Ísafold - 05.05.1894, Blaðsíða 1
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skriíleg) bundin vitV
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Afgroibslustofa bÍRbs-
ins er l Austurstrœti e>
Kerrnir út ýmist einn sinni
'eöa tvisvar í viku. Yerð árg
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
6 kr. eða l1/* doll.; borgist
fyrirmiðjan júlimán. (erlend-
is fyrir fram).
XXI. árg.
Frá íslendingum í Manitoba.
Ýkjur Baldvins. Vinnuleysi. Harðýðgi verk-
stjóra. Okur gróðafjelaga. Agentarnir.
Ókostir landsins. Heimþrá.
Árnes P. O., Manitoba, 8/s 1894.
Heiðraði ritstjóri ísafoldar! Jeg hefi
lesið fyrirlestur þann, sem B. L. Baldvins-
son ætlaði að halda heima hjá ykkur í
fyrra. Jeg hefi heyrt ýmsa hjer tala um
liann, og hafa verið mjög skiptar skoðanir
um hann. Sumir segja, að of mikið sje
sagt þar og að sumt af því nái engri átt.
En lítið hafa blöðin hjer á hann minnzti
Þó hefir Lögberg sagt, að 4 kr. á íslandi
mundu vera betri en 1 dollar hjer, og er
'það víst satt.
Jeg álít, að það sje ekki mikið í f'yrir-
lestrinum beinlínis ósatt eða uppspunnið.
En að sú vellíðan, sem hann (B.) segir að
fólk hjer sje í, eigi sjer almennt stað, það
ætti fólk á íslandi ekki að láta sjer detta
í hug; því það er öðru nær en að sVo
sje.
Þessi fyrirlestur er eða á að vera agn
fyrir einhleypt fólk heima. En því er
miður, að almenningur af íslenzkum verka-
mönnum hjer hefir ekki 7 mánaða vinnu
með 1 dollar 75 sentum á dag. Neyðin
meðal landa hjer væri ekki eins mikil og
liún er, ef svo væri.
Sannleikurinn er sá, að hjer er allt of
>mikið af verkamönnum, því þeir fjölga svo
þúsundum skiptir árlega. En aptur fjölga
hinir mjög lítið, sem vinnuna geta veitt.
Má vera, að verið hafi gott fyrir verka-
menn að vera hjer fyrir 5—10 árum. En
sú tíð er nú af. Kaupgjald hjer er frá 1
dollar 25 sentum til 1 dollars 75 senta
og það mun vera fullvel í lagt, að vinnan
sje 4—5 mánuði á ári til jafnaðar; og
þegar verkamaðurinn borgar fyrir fæði
45—50 sent á dag, er fullvel í lagt,
að segja, að hann hafi 1 dollar á dag af-
gangs, þegar hann vinnur, og veit hann í
sannleika, hvað hann á að gjöra við þá
•peninga. Þeir fara fyrir föt og.svo til að
íborga fæði allan þann tíma, sem menn eru
vinnulausir. Það er mikill fjöldi af ein-
'hleypum verkamönnum, sem hefir ekki
meiri peninga eptir sumarið en svo, að
þeir geti borgað fæði sitt frain yfir miðjan
■vetur, og svo verða þeir að skulda fæði
iþað sem eptir er vetrarins upp á kaup sitt
næsta sumar. Svona gengur ár eptir ár;
og er það þó ekki af því, að þessir menn
sjeu letingjar eða óreglumenn, heldur af
því, að þeir geta enga vinnu fengið.
Menn sögðu heima, að einhleypir og
duglegir menn gætu alstaðar komizt af.
En ekki reynist svo hjer. Það er betra
fyrir vinnumennina heima, að þiggja sínar
100 krónur hjá bóndanum, heldur en að
Reykjavik, laugardaginn 5. mai 1894.
koma hingað til þess, að þurfa að biðja
um að iofa sjer að vinna til þess að geta
haldið í sjer lifinu og ef til vill að ganga
á meðal manna viku eptir viku og sár-
bæna þá um vinnu, og fá ekkert handtak
að gera, og það um há-bjargræðistímann;
og þá að vera þar á ofan skuldugir um
þa ð litla kaup, sem þeir geta loksins unnið
fyrir.
Embættismennirnir og aðrir launamenn
segja allt af, að næsta ár muni verða betra.
En sannleikurinn er sá, að allt af versnar
hjer og verkamaðurinn á erfiðara og
erfiðara.
Aldrei hefir verið jafnmikil eymd á meðal
íslenzkra verkamanna í Winnipeg eins og
nú; þar hefir verið í vetur mikill fjöldi,
sem ekkert hefir haft á að lifa nema það,
sem bæjarsjóður hefir skammtað þeim dag-
lega, því ekkert hefir fengizt að gera.
Það lítur út fyrir, að fólk á íslandi ætli
seint að komast í skilning um, að agent.
arnir eru að vinna fyrir sjálfa sig, til þess
að fá peninga handa sjer og sínum, svo
þeir geti lifað, þegar þeir eru að fá fólk
á íslandi til að flytja sig til Canada. En
það kemst fyrir sannleikann, þegar hingað
er komið; en því miður um seinan.
