Ísafold - 30.11.1892, Page 1

Kemtir út á miðvikudögum
og la-ugardögum. Verö árg.
(um 100 arkft) 4 kr., erlendis
5 kr.; borgist fyrir miÖjan
júlímánuð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin vi&
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir 1. októ-
bermán. Afgroiðslustofa i
Au8turstrœti 8.
Reykjavík, miðvikudaginn 30. nóv. 1892.
XIX. árg. |
Næsta blaí) miðvikudag 7. desbr.
Annars kemur blaðið út á hverjum miðviku-
degi og bverjum laugardegi í desembermán.,
nema ekki á gamlársdag.
Fjárverzlunin á Englandi í haust.
Eptir Torfa Bjarnason.
n.
Það af fjenu, sem ekki er slátrað undir-
■eins, er flest alið fram um jól og lengur,
sumt jafnvel fram á vor. Það er einkum
rýrt fje, sem svo lengi er alið. Er það
þá fyrst látið hafa ljelegri beitina, og bat-
að svo við það þegar fram á kemur, og
fitað þá undir vormarkaðinn. A vorin er
fjeð vanalega í beztu verði, miklu hærra
en á haustin, því þá er fæst haft á boð-
stólum, og er því stundum langsamlega
tilvinnandi, að fóðra fj’eð allan veturinn,
þó að fóðrið (beitin) kosti 30—50 a. um
vikuna fyrir hverja kind.
Fyrst eptir að fjeð kemur á land, er
því beitt á graslendi; það þolir ekki að
því sje undir eins beitt á rófur. Eptir 2
—3 vikur er svo farið að venja það við
rófurnar. Fyrstu vikurnar fltnar fjeð ekki,
beldur leggur jafnvel talsvert af. Jeg
skoðaði fje, sem búið var að vera mánuð
á grasi og rófum. Jeg sagði eigandanum,
að jeg ímyndaði mjer, að það væri lakara
að minnsta kosti alls eigi betra en það
var þegar það kom, og sagði hann það
satt vera. Annan hóp skoðaði jeg hjá
sama manni, sem mjer sýndist vera farinn
-að fltna, en bóndi sagði það vera varla
teljandi, sem hann hefði batnað. Almennt
telja menn að fjeð fari ekki verulega að
fitna fyr en á öðrum og þriðja mánuði,og
sje sjaldan orðið nógu feitt til sölu fyr en
eptir 3—4 mánuði.
Það er auðvitað, að bændur, sem kaupa
íslenzka fjeð til að ala það, gjöra það til
þess að græða á kaupunum, ef unnt er.
Þeir ætla sjer að selja fjeð við hærra verði
seinna,—í minnsta lagi svo miklu hærra,
sem nemur því, er þeir kosta til. Þetta
tekst stundum, en ekki ætíð. Jeg talaði
við einn bónda, sem keypt haf'ði í haust
3500 af íslenzku fje. Hann kvaðst hafa
keypt 4000 í fyrra, eitthvað um 2500 í
hitteð fyrra og 600 árið þar 4 undan (1889).
Fyrsta árið af þessum 4 árum sagðist hann
hafa grætt 240 pund sterl. á kaupunum
eða lijer um bil 7 kr. á hverri kind. Ann-
að árið kvaðst liann hafa tapaö jafnmiklu.
í fyrra taldi hann sig hafa grætt svo sem
8 aura á hverri kind. »Tapi jeg nú í ár«
sagði hann, »þá kaupi jeg aldrei optar
íslenzkt fje«. En mjer fannst hann ekki
vera mjög smeikur fyrir að tapa í þetta
sinn, enda er það óskandi, því svo að
eins getum vjer vonazt eptir, að fje vort
hækki aptur í verði, að þeir, sem kaupa
það, hafi eklti skaða á kaupunum.
111.
Hefir nú íslenzka fjeð selzt tiltöluloga
eins vel, eða, rjettara sagt, tiltölulega ekki
ver en annað fje, eða ætli það hafi selzt
lakar ?
Þannig munu menn spyrja, og vildi jeg
gjarnan geta svarað. En það er ekki svo
auðvelt að segja fyrir víst um þetta, þeg-
ar maður sjer eleki hvorttveggja fjeð selt
i einu. Eptir því sem fjársalan kom mjer
fyrir sjónir á ýmsum stöðum á Englandi
og Skotlandi, þá er mín skoðun, að ís-
lenzka fjeð hafi tæplega selzt eins vel og
jafnvænt fje innlent, enda er naumast von,
að það seljist eins vel, vegna þess:
1., að margt af islenzka fjenu var vet-
urgamalt og ær, sumt jafnvel mjög rýrt,
þegar til Englands kom, en tuskulegt, fje
spillir auðvitað f'yrir sölunni, því kaup-
endur meta það að litlu eða engu;
2., að íslenzka fjeð kernur allt á mark-
aðinn á skömmum tíma, einum mánuði,
og einmitt á þeim tíma, sem mest er haft
á boðstólum af innlendu fje, dilkum;
3., að svo margt fje er sent á einn stað
á stuttum tíma. Á sauðfjármarkaðinn í
Newcastle kemur opt á viku hverri 4—8
þúsund fjár, og þannig á einum mánuði 16
—30 þúsund. Gengur stundum allt vit,
stundum ckki. eptir þvi sem eptirsóknin
er, stundum jafnvel fátt. Þegar núásama
tíma er haft á boðstólum 20—30 þúsund
af íslenzku fje, á sama stað, þá þykir mjer
ekki ólíklegt, að það kunni að liafa áhrif
á fjárverðið, eða áhrif á söluna á hinu
innflutta fj'e.
