Ísafold - 03.06.1893, Blaðsíða 2

134
landsins er óleyfilegt, það sem yíir höfuð
öllum landsmönnum er bannað nema hin-
nmfáuregluleguveitingamönnum, það á að
vera leyfilegt fyrir — kokk á smáskútu, er
hleypur þverfirðis og annars sjálfsagthverj-
um, sem þar er innanborðs! Kaupmenn,
sem margir hverjir gjalda svo þúsundum
króna skiptir, beinlínis og óbeinlínis, bæði
til landsþarfa og sveitarþarfa, þeir eiga að
hafa minni rjett, takmarkaðri verzlunar-
heimild að því er snertir áfenga drykki
heldur en hver aðvíf'andi strákur, er eitt-
hvað er við riðinn þess konar bát, þótt
aldrei hafi einu sinni neitt verzlunarleyfi
fengið, sem hver smákaupmaður verður
þó að kaupa sjer fyrir talsvert gjald, hvað
þá heldur veitingaleyfi!
Það sem þeir vilja, þessir frábæru
framfaramenn og óviðjafnanlegu velgjörða-
menn þjóðarinnar, fyrnefndir Bakkusar-
postular, er, Hð upp komist frjálsar og ept-
irlitslausar veitingakrær/á floti svo marg-
ar sem vera vii 1, til uppbótar hinum fáu
og hálf-ófrjálsu veitingastofum á landi. Það
er hið líklegasta hjálpræði, er þeir eygja
Bakkusi til handa á þessum síðustu og
verstu tímum.
Það er ljómandi skemmtileg tilhugsun
fyrir húsbændur eða feður t. a. m., er
senda vinnumenn sina eða sonu sína eitt-
hvað með innfjarða-gufubátum, ef þaðgæti
komizt á, að það yrði þá sama sem að
sendaþá á «knæpuna«. Að látaslíkt fólki
ef breyzkt er hvað áfengi snertir, sem
opt vill við brenna, sitja þar aðgerðalaust
tímunum saman við óþrjótandi áfengisiind,
hvort heldurerbjórseða brennivíns o. fl.,með
kannske nokkrar krónur í vasanum,ætlað-
ar stundum til að kaupaeitthvað annað fyrir
í ferðinni. Eða þá á skemmtiferðum á
sunnudögum o. s. frv., fyrir börn og kvenn-
fólk, er þá kynni að vera með hópum
saman, að eiga þá víst að vera innan um
svallandi brennivínsslána, er þangaðmundu
safnast eins og ernir að hræi, í stað þess
að ráfa um þurra staði á landi. Það væri
heldur en ekki girnileg tilhugsun !
Því mun svarað til, að menn geti líka
drukkið sig fulla af nestinu sínu. En það
yrði margfalt minna, bæði miklu óalgeng-
ara og miklu fátíðara. Það mundi marg-
ur sá vanrækja að nesta sig með áfengi,
er staupaði sig óspart, væri það að fá til
kaups á skipinu; og þó að menn hefðu
það í nesti, mundi fæstir hafa það meira
en svo, að það yrði þrotið löngu áður en
vitið væri rokið út og þar með allt taum-
hald á nautninni.
Kúgunarvaldið, er fyrnefndir framfara-
menn hugsa sjer að beita til þess aðkoma
fram þessari rjettarbót, frjálsum áfengis-
veitingum, er það, að hóta útgerðarmönnum
bátanna að nota þá ekki að öðrum kosti.
Meira en hótunin tóm getur það aldrei orðið,
eins og nærri má geta að þeir vita sjálfir,
— nema kannske þeir örfáu, sem ekki
hafa víðari sjóndeildarhring en bjórflösku-
botn. Því að hugsa sjer að nokkrum
manni, er með slíkum bát vill fara á ann-
að borð, geti verið alvara að setjast apt-
ur fyrir það, að hann á eigi kost á að
kaupa sjer þar bjór eða annað áfengi, er
hann kann að langa í, þær fáu stundir
sem báturinn er á leiðinni milli viðkomu-
staða, en eiga kost á að nesta sig alveg
eptir vild bæði með áfengi og annað, lík-
lega fyrir lægra verð en kostur mundi á
skipinu, og geta flutt það með sjer ókeyp-
is, — það er sú fjarstæða, sem engri átt
nær. Yæru þeir sjalfum sjer samkvæmir,
þessir garpar, ættu þeir að af'segja að þiggja
flutning þverfirðis með opnum bátum öðru-
vísi en að eiga kost á að kaupa sjer á
miðri leið eitthvert áfengi til hressingar.
