Ísafold - 29.07.1893, Blaðsíða 2

198
ilr ánum út í býsnalanga og hættulega
ferð, nema hvað þau dvelji enn þá lengur
I þaranum með fram ströndunum og taki
þar fljótum vexti og þrifum.
Það getur nú hver og einn af þessu
ráðið, hve mikil hætta löxunum er húin
af selnum, þegar mikið er af honum með
fram ströndunum og í fjörðunum,) og því
meiri hætta í ofangöngunni á haustin,
þar sem þeir eru þá búnir að missa svo
mikið af kröptum og fjöri, og þá ekki sizt
lax-sílunum.
Þegar menn segja, að selurinn reki lax-
inn upp í árnar og auki með því laxveið-
arnar, þá má vel vera, að svo sýnist, eða
svo sjeíraun og veru, að laxinn flúi undan
selnum upp í árnar, þegar hann heflr ekki
annað undanfæri; en það er of mikil fá-
sinna, að ímýnda Sjer, að það auki lax-
veiðarnar; því það er eðlis-nauðsyn lax-
ins, að ganga upp í árnar, og hann gjörir
það eins, þegar hans tími er til þess, þó
að enginn selur reki hann.
En það eru ekki minni hættur, sem við-
komu laxins eru búnar í ánum, það er
að skiija, laxahrognunum og lax-sílunum
eptir að þau eru klakin út, og meðan þau
eru ekki fær um, að fara til sjávar. Auk
nokkurra fuglategunda, sem eta bæði hrogn
oglax-síli, einkum fiskiandakynsins(mérgus)
og máfakynsins (larus), sem reyndar ekki
njóta neinnar lagafriðunar, nema krían,
eru það kynbræður laxins, urriðinn og
Sjóbirtingurinn, sem eru lang-hættulegastir
viðkomu laxins, bæði hrogna og ungviðis.
Menn kunna að álíta, að telja megi enn
fremur mennina sem hina skæðustu óvini
tímgunar laxins, og það geta þeir auðvitað
verið og eru opt. En það er tilætlunin
með lögum um friðun iaxins, að menn
hlynni að viðkomu og fjölgun laxanna,
svo veiðin geti orðið þeim sem arðsömust.
Meðan menn eru bæði svo fávísir og
skammsýnir, að þeir spilla iaxveiðinni með
of mikilli ásælni og óskynsamlegri veiði-
aðferð, verður ekki komizt hjá því, að
setja almenn lög um friðun laxins, jafnvel
þó að friðun sú, sem fæst með slíkum
lögum, hve vel sem frá þeim er gengið,
verði ávallt ónóg og ófullkomin, enda
geta engin ein friðunarlög átt við allar
ár.
Það er eins með laxveiðarnar eins og
hvern annan atvinnuveg, t. d. grasrækt
og kvikfjárrækt, að bæði þekking þeirra
sem atvinnuna stunda, á henni og viðleitni
á að bæta hana, frvort heldur einn ein-
stakur út af fyrir sig eða allir í fjelagsskap
með skynsamlegum samtökum, er hið eina,
sem orðið getur til fullkominna bóta í
þessu efni. Bezt væri því að allir eigend-
ur veiði í hverri á kæmust upp á að ganga
i fjelög og setja sjer reglur eptir því sem
á við á hverjum stað, eins og A. Fedder-
sen stingur upp á í Andvara XII. ári (1B86),
bls. 171. Það sem fjelög þessi ættu eink-
um að hafa fyrir augum, er, að friða sem
mest þau svæði í ánum, sem iaxinn hrygn-
jr á, t. d. með því að koina sem mest að
unnt er í veg fyrir alla umferð skepna,
einkum fjárrekstra yfir árnar á þessum
stöðum, en fyrst og fremst með öllu að
eyða urriða og sjóbirting með hagkvæmum
og skynsamlegum ráðum og einnig skað-
ræðisfuglum fyrir hrogn og síli.
