeir
hefðu helzt ritað í »Fj.konuna«, alræmt van-
trúar-blað frá þeim tímum, en ætíð farið
með nöfn sín eins og galdramenn 17. ald-
arinnar hefðu farið með kukl sitt og sær-
ingar; þeir hefðu hulið þau í myrkrinu.—
Hafa ekki verið uppi leirskáld á hverju
gullaldar-tímabili veraldlegra bókmennta?
Auðvitað, og það vissulega fleiri en hin
sönnu skáld. Mundi vera unnt að sanna,
að engin bókmenntaleg gullöld hefði nokk-
Urn tíma átt sjer stað, með því að telja
leirskáldin upp? Enginn heilvita maður
Ijeti sjer detta slíkt í hug.
Ljótu dæmin frá 17. öldinni sanna því
ekkert í þessu sambandi. Á móti hverju
þeirra mætti tilfæra önnur úr kirkju- og
kristindómslífi þessarar aldar, sem væru
fullt eins ljót bæði í siðferðislegu og þekk-
ingarlegu tilliti, þegar tekið er tillit til þess,
hverjum framförum hið kirkjulega líf hefir
tekið almennt í heiminum síðan á 17. öld-
inni.
það er annars undarlegur andi, sem kem-
ur fram í greinum þessa nafnlausa prests.
Hann er einhvern veginn svo undarlega
hróðugur yfir öllu hinu ljóta, sem hann
tínir saman úr kirkjulffi liðinna alda. Hon-
um virðist vera svo miklu kærara að horfa
á galdrahlið 17. aldarinnar, en hina guð-
legu andagipt, sem þá kom fram í svo rík-
um mæli. Honum fer í þessu efni svo
nauðalíkt óvinum kirkjunnar, sem ætíð eru
að draga fram syndir hennar á fyrri öldum
henni til háðungar og vanvirðu, vitandi að
á þéim er þó aldrei hægt að ráða neina
bót. Öðru máli er að gegna, þótt dregin
sjeu fram lýtin, sem eru á kirkjulífi yfir-
standandi tíma. Einmitt einlægustu vinir
kirkjunnar finna það skyldu sína. Og þeir
gjöra það ekki hróðuglega, heldur með blæð-
andi hjarta, til þess þau verði afnumin og
kyrtill kirkjunnar verði aptur hreinn. —
það er líka auðsjeð, að maðurinn hefir
fundið til þess, að það fjelli blettur á hans
prestslega nafn, ef hann ljeti þess getið við
greinar þessar.
Hver ætli vinni þjóð sinni meira gagn,
sá, sem vandar um við hana fyrir syndir
hennar á yfirstandandi tíma og brýnir raust
sína eins og honura er unnt, til að vekja
menn af svefni og hugsunarleysi, eða hinn,
sem afsakar allt þetta með yfirsjónum fyrri
alda og gefur í skyn, að það sje ekki svo
hættulegt, því stundum hafi lífið verið ljót-
ara áður?
það er eitt atriði í grein þessari, sem
betur en nokkuð annað sannar, hve ófær
maður þessi er til að dæma um sögulega
atburði, sem liggja honum miklu nær en
saga 17. aldarinnar.