Ferjumaður yrði með öðrum orðum að
hafa veitingasölu á bátnum! Sömuleiðis
ættu þeir hinir sömu að setja það upp við
hvern þann, er leigði þeim hest til útreið-
ar, að hann hefði einhver ráð með að
hann gæti fengið keypt eitthvert áfengi
hvenær sem hann langaði í á leiðinni!
Eigandi hestsins yrði þá með öðrum orð-
um að leggja til annan hest undir »hress-
inguna» og útvega sjer auðvitað þar að
auki áður veitingaleyfl í því skyni, — eins
auðgert og það er nú.
Hins vegar ættu þeir, sem ekki neyta
áfengra drykkja, ef þeir vildu gjalda líku
líkt, að hóta að nota ekki farþegagufu-
báta nema þar fengist keypt bæði kaffi
og teog ýmisskonar aðrir óáf'engir drykk-
ir. En mun nokkrum manni detta slíkt í
hug ?
Það má segja um allt þetta smáræðis-
brölt og gauragang í margnefndum Bakk-
usarpostulum, að þar ætli heldur en eigi
»skörin að fara að færast upp í bekkinn«.
Dr. Jón Þorkelsson og sannleikurinn.
I yíirlýsing þeirri, sem jeg sendi Isafold
með síhasta pósti, gat jeg þess, að jeg mundi
í stað þess ab svara grein dr. Jóns Þorkels-
sonar um mig í Sunnanfara (II, 11) frekar,
láta dómstólana meta gildi hennar. En meb
því ab langur tími getur libið þangað til
dómur fellur í því máli, og jeg hins vegar
get hugsað mjer, að ýmsir ókunnugir kunni
að leggja trúnað á orb hans, af því að mönn-
um dettur naumast í hug, að nokkur maður
haíi þá dirfsku til að bera, að staðhæfa margt
misjafnt um aðra opinberlega, sem enginn
fótur er fyrir, þá þykir mjer þó rjettara að
koma nii þegar fram með leiðrjettingar á því
helzta, sem J. Þ. finnurmjer til foráttu í grein
sinni, án þess jeg þó ætli mjey. ( að fara að
leiðrjetta allt, sem rangt er í henni, því það
mætti æra óstöðugan, enda mundi J. Þ. ekki
hika sjer við að bera brigður á orð mín í
næsta blaði, eins og hann gerði síðast, hversu
mikil og góð rök sem jeg hefði við að styðjast.
Því síður ætla jeg að gera honum það til
geðs, að fara i blaðaskammir við hann. Geti
hann ekki án þess verið að eiga í þess konar
stímabraki við einhvern, verður hann að líta
í aðra átt. Jeg minnist því að eins á hið
helzta, svo stuttlega, sem unnt er.
1. Allt sem jeg sagði í hinni fyrstu grein
minni í ísafold um Flateyjarbók og hina fyrir-
huguðu f'ör mína var hár-rjett. Prófessor
Wimmer átti alls engan þátt í því, að jeg var
kjörinn til þeirrar f'arar. Það mál var og
fyrst útkljáð seint í marzmánuði, eptir að fjár-
lög Dana höfðu verið rædd í landsþingisnefnd
og útsjeð var um, að danskt herskip yrði sent
á flotasýninguna við New-York. En þetta
var löngu, eptir að jeg skrifaði grein mína í
ísafold.
2. Jeg hef aldrei sent neinn mann til neins
blaðs til þess að benda því á að, leita upp-
lýsingar hjá mjer, og alls engan þátt átt i
nokkru orði, sem skrifað helir verið i blöð
hjer til að verja sending Elateyjarbókar. Jeg
hef meira að segja engar slíkar greinar sjeð
í dönskum blöðum, en af því að jeg les ekki
öll blöð, þori jeg ekki hreint og beint að
neita því, að eitthvað kunni aö haf'a verið
skrifað í þá átt. Hins vegar sá jeg margar
greinar, sem rjeðu frá að senda bókina. En>
undarlegt má það virðast, að J. Þ. fann ekki
ástæðu til að minnast með einu orði á hætt-
una við sending bókarinnar í fyrstu grein
sinni um hana í Sunnanfara, en gerði það-
fyrst, þegar hann áleit, að stjórnin væri hætt
við að senda haua.