Viiji menn breytaþeim lögum um friðun
laxa, sem vjer nú höfum, þá ætti þannig
löguð grein að koma í stað 6. og 7. gr.
laganna:
Nú viija tveir þriðju hlutar eigenda að
veiði í á, sem lax gengur í, veiða í fjelagi
og fá breytingar á ákvæðum laga þessara,
til þess að auka viðkomu laxins með
meiri friðun, leggja þeir þá, sem breyting-
arnar vilja fram hafa, málið undir sýslu-
nefnd eina eða fleiri sem hlut eiga að máli.
Sje það álitið vist, að breytingarnar sjeu
til bóta fyrir veiðina og einkis rjetti með
þeim hallað, er sýslunefndunum heimilt
að setja reglugjörð um veiðiaðferðina og
skiptingu á henni milli þeirra sem veiði
eiga í þeirri á.
Reglugjörðir sýslunefnda skal amtmaður
staðfesta og fá þær þá lagagildi um næstu
5 ár.
Jón Guttormsson.
0
Alþingi.
IX.
VI. L'óg um kjörgengi kvenna. Ekkj-
ur og aðrar ógiptar konur, sem standa
fyrir búi, eða á einhvern hátt eiga með
sig sjálfar, ' skulu hafa kjörgengi, þegar
kjósa á í hreppsnefnd, sýslunefnd, bæjar-
stjórn og á safnaðarfundum, ef þær full-
nægja öllum þeim skílyrðum, sem iög á-
kveða fyrir þessum rjettindum, að því er
karlmenn snertir.
VII. Lög um samþylcktir til að friða
skóg og mel.
1. Sýslunefndum veitist vald til að gera
samþykktir um friðun á skógum, hvers
kyns sem eru, og á mel á þann hátt, sem
segir í lögum þessum.
2. Þegar sýslunefnd þykir þörf á, eða
vera hagfeit að gera samþykkt fyrir alla
sýsluna eða fyrir nokkurn hluta hennar,
skal hún kveðja til almenns fundar í hjer-
aði því, sem ætlazt er til að samþykkt sú
nái yflr, og eiga atkvæðisrjett á þeim fundi
allir hjeraðsbúar þeir, er kosningarrjett
hafa til alþingis.
Sýsiunefnd kveður á um fundarstað og
fundardag með nægum fyrirvara, en sýslu-
maður sje fundarstjóri eða einhver sýsiu-
nefndarmanna, er nefndin kýs til þess, og
skal hann hafa kjörskrá við hendina.
Ef fundarstjóri verður að takast ferð á
hendur til þess að halda fundinn, ber að
greiða honum 2 kr. á dag í dagpeninga
og ferðakostnað að auk eptir reikningi, er
sýslunefndin úrslturðar, og greiðist það
gjald úr sýslusjóði.
3. Sýslunefndin semur frumvörp tiisam-
þykkta þeirra, er hún vill koma á, og ber
undir álit og atkvæði funda þeina, er um
er rætt í 2. gr.
Nú hafa fundarmenn faliizt á frumvarp
nefndarinnar með % atkvæða þeirra, er
greidd hafa verið, og skal þá sýslunefnd-
in senda amtmanni frumvarpið til staðfest-
ingar. En ef breytingartillögur hafa verið
gjörðar við frumvarpið á fundinum og
samþykktar með 2/s atkvæða, setur sýslu-
nefndin þær inn í frumvarpið, ef henni
þykja þær á rökum byggðar, og sendir
síðan amtmanni til staðfestingar; en álíti
sýslunefndin, að breytingartillögurnar eigí
ekki að takast til greina, ber hún frum-
varp sitt óbreytt að nýju undir atkvæði
hjeraðsfundar, og verði það þá samþykkt
með 2/3 atkvæða, ber að senda það amt-
manni til staðfestingar.