A sinn vingjarnlega og bróðurlega hátt
hafði hann í fyrri grein sinni lýst hinni
kirkjulegu starfsemi vorri hjer vestra á þá
leið, að hún hefði fyrir markmið »að svín-
beygja undir ok klerklegrar kúgunar«. þetta
leitast hann nú við að rjettlæta með því að
vitna til þess, að af hálfu kirkjufjelags
vors hafi verið reynt að stemma stigu fyrir
trúarboði því, sem haldið var uppi af þeim
bræðrum Jónasi og Lárusi í skjóli presby-
teríönsku kirkjunnar. Um þetta mál var
ritað allmikið í blöðin hjer vestra, og allir,
sem um það rituðu, virtust vera á eitt sáttir
um, að trúarboð þeirra bræðra væri skrípa-
mynd svo voðaleg af sönnum kristindómi,
að eitt hið hryggilegasta, sem fyrir oss gæti
komið, væri það, ef heilir hópar af fólki
voru ljetu tælast út í aðra eins tálgröf alls
heilbrigðs trúarlífs. Fyrir ófyrirleitna milli-
göngu eins manns hafði innlent, að öðru
leyti heiðvirt kirkjufjelag, slegið vernd sinni
yfir þessa starfsemi og styrkt hana með
fjárframlögum, af þeirri ástæðu, að því
höfðu verið bornar ósannar sögur af hinni
kirkjulegu starfsemi vorri. Kirkjufjelag vort
snýr sjer þá til stjórnar presbyteríönsku
kirkjunnar hjer, leitast við að gjöra henni
ljóst, hvernig þessu svo nefnda trúarboði væri
varið og hversu ranglátt það sje, að styrkja
það og halda því uppi, þar sem það hafi sett
sjer fyrir mark og mið að sprengja kirkjufje-
lagið og stemma stigu fyrir því á allar lundir.
Og var þá formaður hins innra kristniboðs
þeirra beðinn að sjá um, að þessu trúarboðs-
skrípi yrði ekki lengur haldið áfram í nafni
hinnar »presbyteríönsku« kirkju.
þetta er það nú, sem presturinn bróður-
Jega kallar »að svínbeygja undir ok klerk-
legrar kúgunar«.
Samkvæmt þessu er það að beygja undir
ok klerklegra kúgunar, ef einhver söfnuður
á íslandi snýr sjer til kirkjustjórnarinnar
og biður hana að hlutast til um, að einhver
hneykslisprestur verði látinn leggja niður
embætti, Og þegar kirkjustjórnin svo verð-
ur við þeim tilmælum, nær sú kúgun auð-
vitað sfnu hæsta stigi.
það er sannarlega engin furða, þótt geng-
ið sje »hlykkjótt« á Blondínsþræði skilnings-
ins, þar sem hann er þaninn yfir Níagara-
foss þjóðlífsins um heilar aldir, þegar manni
gengur svona herfilega yfir vallarsprænur
þess, sem skeði í gær.
það er sama, í hvaða mynd óvinir vorir
birtast hjer; þeir mega ætíð eiga víst að fá
hluttekning hjá einhverjum presti á íslandi.
Hvort heldur eru Únítarar eða ofstækis-
menn—ef þeir að eins eru óvinir vorrar
lútersku kirkju hjer, kemur það fram, að
þeir eiga vini meðal prestanna heima, og
vjer jafnmarga óvini.
Óafvitandi eru þeir þó að gjöra oss greiða,
þessir menn. þeir eru að færa oss nýjar
og nýjar sannanir fyrir öllu, sem vjer höf-
um sagt.
Bróðurleg aamvinna! Já, vissulega. Eng-
ir óska hennar meir en vjer. En ekki við
aðra en þá, sem unna málefni kirkjunnar
einlæglega. Jeg vona þeir sjeu margir,—
verði fleiri og fleiri. En sífellt strfð við
hina, sem við hvert tækifæri fylla óvina-
flokkinn, og sem einlægt eru að Iæðast apt-
an að móður sinni, kirkjunni, og reka
henni löðrunga í laumi.
það er skylda vor allra, bræður, bæði
austan hafs og vestan!
Fiíiðbik J. Bekgmann.
Bjargráðadeildarfundur fyrir Gull-
bringusýslu, haldinn í Haftiarfirði 24. okt.
