Ísafold - 30.11.1892, Blaðsíða 2

370
Englandi, þá er það aptur svo ódýrt, að
enska kjötið gengnr lakar út á meðan hitt
er á boðstólum. Nautafarmar koma hvað-
anæfa frá Canada, og eru seldir líkt og
íslenzka íjeð — fyrir hvað sem fæst. —
Jeg hef sjeð skýrslur um innflutt kjöt fyrir
árin 1890 og ’91 og það sem liðið er af
1892, og þar má sjá að innflutningurinn
heflr aukizt árlega á þessum þrem árum.
Að vísu nam innflutningurinn dálítið minni
fjárupphæð árið 1890 en 1891, og fjárupp-
hæðin var minnst í ár, en mismunurinn er
að eins lítill. JÞegar þess er nú gætt, að
verð á innfluttu kjöti hefir lækkað bæði
þessi ár hjer um bil l/6—y4 hvort ár, þá
er auðsætt, að innflutningurinn hefir vaxið
stórum.
Að undanförnu hafa hveitiflutningar frá
Ameriku til Englands lækkað hveitiverðið
svo, að enskir bændur hafa lagt minni og
minni stund á hveitirækt og aptur lagt
meiri áherzlu á fjárræktina. Þeir hafa lagt
hveitiakrana niður, látið þá verða grasi
gróna, og alið á þeim sauðfje. Þannig
hefir sauðfje fjölgað til muna undanfarin
ár. — Árferðið á Englandi heflr líka nokk-
ur áhrif á fjárverðið á ári hverju. Næst-
liðið vor var veður á Skotlandi rnjög hag-
stætt um sauðburðinn, og lambahöld hin
beztu í mörgum hjeruðum. Það var því
víða meira af lömbum, dilkum, á boðstól-
um í haust en vanalega, og aptur hefir óhag-
stæð tíð í haust og einkum erfiðar ástæður
bænda knúð þá til að farga allmörgu fje,
þó verðið væri lágt.
Allt þetta hefir hjálpazt að, til að offylla
fjármarkaðinn gjörsamlega í haust, og um
leið að fella fjárverðið meira en nokkum
mann grunaði.
Það mun enn þá mjög erfttt að sjá, hve
lengi þetta lága verð muni standa. Ástr-
alía getur haldið áfram að senda kjöt til
Englands og selja það þar fyrir afarlágt
verð. Nautaflutningar frá Canada eru nú
að vísu bannaðir um sinn, en fáir telja
líklegt, að það bann standi lengi. Það eru
því næsta litlar líkur til, að kjötflutningar
til Englands minnki að sinni. Fjeð á Eng-
landi sjálfu fækkar ekki heldur að mun
næsta ár. Bændur selja ekki fleira íhaust
en brýn nauðsyn krefur, og þeir lifa í von-
inni, að verðið heldur hækki en lækki að
ári. Að hætta við fjeð og taka aptur til
með hveitiræktina þykir þeim ekki heidur
fýsilegt.
Að fjárvei'ðið lækki enn þá meira, er
ekki líklegt, enda halda Englendingar að
það geti naumast orðið. En að verðið
hækki mikið næsta ár, þykir mjer ekki
mjög líklegt. Ýmislegt getur samt komið
fyrir, sem orsaki verðhækkun, svo sem:
1., ef innflutningsbannið frá Ameríku verð-
ur ekki af numið; 2., ef lambahöld á Eng-
landi yrðu sjerlega vond næsta vor; og
3., ef yrði framúrskarandi góður gras- og
rófnavöxtur á Englandi að sumri. Ef bænd-
ur hafa miklar birgðir af fóðri, og fjáreldi
kostar lítið, þá standa þeir sig auðvitað
við að gefa betur fyrir fje til eldis, þó
kjötverð sje lágt, heldur en ef litið er um
föður, eins og var bæði nú og í fyrra.
Þetta allt saman gefur ekki glæsilegar
vonir um islenzku fjársöluna, munu menn
segja. Jeg játa, að útlitið er síður en eígi
glæsilegt, og þcgar jeg kom til Englands
í haust, og sá, hvernig fjárvorðið var, kom
mjer fyrst í hug, að óska, að innflutnings-
bannið hefði ekki verið afnumið fyrir Is-
land. Mjer fannst, að það væri beinlínis
eyðilegging fyrir íslenzka bændur, að selja
fjje sitt fyrir það verð, sem fyrir það fjekkst.