Það frumvarp eða breytingaratkvæði við
frumvarp, sem eigi hefir verið samþykkfe
með 2/3 atkvæða á hjeraðsfundi, er fallið,.
og má eigi koma fram í nýju frumvarpi
sýslunefndar fyr en að ári liðnu.
4. Nú þykja amtmanni nokkur ákvæði
samþykktar ganga of nærri rjetti manna
eða atvinnufrelsi, eða þær koma á einhvern
hátt í bága við lög og grundvallarreglur-
laganna, og synjar hann þá um staðfesting
sína, en skýra skal hann sýslunefndinni
frá ástæðum fyrir neituninni. Að öðrum
kosti staðfestir hann samþykktina, skipar
fyrir um birting hennar og kveður á, hve-
nær hún skuli öðlast gildi, og er hún upp
frá því skuldbindandi fyrir alla þá, sem
búa innan takmarka þess svæðis, sem sam-
þykktin nær yflr.
Samþykkt þeirri, er amtmaður hefir stað-
fest, má eigi breyta á annan hátt enþann,
er hún var stofnuð á.
Amtmaður hlutast til um að samþykkt-
irnar sjeu prentaðar í B-deild Stjómartíð-
indanna.
5. í samþykkt skal ávallt kveða á um
eptirlit það, er þarf til þess að hennar sje
vandlega gætt, og hvernig greiða skulii
kostnað, sem af því leiðir.
6. Brot gegn staðfestum samþykktum
varðar 5—100 kr. sekt, sem rennur í sýslu-
sjóð. Þó má ðkveða þeim, er kemur brot-
inu upp, allt að helmingi sektanna.
7. Með brot gegn samþykktum skaí
fara sem opinber lögreglumái.
VIII. Samþykktarlög um verndun Safa-
mýrar í Rangdrvállasýslu. (Eru að miklu
leyti samhljóða lögunum næstu á undan).
IX. —XI. Þrenn lög um löggilding verzl-
unarstaða. Búðir í Fáskrúðsflrði, Hlaðs-
bót í Arnarfirði, Svalbarðseyri við Eyja-
fjörð.
Fjárlaganefndarálitið. Helztu um-
bætur, sem nefndin, í neðri deild, viil hafa.
á fjárlagafrumvarpinu: aukin fjárveiting
til útgáfu landhagsskýrslna í Stjórnartíð.
um 800 kr. á ári; búnaðarskólastyrkur
aukinn upp í 14—15,000 kr. á ári (úr ÍO1/*
]>ús.), og á Hóiaskóli að fá þar af 6000 og
Eiða 3000; til iaxaklaks í Hjarðarholti f
Dölum veitist 200 kr. á ári; neitað um auka-
lækni í Eyjahrepp á Breiðafirði, en þar á
móti bætt við aukalækni í Jökulfjörðum-
og öðrum í efri hluta, Árnessýslu; 5000 kr,.
veitist til brúar á Austur-Hjeraðsvötnin;
3000 króna gufubátsstyrkur hvort árið veit-
ist Húnvetningum og Skagfirðingum, og
sömuleiðis Eyfirðingum og Þingeyingum en
Múlsýslungum 5000 kr. til að kaupa gufu-
bát, er notaður sje tii flutninga inn um
Lagarfljótsós, og Húnvetningum 5000 kr.
til bryggiugjörðar 'á Blönduósi; öimusu-
styrkur við prestaskólann skal minnkaður
niður í 200 kr. á ári (nú 600), og við lat-
ínuskólann lækkaöur um 500 kr. fyrra ár-
ið og 1000 kr. hið síðara; enginn styrkur
veittur fimieikakennaranum til utanfarar;
ölmusur við Möðruvallaskóia lækkaðarum
100 kr.; laun forstöðumanns stýrimanna-
skólans hækkuð upp í 1800 kr. (úr 1500);
sveitakennaraþóknun aukin upp í »allt að>