1891. A fundinum mættu kosnir menn frá
þessum bjargráðanefndum: f Grindavík Jón
Sveinbjarnarson; í Keflavík P. J. Petersen;
í Hafnarfirði Ivar Helgason; í Bessastaða-
hreppi Magnús þorsteinsson; í Seltjarnar-
neshreppi Olafur Ingimundarson.— Fundar-
stjóri, síra O. V. Gíslason, skýrði fra ferð-
um sínum í sumar kringum Island, og
hvernig bjargráðamálum væri komið með
sjávarströnd landsins. Nefndarmenn skýrðu
frá aðgjörðum uefndanna: a) í Grindavík
væri lýsisbrúkun að verða almennari, og
tilraunir væri verið að gjöra, en ósjeður á-
rangur; fiskverkun góð ; b) í Keflavík mikl-
ar framfarir; allir hefðu lýsi, flestir hefðu
nú og væru að útbúa kjalfestupoka; c) f
Hafnarfirði bjargráðum að þoka áleiðis,
nefndiu kom pilti til sundkennslu í sumar
var; d) í Bessastaðahreppi kjalfestupokar
brúkaðir; e) í Seltjarnarneshreppi almenn-
ur áhugi á bjargráðamálum. Lagði nefnd-
armaður fram skjal frá bjargráðanefndum
Beykjavíkur og Seltjarnarneshreppa um næt-
urróðra, um samþykkt þar að lútandi, und-
irritaða af helztu Seltirningum og Beykvík-
ingum, er sjóróðra stunda. Lögð fram fund-
arskýrsla frá Vatnsleysustrandarhreppi frá
4. júlí 1891 (sjá Isaf. 25. nóv.). Leiðir og
lendingar tóku nefndirnar að sjer að selja.
Alyktað að reynt skyldi að koma á samþykkt
meðal Seltirninga og Beykvíkinga um næt-
urróðra. Alit nefndarmanna eindregið, að
árið 1890 hafi fiskur verið mjög vel verkað-
ur við Faxaflóa. Skýrði síra O. V. G. frá
»þangbrennslu« og þeim hagsmunum, sem af
henni mætti hafa 1 fiskileysis-árum. Var
kosin 5 manna nefnd til að semja lög fyrir
íslenzkt sjómannafjelag. Bætt um sjó-
mannablað, »Sæbjörg«, sem framfaravon
bjargráða. Síra O. V. G. skýrði frá, að
skýlum þeim, er M. & D. S. F. í Lon-
don hefði sent sjer með brjefi 16. júní þ. á.,
hefði hann í sumar útbýtt meðal 36 bjarg-
ráðanefnda.
* *
*
Bjargráðanefndir eru nú alls 60, og hefi
jeg nú engan efa á því, að framfara er von.
Bið jeg bjargráðanefndir vera þolinmóðar
og Rtöðugar í viðleitni sinni, þótt einhverjir,
gaspri, sem eru einkum þeir, sem fæstir
sinna. I janúarmánuði verður bjargráða-
málum hreift, með því fylgi, sem nauðsyn-
legt er. Annir mínar leyfa mjer ekki að
vera langorðari í þetta skipti. Guð er með.
Guð styrki yður og blessi, alla, sem viljið
vinna að því, að hagur sjómanua batni.
Beykjavík, 26. nóvbr. 1891.
Yðar einlægur bróðir
0. V. Gíslason.
Gálausleg póstafgreiðsla- það ber
ósjaldan við, að blöð lenda í miklum
vanskilum fyrir gáleysi eða vanrækslu
þeirra, er afgreiða pósta víðsvegar út
um land, þannig, að kaupendur fá þau
eigi fyr en að 2—3 póstferðum hjáliðnum,
og stundum aldrei. Kaupendum verður
auðvitað fyrst fyrir, að kenna vanskilin út-
gefanda blaðsins og þykkjast við hann. En
opt ganga þeir samt sjálfir úr skugga um,
hvar sökin liggur, nefnilega þegar þeir fá
blaðsendinguna á endanum vel útbúna og
með skýrri útanáskript, en hafandi lagt
lykkju á leið sína í annan landsfjórðung
fyrir gáleysi póstafgreiðanda. Hjer er eitt
dæmi af mörgum, kafli úr brjefi frá einum
útsölumanni ísaf., dags. 10. þ. m., sem á