Ísafold - 16.05.1894, Blaðsíða 2

106
það sem eptir verður, er víðast borið út
með mykjunni, og safnað í baug, optast
lítið eða ekkert blandað þurrum efnum,
er drekki í sig vökvann. Haugstæðin eru
opin, og óvíða neitt teljandi gert til að
varna því, að lögur sígi niður úr þeim eða
út úr þeim. Jafnvel þótt mykjan hafi ver-
ið blönduð nokkru af þurkandi efnum,
(mold, ösku, moði o. s. frv.), hlýtur þó
mikið að Skolast úr henni með rigninga-
vatni og snjóvatni, einkum þegar snjór
sezt í haugana, og mykjan er svo borin
ofan á hann, sem mjög opt á sjer stað.
Það sem þá fyrst skolast burtu, er þvagið
og hin lausu efni úr mykjunni sjálfri. Hin
auðleystustu og frjóefnaríkustu efnin fara
fyrst, en hin þungleystustu og snauðustu
verða lengst eptir.
Það er því áreiðanlegt, að mjög víða
fer allt þvagið til ónýtis, og mikið af mykj-
unni líka, svo þótt nautgripasaurindin sjeu
á nokkrum stöðum hirt svo, að ekki ein-
ungis mykjan komi að notum, heldur og
þvagið að nokkru leyti, ætla jeg þó vel í
lagt að gera ráð fyrir, að sem svararallri
mykjunni og V4 af þvaginu komi að not-
ura sem áburður, en 3/4 þvagsins fari for-
görðum.
Það væri fróðlegt að vita, hve mikils
virði 3/4 alls nautagripaþvagsins á iandinu
eru; en til þess vantar allar nauðsynlegar
rannsóknir. Búnaðarskólarnir fræða oss
ekki um þess konar, þótt þeir sjeu 4, og
sjest það i þessu sem fleiru, að það væri
betra þótt ekki væri nema að eins 1 bún-
aðarskóli á landinu, væri hann svo, að
hann gæti ieyst úr hinum mikilvægustu
spurningum búfræðinnar.
Það má sjá á útlendum rannsóknum, að
þvagið er ekki lítils virði. Skal jeg til-
nefna grein í »Hjemmets Almanak« 1894
eptir danskan búfræðing, N. A. Hansen.
Honum reiknast, að eptir meðaltali af
mörgum rannsóknum, sem gjörðar hafa
verið á »Dalum«-búnaðarskóla, til að kom-
ast eptir notagildi nautgripaþvags, hafi
eins árs þvag úr einni kú gefið af sjer
hey (töðu) og rófur sem svarað hafi 2356
pd. af heyi (töðu), og loksins kemst hann
að þeirri niðurstöðu, að þvagið sje eins
mikils virði — eða jafnvel meira virði —
en undanrenna, eptir því sem hún sje víða
seld. y>Þvagið er hjer um hil jafn mikils
virði og undanrenna; það má því ekki
fremur láta það fara til ónýtis heldur en
undanrennu«. Þetta eru hans óbreytt orð.
Ef vjer hugsum oss, að byggja nokkuð
verulegt á þessari rannsókn í tilliti til
nautgripaþvagsins hjer á landi, er raunar
margt við hana að athuga. í 1. lagi tek-
ur höfundurinn ekki tillit til kostnaðarins
að safna þvaginu; í 2. lagi hefir það þvag,
sem rannsakað var, verið frjóefna-auðugra
en kúaþvag gjörist hjer á landi, því á
skólanum var kúnum gefið mikið af krapt
fóðri; í 3. lagi var öllu sumarþvaginu safn-
að saman til áburðar, en hjer er ekki hægt
að búast við því; í 4. lagi getum vjer, að
líkindum, ekki búizt við meiri ágóða af
að rækta rófur, eður aðra rótarávexti, en
gras, sem N. A. H. telur þó að hafi borgað
sig betur hvað þvagið snerti frá 1. apríl
til síðari hluta júlí; í 5. lagi er ekki að
búast við, að jurtir hjer á landi taki eins
fljótt til sín frjóefni áburðarins, eins og
þar sem veðurlag er mildara, en eptir því
sem efnin liggja lengur ónotuð í jörðinni,
er hættara við, að þau misfarist.
