Ísafold - 29.07.1893, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist emu sinni
-eða tvisvar i viku. Verð árg
(75—80 arka) 4 kr., erlendis
6 kr. eða V/a doll.; borgist
fyrir miöjan júlimán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vit>
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir 1. októ-
berm. Afgroióslustofa blaós-
ins er í Austurstrœti 8.
XX. árg.
Reykjavik, laugardaginn 29. júli 1893.
50. blað.
Verzlunarmál.
Grein þeiri i, er stóð í 47. tbl. ísafoldar
Tncð þessari fyrirsögn, heflr nú verið svarað
i 30. bl. »Fj.konunnar« í grein, er nofnist
»Verzlunarerindrekar«. Grein þessi ræðir
Tim hið sama mál, að greiða fyrir sölu ís-
lenzkra afurða í útlöndum, og er höfund-
urinn mjer samdóma í því, að þörf sje á,
að eitthvað verði gjört af þingsins hálfu
4 þessu máli. Að eins þykir honum tillaga
mín ekki vera fullnægjandi; hann vill láta
þann mann, er tækist þetta starf á hendur,
kafa stærra verksvið, reka fleiri erindi.
Jeg skal fúslega játa, að tillaga min er
ekki það heillaráð, er geti komið öllum
viðskiptum vorum við útlönd í annað og
Jietra horf.
Tillaga hr. N. nær auðvitað yflr miklu
rfleiri atriði, þar sem hann vill að minnsta
'kosti hafa 2 umboðsmenn eða erindreka
fyrir landið, er hafl fastan bústað og skrif-
•stofu í útlöndum, og gjörir ráð fyrir, að
annar haldi skrifstofunni opinni, en hinn
ferðist á helztu markaði með sýnishorn af
'íslenzkum og útlendum afurðum. Kostnað-
finn telur höf. vera 6,500 kr. handa hvorum
•eða hverjum þeirra til að byrja með, eða
13,000 kr. á ári.
Hvað undirtektir þings og þjóðar undir
tillögu þessa snertir, segir hr. N., að skiptar
verði skoðanir um nytsemi þessara erind-
reka, og ber það mjög vel saman við það
-er jeg drap á, að ýmsir erfiðleikar mundu
•koma fram, þegar koma ætti máli þessu í
verklega framkvæmd. Það er ekki að
•eins vafinn um nytsemi jafn-dýrra umboðs-
manna, sem kann að gjöra þingmenn deiga
-að gefa atkvæði sitt þannig lagaðri tillögu,
heldur getur sú mótbára einnig komið
fram, eins og hr. N. bendir á, að engir
’hæfir menn fáist til að taka störf þessi að
sjer.
Skoðun hr. N. er því að mörgu leyti
samkvæm mínu áliti um mál þetta. A-
: greiningurinn kemur fram í því, að hr. N.
vill láta málið þegar fá framgang á víð-
tækasta hátt, með mikilli fjárveiting og
stofnun tveggja eða þriggja nýrra embætta,
1 en jeg álít hyggilegra, að stiga fyrst styttra
‘sporið með árlegri fjárveiting, er nemi frá
1500 til 2500 kr. og fá fyrir það betri
vitneskju um og meiri þekkingu á hinum
•erlendu mörkuðum en nú er kostur á, svo
hægra verði að dæma um á eptir, hvort
tilvinnandi sje .aðleggja fram fje til kostn-
aðarsamari umboðsmanna, eða ekki.
Jeg ætla, í sambandi við þetta, að minn-
ast á eitt atriði í málinu, sem væri mjög
áríðandi að fá framgengt, og mundi þá,
oss að kostnaðarlausu, verða stigið fullt
eins mirkilsvert spor til hagnaðar lands
manna, eins og hin fyrirhuguðu erindreka-
embætti eru.
Yjer vitum allir, hvað mikið tjón vjer
-höfum haft af því, að tollsamningar milli
Dana og Spánverja liafa ekki ætíð verið í
lagi, en flestum hjer á landi mun ókunn-
ugt um, hvað gjört hefur verið til að ljetta
af oss óhagnaði þeim, sem af þessu leiðir.
I vetur sem leið lagði stjórnin danska
fyrir fólksþingið tillögu um stofnun sendi-
herra-embættis (Gesandt) í Madrid, höfuð-
borg Spánar, og vildi láta leggja fram
16,000 kr. á ári í því skyni. Það er auð-
sjeð, hvílíkur hagur það væri fyrir iand
vort, ef þar væri maður, er stæði i sam-
bandi við stjórnina í Madrid, til þess að
gæta hugsmuna vorra, og á danska stjórnin
miklar þakkir skilið fyrir þetta frá vorri
hálfu. Þvl miður varð frumvarp þetta
ekki að lögum og olli því mótspyrna vinstri
manna í þinginu. Öll stjórnarviðskipti
milli Dana og Spánverja verða því eptir
sem áður að gerast fyrir milligöngu hins
sænsk-norslta sendiherra í Madrid; en auð-
sætt er, að hann láti samninga við sín lönd
sitja í fyrirrúmi. Auðvitað hefir alþingi
ekkert vald til að ráða úrslitum i þessu
máli, en nokkur áhrif kynnu það þó að
geta haft á málið með því, að láta í ljósi
þakklæti sitt við stjórnina fyrir tilraunina
og mælast til, að hún reyndi aptur, hvort
ekki tækist að ná samkomulagi við fólks-
þingið í þessu efni.