3. Yíirlýsing dr. Jóns Stefánssonar í blöð-
unum hjer í vetur snerti mig að engu leyti,.
og ætti jeg hægt með að leggja fram vottorð>
frá honum því til sönnunar.
4. Að mjer haíi verið neitað um skóla-
kennaraembætti hjer í Danmörku sakir þess,
aö jeg talaði illa dönsku, er ekki rjett, enda
hefði sama veitingarvaldið þá líklega ekki á.
eptir skipað mig kennara við æðri skóla_
únnars átti jeg sízt von á, að J. Þ. færi að>
bregða öðrum um þetta.
5. Það fer svo fjarri því, að jeg haíi verið
»að reyna að láta naf'nlausar skammir koma
fram sem víðast um keppinauta mína eða.
jafnvel f'á menn til að skrifa um þá óhróðuri,
er jeg var að sækja um kennaraembættið við
háskólann, að mjer vitanlega var ekki um það
leyti skrif'að eitt einasta orð um þá, hvorki f
dönskum eða íslenzkum blöðum. Jeg hef
heldur aldrei, hvorki fyrr nje síðar, átt nokk-
urn þátt í nje gert nokkra, tilraun til að um
þá væri skrifað neitt misjafnt.
6. Hvort íslendingum í Khöfn »haíi ætíð
fundizt standa minna gott af mjer en mátfe
hefði frá því fyrsta, og að jeg jafnan haii
verið þar eins mikið til sundrunar sem sátta,
og komið stundum fremur iskyggilega f'ram
um mál Islendinga«, geta þeir einir um borið,
sem til þekkja, og þori jeg óhræddur að skjóta.
því undir dóm þeirra, en aðrir verða að trúa
því, sem þeim þykir líklegast.
7. Jeg hef aldrei ritað »svæsnustu æsinga-
greinarc í íslenzk blöð, en það litla, sem jeg-
hef í þau ritað, hefir verið í frjálslynda.
stefnu.
8. Jeg hef' aldrei ritað neitt í dönsk blöð
í gagnstæða átt því, sem jeg hef ritað í ís-
lenzk blöð, heldur einmitt töluvert í sömu
stefnu, þótt J. Þ. sje ekki um það kunnugÞ
Það, sem J. Þ. byggir þessa sakargipt sína á,
mun vera þaö, að jeg ritaði einu sinni á
stúdentsárum mínum grein í eitt danskt hægri-
blað, af því að henni var neitað um upptöku
í vinstriblað, sem jeg reyndi fyrst að koma.
henni að í. Og þessi grein var að eins leið-
rjetting á ýmsum röngum ummælum, sem
staðið höfðu um einn mikilsvirtan Islending,
frænda minn dr. Grím Thomsen, í blaðinu
»Politiken«, sem hann í brjeíi til mín mæltist
til að yrðu leiðrjett. Jeg reyndi því fyrst að
koma leiðrjettingum mínum í það blað, en er
það neitaði þeim um upptöku, setti jeg grein-
ina í »Dagbladet«.
9. Þar sem J. Þ. segir, að jeg hali »orðið'
uppvís að því, að hafa glæpzt a þvx að
skrökva til nafns og bustaðar og oi’ðið að'
meðganga^það opinberlega á fundi, er.íslend-
ingar í Höfn hafi þá haldiö«, þá er sá f'ótur
fyrir þessu, aö jeg skrifaði »pseudonymt«
undir áðurnefnda grein, er jeg f'ór með hana
til »Politiken«, en valdi það nafn, er jeg vissi,
að enginn Islendingur i Höfn bar. Jeg skrif-
aði nef'nilega »E. Sv.« undir greinina, og er
ritstjórnin spurði mig, hvað »Sv.« ætti að>
tákna, sagði jeg, að það merkti »Svendsen«..
Beiddi jeg svo ritstjórnina, að senda greinina
með þeirri áritun á ákveðinn stað hjer í bæn-
um, ef hún yrði ekki tekin. Astæðan til þessa
var sumpart sú, að jeg vissi, að slíkt er al-
gengt að skrifa »pseudonymt«, og má sjá það
daglega bæði í blöðum og bókum um allan
heim (á íslandi má minna á »Þorgils gjall-
anda«, sem er tilbúið nafn), og hin önnur, að
Garðbúum var bannað að rita í blöö. En nú
kom grein mín aldrei út í »Politiken«, heldur
í »Dagbladet« og þar var hún ekki »pseudonym«.
En þótt jeg reyndi að velja merki það, er jeg
setti undir greinina, svo, að það gæti ekki átt