Baldvin segir, að ef Islendingar í Can-
ada vildu láta sjer nægja sömu lífskröfur
vestra eins og þeir gera meðan þeir eru á
íslandi, þá sje enginn efi á því, að þeir
gætu orðið stórefnaðir menn á fárra ára
fresti. Sannleikurinn er sá, að margt af
því fólki, sem hjer er komið, hefir engin
ráð að lifa jafn-hægu og góðu lífi eins og
það gjörði heima. Jeg hef heyrt mjög
marga segja, og það þá menn, sem voru
mjög fátækir heima, að þeir hafi ekki vitað,
hvað fdtœkt var, fyr en þeir komu til
Canada. Menn verða áð leggja mikið
meira á sig lijer til að geta lifað, heldur
en þeir þurftu að gjöra heima. Því að
þótt vinnutíminn sje ekki nema 10—11
stundir, og hjá bændum lengri, þá er nú
vinnan opt mjög hörð, og svo eru hitarnir
svo mjög þvingandi, að það eru ekki
nema vel hraustir menn, sem þola að
vinna svo, að verkstjórum líkar. Og þó
segir Baldvin, að menn hafi hjer minna
fyrir lífinu! Hann veit ekki, hvað verka-
maðurinn finnur til, þegar hann er rekinn
áfram með blótsyrðum af hörðum verk-
stjórum og síðan rekiiin úr vinnunni, ef
hann þykir ekki nógu duglegur. Yerk-
stjórar vita, að það sakar ekki; því að
allt af md fd nóg af þessu rusli, segja
þeir. Já, það er sannarlega þreytandi, lífið
verkamanna hjer, jafnvel þeirra, sem eru
einhleypir, hvað þá heldur hinna, sem
þurfa að sjá fyrir konu og börnum. Þeir
sem kyrrir eru heima, mega biðja fyrir
I sjer, að þeir komist ekki í annað eins,
24. blað.
nefnilega að þeir taki ekki upp á því, að
eyðileggja sig og sína með því að konia
hingað.
Baldvin gerir mikið úr eignum landa i
Winnipeg. Hann segir, að 1892 hafi þeir
keypt og komið sjer upp fasteignum (hús-
um) fyrir 300,000 krónur, og að 100 hafi
þeir átt áður. Þessar 100 fasteignir (hús)
munu þeir hafa átt mikið til; en mikið af
þeim fasteignum (húsum), sem menn hafa
eignazt þar síðan 1891, eru þannig til
komnar, að gróðafjelög lána mönnum pen-
inga til að koma sjer upp húsum fyrir og
geldur síðan lánþiggjandi vöxtu til fje-
lagsins og eignin stendur fyrir skuldinni.
Sömuleiðis geldur lánþiggjandi fasteignar-
skatt, eins og hann ætti húsið sjálfur, enda
er það kölluð hans eign, meðan hann
stendur í skilum; en bresti það, þá er allt
tekið af honum og hann á auðvitað ekki
neitt.
Baldvin segir, að miklir peningar sjeu
lagðir hjer í lífsábyrgð. Það er satt, að
nokkuð margir eru í henni. En margir,
er keypt hafa sjer lífsábyrgð, hafa að eins
borgað áskriptargjaldið og þar með búið.
Þeir hafa ekki getað klofið það, að greiða
hin árlegu iðgjöld. Aptur eru margir, sem
verið hafa í lífsábyrgð 1—2 ár og orðið
svo að hætta við það af sömu ástæðu.
Jeg ætla ekki að skrifa mikið um það,
sem B. segir, að menn fái svo mikið af
mat fyrir hvert dagsverk. Þeir fá jafnvel
ekki nú eins mikið og hann segir, og þó
hafa nauðsynjar manna aldrei verið jafn-
ódýrar eins og nú. Jeg efast um, að menn
hafi nokkru sinni fengið hjer 40 kindar-
höfuð eða 12 nautshausa fyrir eitt dags-
verk, jafnvel þó þeir væri bæði flegnir
fram á granirog tungulausir; nema efþað
kynnu að vera agentar, því þeir hafa víst
há daglaun.
Kvennfólk hjer hefir optast stöðugri vinnu
en karlmenn. En samt mun vera orðið
hjer um bil nóg af því hjer, og fæst af þvi
mun eiga störfje fyrirliggjandi, heldur en
karlmennirnir.
Þegar Baldvin er búinn að útmála alla
kostina hjer,(eins og hann framast getur,
þá þykist hann fara að telja ókostina. En
það er öðru nær en að hann haldi þeim
eins mikið fram, enda væri hann þá gagns-
minnifyrir sjálfan sig. Ef agentarnir segðu
jafnt frá ókostum sem kostum, hlutdrægn-
islaust, mundu þeir ekki ná jafnmörgum
hingað, eins og þeir gera. Hann minnist á
hita og kulda, flugur og veggjalys, og
vatnið, með öðru fleira. Kuldi og hiti eru
hjer svo afskaplegir, að slíks eru engin
dæmi á íslandi. Vetrarfrostin nísta menn í
gegn eins og helörvar, og það getur ekki
heitið, að menn geti ferðast hjer á vetr-
um nema þeir klæði sig loðkápum.