Að minni ætlan er þetta mjög mikilsvert
spor til að greiða fyrir sölu afurða lands-
ins. En þóað þetta mál fengi framgang, er
eptir að ráða fram úr, hvað vjer eigum
sjálflr að gjöra í þessu máli.
Eptir því sem fram heflr komið í mál-
inu, fæ jeg ekki betur sjeð, en að bæði
þeir, sem eru með hinum föstu erindreka-
embættum, og þeir, sem eru á móti þeim,
ættu að geta orðið á það sáttir, að veita
almenningi fyrst um sinn kost á að öðlast
meiri þekkingu á hinum erlendu verzlun-
arviðskiptum, áður en ráðizt er í stærra
fyrirtæki, sem hefir almikil útgjöld í för
með sjer.
Það var þessi þekking, er jeg hugði,
að hægt mundi vera að afla sjer með því,
að veita einhverjum hæfum manni dálítinn
ferðastyrk næstkomandi 2 ár, til að fara
á helztu sölustaði íslenzkra afurða, og láta
hann svo senda skýrslur heim um ástand-
ið þar. Það mun líka hægra að fá mann-
inn lausan um 3 mánaða tima á ári, en
að taka hann algjörlega frá störfum sin-
um, og það má ætlast til, að hann færi
þessar ferðir ekki að eins endurgjaldslaust
fyrir tafir frá öðrum störfum, heldur að
hann mundi leggjajafnframtnokkurn kostn
að í sölurnar sjálfur, ef honum væri nokk-
ur áhugi á málinu.
Ilvað ferðaáætlunina snertir, sem jeg
hefl stungið upp á, þá er auðvitað hægt
að breyta henni eptir því, sem hentugast
þætti. Ef mönnurn kynni að þykja of stórt
svæði tekið fyrir í einu, að hann hann færi
í sömu ferðinni um þau fjögur lönd, er
jeg nefndi í fyrri greininni, væri -ekkert á
móti því, að láta hann t. d. fara fyrsta ár-
ið til Englands, írlands og Noregs, og búa
sig svo sem bezt undir, að fara næsta ár
til Spánar, Portúgals og Miðjarðarhafsland-
anna, og gæti hann með því fyrirkomu-
lagi fengið tíma til að kynna sjer ekki
að eins sölustaði fyrir flsk, heldur einnig
ull og aðrar afurðir iandsins. Eflaust væri
hyggilegast, að ferðir þessar væri farnar
á haustinu og fyrri part vetrar; þá væru
íslenzkar vörur nýkomnar á hina erlendu
sölustaði.
Jeg álít að ekki sje mikil þörfá, aðgefa
skýrslur um innkaupsverð á útlendum vör-
um. Fyrst og fremst gæti einn maður ekki
komizt yfir, að gefa skýrslur um allar vöru-
tegundir, og auk þess er verzlan á korn-
vörum og öðrum helztu nauðsynjavörum,
er vjer notum, svo greið í útlöndum, að
þær eru seldar hjer um bil með sama verði
í öllum hinum meiri verzlunarborgum.
Verðmunurinn erað minnsta kosti svo lit-
ill, og svo hægt að komast fyrir hann,
að ekki mundi svara kostnaði að gjöra út
mann til að safna skýrslum um það efni.
D. T.
Friðun laxa.
Þeear menn fara að hugsa um að auka
laxveiðina með því, að vernda og friða
iaxinn fyrir hættum og óskunda, verða
menn fyrst að kynna sjer, hvaða hættur
honum eru helzt búnar, og hvaðan hann
og afkvæmi hans á einkum ófriðar von.
Vjer leiðum hjá oss hættur þær, sem
laxinum eru búnar út á reginhafi; vjer
getum hvorki rætt þær að nokkru ráði,
nje neitt við þær ráðið.
Fyrverandi fiskiumsjónarmaður í Noregi,
J. Hetting, sem hefir meira en 40 ár veitt
athygli og rannsakað lifnaðarhætti laxins,
segir svo frá í »Fiskeritidende« Noregs-
manna, að þegar iaxinn kemur með vorinu
utan af hafl, gangi hann í stórum hópum
upp undir land, skipti sjer svo í hópa,
stóra og smáa, inn á flóa og firði, fari svo
með ströndum fram rjett fyrir utan mar-
bakkann og hægi á sjer meir og meir,
eptir því sem þeir kenni meir ósalta vatns-
ins úr ánum. Þegar þeir komi inn að
ármynnunum, fari þeir gjarna með flóðinu
inn í ósana svo langt, sem sjór fellur, en
út aptur með útfailinu; sjeu að flökta með
fram ströndunum og biðleika við, þangað
til þeim þyki vatnið í ánum nógu heitt
eða álíka eins og í sjónum, og orðið hreint
eptir vorleysingarnar. Öldungis eins fari
þeir að á haustin, er þeir hafi hrygnt i
ánum; þeir leiti ekki rakleiðis út í rúmsjó,
heldur venji sig smám saman við salta
vatnið og safni holdum og kröptum með
fram ströndunum. Sömu hætti hafi einnig
lax-sílin í fyrsta skipti, er þau leggja fram