Menn hafa að vísu fengið nokkuð melra í
orði kveðnu fyrir fje sitt hjá kaupmönnum
heima en kaupfjelögin hafa fengið á Eng-
landi. En jeg gjöri ráð fyrir, að ef öllu
er á botninn hvolft, þá sjeu þeir ekki mik-
ið betur í haldnir, sem hafa látið fjeð til
kaupmanna móti vörum, en hinir, sem ljetu
það móti vörum í kaupfjelögin ; svo mikill
er munurinn á vöruverði hjá kaupmönnum
og kaupfjelögunum.
V.
En þessi vöruskipti, að selja fje fyrir
kornvöru o. fl. með því verði sem orðið
heflr yflr höfuð ofan á í þetta sinn, eru
að minni hyggju síður en eigi holl fyrir
bændur. Okkur væri víst miklu þarfara
að leggja sauðfjeð í búið, og kaupa lítið
korn og kaffl, en að láta fjeð af hendi
með þessu verði. Og jeg tel víst, að allir
hyggnir bændur hallist að þessari skoðun.
En það er »hægra að kenna heilræðin en
halda þau«, og það er miklu auöveldara
að segja mönnum að skipta um háttsemi
allt í einu en að framkvæma það.
Vjer höfum um marga tugi ára verið að
auka fjársöluna, fyrst til kaupmanna, og
síðan einnig til lifandi útflutnings, og lík-
legt er, að vjer sjeum komnir svo hátt í
þennan stiga sem oss er ætlað að komast,
fyrst um sinn. Að fara niður stigann apt-
ur, ofan á jafnsljettu,—að fara aptur þang-
að sem vjer vorum þegar vjer seldum fátt
fje, og keyptum ekki kaffl, og að eins lít-
ið eitt, af kornvörum, en átum k,jöt og flsk,
ijallagrös og söl, og drukkum blöndu fyrir
kaffl,— það mun oss verða eins erfitt eins
og þeim, sem kominn er í ógöngur í klett-
um, að komast ofan sömu leið og hann
klifraði upp. Vjer munum eiga erfitt með
að hætta allt í einu við allt sem vjer höf-
um vanið oss á, og taka upp þá siði, sem
fylgt var fyrir 50 til 80 árum.
Vjer munum hljóta að reyna að haida fjár-
sölu áfram á einhvern hátt; vjer munum
eiga erfitt með aö liætta við öll kornkaup
og kaffikaup; vel væri, að vjer gætum
minnkað þau talsvert, og jeg held vjer
sjeum nauðbeygðir til að gjöra það.
Fjeð er nú orðið og verður að líkind-
um hjeðan af aðal-verzlunarvara sveita-
bóndans. Ullin kemst að líkindum aldrei
í liátt verð hjeðan af, sízt að staðaldri, og
um tólg eða smjör er ekki að tala. Hvað
á þá sveitabóndinn að verzla með, og
nokkuð hlýtur hann að verzla? Fyrir
hvað á hann að fá fyrstu nauðsynjar sínar
frá öðruni löndum, sem óneitanlega eru
ekki svo fáar eða smáar? Og fyrir hvað
á hann að fá peninga upp í opinber gjöld,
til að lúka skuldir, og til annars, sem hann
hlýtur að greiða í peningum? Jeg sje
ekki, hvaðan bændur geta almennt fengið
þessa peninga, ef þeir selja ekki fje.
Vjer neyðumst. því sjálfsagt til að selja
fje, hvaða verð sem fæst fyrir það. Auð-
vitað seljum vjer miklu færra en að und-
anförnu, ef verðið ekki hækkar til muna.
Að innlendir kaupmenn geti borgað fje
vort betur í peningum, en vjer fáum fyrir
það á Englandi, er ekki líklegt; því mark-
aður fyrir saltk,jöt er næsta takmarkaður,
0g auðvelt að offylla hann. Nú í ár mun
koma svo mikið saltkjöt fl-á Islandi, að
kjötið falli mjög í verði, svo mjög, að kaup-
menn fái minna fyrir það en þeir gáfu
heima.