Þegar verulegt fjör er í verzluninni, og
eptirsókn eptir fjenu, þá ber auðvitað lítið
á þessum agnúum við íslenzku fjársöluna;
en þegar svo að segja enginn vill eiga fje,
og kaupendur láta seljanda ganga eptir
sjer, eins og var í haust, þá munu agnúar
þessir ekki vera þýðingarlausir.
Þegar menn heyra um hið afarlága verð,
sem fengizt hefir fyrir íslenzka fjeö i haust,
kunna sumir að ímynda sjer, að íslenzka
fjeð sje í slæmu álit.i á Englandi, eða að
salan hafi verið slælega rekin fyrir vora
hönd.
En hvorugu þessu er um að kenna.
Jeg varð hvergi annars var en að Eng-
lendingar, þeir er reynt höfðu íslenzkt fje,
hef'ðu allgott álit á því. Þeir sögðu, að
það tæki vel eldi, og fltnaði tiltölulega
eins fþjótt og vel og svipaðar fjártegundir
þar i landi. Einnig sögðu þeir, að það
reyndist allvel til f'rálags. Hið eina, sem
menn höfðu á móti íslenzka fjenu, var, að
því væri lagnara að safna mör en lioldum.
Enskir bændur kaupa opt svartkjamma-
í'je og grákjammafje norðan af Skotlandi á
haustin og ala það til slátrunar. Þeir sem
jeg talaði við mátu íslenzka fjeð fullt svo
gott sem þessi fjárkyn. Kjötið af íslenzka
fjenu töldu menn hjer um bil jafn gott og
kjötið af hinum smærri fjártegundum inn-
anlands. Jeg vildi halda fram, að bragð-
ið af íslenzka sauðakjötinu hlyti að vera
93. blað.
framúrskarandi gott, ef fjenu væri slátrað
undir eins, vegna hinnar góðu fjallabeitar,
sem það hefði á sumrin. En menn vildu
ekki gjöra neitt úr því, og sögðu að kaup-
endur vildu hafa kjötið sem líkast þvi,
sem vanalegt væri. Annars er ekki fengin
almenn eða mikil reynsla í þessu efni, þvi
siltölulega fáu af íslenzka fjenu er slátrað
undir eins. Flest af því er alið á rófum
um langan tíma, áður en því er slátrað,
og er auðvitað, að bragðið af kjötinu
breytist við það. Svo er þess að gæta, að
Englendingar eru vanafastir, eins með vöru-
tegundir og annað, ekki sízt matvæli. Þeir
unna mest. því bragði af sauöakjöti, sem
þeir hafa vanizt að sauðakjöt hafi. Samt
álít jeg ekki vonlaust um, að þetta geti
breytzt með tímanum.
Jeg ætla óhætt að fullyrða, að fje vor^
hafi selzt í ár svo vel sem unnt var, eptir
þeim ástæðum sem voru fyrir hendi, og
það er alveg vafalaust, að herra L. Zöllner
—sem hefir selt allt islenzka ijeð í ár —
hefir ekkert ómak sparað og ekkert látið
ógjört, sem hann áleit gagn að gjöra, til að
koma fjenu í sem hœst verð. Þess má
líka geta, hr. L. Zöllner til heiðurs, að
fjárflutningarnir hafa tekizt framúrskarandi
vel í haust. Að eins fa.rizt 22 kindur af 38 þús-
undum, og það því hrakizt með minnsta
móti á flutningnum. Auðvitað má að
nokkru leyti þakka þetta hagstæðu veðri
á meðan á fjárflutningunum stóð, en efa-
laust má að miklu leyti þakka það sjer-
lega góðum útbúningi á skipunum frá
Zöllners hendi.
IV.
Hver er orsökin til þess að fjárverðið
hefir fallið svona hraparlega; og hve lengi
mun Qe verða í þessu lága verði?
.Jeg veit að margir munu ætlast til, að
að jeg svari þessuiu spurningum. — Jeg
hef líka reynt að kynna mjer ástandið á
Englandi til þess að geta svarað þeim, og
jeg hef lagt þessa spurningu fyrir alla þá,
sem jeg hef átt tal við um þetta mál. En
jeg verð því miður að játa, að jeg get
samt ekki gefið fullnægjandi svar.
Það er auðvitað eins með sauðfje og
aðra vöru, að framboð og eptirspurn ráða
verðinu. Ef eptirspurn er meiri en í'ram-
boð, þó hækkar verðið, en þegar framboð
er meira en eptirspurn, þá lækkar verðið.
Þetta siðara hefir nú átt sjer stað í haust
um fjársöluna á Englandi, og hið sama var
ofan á í fyrra. — Aðflutningur af frosnu
kjöti frá Ástralíu og lifandi nautum frá
Ameríku hefir verið svo mikill, að Eng-
lendingar hafa eklti torgað. Menn hafa
hingað til álitið, að stórborgirnar á Bret-
landi væru sú hít., sem aldrei yrði fyllt,
en »engin regla er án undantekningar« _
í einum farmi frá Ástraliu koma margir
tugir þúsunda af freðnum sauðarföllum,
spikfeitum, og þó að þetta freðna kjöt sje
ekki fyllilega eins gott og nýslátrað kjöt á