Á meðan vjer ekki fáum markað í land-
inu sjálfu, fyrir það kjöt, sem vjer megum
missa frá búunum, og þess mun enn all-
langt að bíða, á meðan munum vjer, eins
og margar aðrar þjóðir, verða að leita fyr-
ir oss um markað á Bretlandi hinu mikla.
Fiskisamþykktar-breytingin.
Tvær smá-hugvekjur
fyrir Vatnsleysufundinn d mánudaginn
(ö. desbr.).
I.
Þab er alveg óskiljanlegt, þetta hringl á
mönnum í fiskiveiðamálinu.
Þegar lóðin var aftekin, um nýár 1891, töldu
Seltirningar eða ýmsir meiri háttar formenn
þeirra (og Reykvíkingai til einkis að róa;
en hvernig fór? Þeir sem aðrir fengu daglega
um 100 í hlut á færin þá í janúar, og allt var
með ró og spekt. Mesta furðan er, að fram-
sögumaður Garðmanna skuli nú vilja taka
upp aptur lóðahrúkun á vertíð ; þeim Garð-
mönnum ætti þó að þykja vænst um, að fá
næði í Garðsjónum fyrir lóðir sinar. Þeir
voru líka búnir að búa sjer til ágæta sam-
þykkt um lóðir sín á milli, þar sem bannaðir
eru næturróðrar, skipað að varast að leggja
svo lóð, að lóðaflækja verði, og boðið að merkja
hverja lóð við 50. hvern öngul, með númeri
skipsins eða bæjarnafni eiganda og formanns.
á því skipi, er annara lóð lendir í, og boðið að
hafa þá lýst henni í hverri vör í Garði innan
2 sólarhringa.
Þessi samþykkt var haldin þar vel. En
hvernig haldið þið að hún yrði haldin, ef aiiir
Inn-nesingar kæmu þangað með alla sina
lóðastöppu ?
Lög Norðmanna til taka lika, hve langt
bil skuli vera rnilli hverra lóðabáta. En hvern-
ig mundi slíks gætt hjer?
Hjer hnappast tugir skipa á lítinn hlett,.
hvert með kannske 1200—1800 lóð, róa svo 1
myrkri, leggja í myrkri, hver ofan í annan,
draga svo allt upp í hnútum; ráðlaginu, sem
þar fylgir eptir, þarf ekki að lýsa. Á hverri
60 faðma línu eru um 90 (setjum 100) önglar;
fimrntán hundraða lóð er því 15 sextíufaðma-
línur, hver með 100 önglum; 15X60 faðmar =
900 faðmar, nærri því */4 mila. Nú er fyrri
endinn látinn í sjóinn, lóðin svo róin út, allt
svo 900 faðraa frá fyrsta duflinu (endanum).
Þegar búið er að róa út lóðina, er galdurinn
að finna fyrra duflið, en á meðan geta ótal
aðrir verið búnir að leggja ofan á lóðina í
allar áttir.
Það er því ljóst, að bæði eru næturróðrar
háskalegir við ióðaveiði, og svo er regla Norð-
manna, sú, að ákveða vist millibil milli lóða-
báta, ekki óþörf.
En hvað er unnið við lóðina á vetrum ?
Á vorin, þegar ýsa er komin, er hún ágæt
og nauðsynleg, því ýsa fæst miklu síður á
f'æri. En t. a. m. eins og nú i haust; hvað
vilja menn meira en hleöslu á hverjum degi?
Og þetta fjekkst vikum saman á færi.
En það er satt, að d sjónum er ndðugra að
brúka lóð; þá þarf ekki nema einn maður að
væta vetlingana sína (sá sem dregur lóðina);
hinir gætu verið að lesa eða kveða Andra-
rímur á meðan í bezta næöi, ef þeir vildu.
En næðið fer af, þegar á land er komið. Þá
verða lóðamenn að sitja í köldum hjöllum við
ljós, loppnir, að beita og stokka lóöina. Ekki
að tala um þá miklu beitu, sem hún útheimtir
og sem opt er torfengin.
8vo er nú kostnaðurinn við ióðina, sem er
gifurlegur, þó ekkert missist, hvað þá heldur
þegar meira eða minna missist. Hvert hundr-
að af lóð má reikna 4 kr. með duflfærum