Allar þessar ástæður hygg jog að hafi
svo mikil áhrif, hver á sinn hátt, að ekki
veiti af að draga 5/7 frá þeim 2356 pd. af
töðu, sem N. A. H. álítur að hafi fengizt
af eins árs þvagi úr einni kú, og verða þá
eptir 2/7, eða liðug 673 pd., sem hreinn á-
góði af söfnun og notkun þvagsins úr 1
mjólkurkú yfir árið. Krónuupphæðin fer
þá eptir því, hve taðan er metin til mik-
illa peninga, en það fer aptur að nokkru
leiti eptir því, hve mikla og ódýra mjólk
er hægt að framleiða af henni. Sje t. d.
mjólkurpotturinn metinn á 15—20 aura,
eins og hann er seldur allvíða hjer á landi,
er alls ekki rangt, þó gjört sje ráð fyrir,
að góð mjólkurkú borgi hvert töðupund
er hún jetur, með 5Y2—7V2 aurum, og ept-
þvi yrðu þá þessi 673 pd. af' töðu að með-
altali nál. 44 kr. En metum nú töðupundið
að eins á 4 aura, sem mun vera hið minnsta
verð, er almennt á sjer stað; þá verður
upphæðin 27 kr., og er það tæpum 3 kr.
minna en Torfi Bjarnason áætlar að megi
meta ársþvag kýrinnar.
Árið 1890 er talið, að hafi verið á ís-
landi 15088 kýr og kcfldar kvígur, 963
griðungar og geldneyti, eldri en veturgöm-
ul, 1987 vetrungar og 2909 kálfar. Þvagið
úr öllum þessum hóp, gjöri jeg að jafrigildi
þvagi úr 15400 mjólkurkúm; sje nú þvagið
úr kúnni metið á 27 kr.-^y4, verður það
alls hjer um bil 312,000 lcr. Þessi upphœð
er það þá, sem vjer fieygjum árlega, ein-
ungis í þessarri áburðartegund. K. G.
(Niðurl.).
Eptirmæli.
Þann 20. marz þ. á. andabist ab heimili sínu
Tjarnarkoti í Njarðvíkum heiðursbóndinn Ög-
mundur Sigurðsson, 36 ára gamall. Hann var
kvæntur Helgu Arinhjarnardóttur, sem lifir
mann sinn ásamt 2 börnum. Foreldrar hans
voru hin alkunnu merkishjón Sigurður sál.
Isleifssonar og Ingibjörg Sæmundsdóttir á
Barkarstöðum í Fljótsblíð. Ingibjörg sál. var
alsystir hins þjóðkunna merkisprests Tómasar
Sæmundssonar á Breiðabólstað. Ögmundur
sál. var sjerstaklega vandaður maður, bæði
til orða og verka, í bezta lagi menntaður af
almúgafólki til. Smiður var hann ágætur.
Formaður mátti hann teljast í fyrstu röð.
Oddviti hreppsnefndarinnar í Njarðvikurhreppi
siðan hrepparnir voru aðskildir (rúm 4 ár);
því starfi gegndi hann með hinni mestu alúð
og vandvirkni. Hefði hann náð fullorðins ár-
mundi, mikið hafa legið eptir hann til fram-
fara byggðarlagi sínu. (Á. Ó.).
Hinn 12. desbr. 1893 andaðist að heimili
sínu Hlíðarseli í Steingrímsfirði ekkjan Mar-
grjet Jónsdóttir, fædd 1832, dóttir Jóns prests
Björnssonar, Hjálmarssonar, presta í Trölla-
tungu. Margrjet sál. bjó í Hlíðarseli allan
sinn búskap, fyrst í ástríku hjónabandi með
manni sínum, Jóni Bjarnasyni, þar til hann
andaðist, en eptir það bjó hún með börnum
sínum í 11 ár. Hún lætur eptir sig fjögur
mannvænleg börn, sem eru: 1, Björn Jónsson
kvæntur bóndi og búfræðingur á Eyjum í
Kjós; 2, Guðjón Jónsson bóndi á Hlíöarseli;
3, Yaldimar Bjarni Jónsson í Hvolsseli í Saur-
bæ; 4, Sigríður Jónsdóttir í Tungugröf. Mar-
grjet sál. var stillt og geðprúð kona, góð hús-
móðir, börnum sínum ástrík og elskuleg
móðir, og framúrskarandi guðrækin. J. B.
Hinn 8. des. 1893 andaðist uppgjafabóndinn
Sigurður Sigurðsson að heimili sinu Hjalla-
nesi í Landhreppi (Landmannahreppi), 71 árs
gamall. Hann er fædddur að Egilsstöðum í
ölfusi 1822; t'aðir hans var Sigurður Sigurðs-
son fyrst aðstoðarprestur síra Sigurðar Ingi-
mundssonar að Arnarbæli í Ölt'usi og síðaa.
prestur að Holtaþingum (f 1846), en móðir
hans var Sigríður Jónsdóttir prófasts Jónsson-
ar að Mýrum í Álptavari. Sig sál. reisti bú
að Saurbæ í Holtum 1846. Árið 1859 gekk
hann aö eiga bústýru sína Kristínu Magnús-
dóttur, sem lifir mann sinn. Bjuggu þau hjón
rausnarbúi og var heimili þeirra orðlagt fyrir
gestrisni og góðgjörðasemi. Sigurður sál. sat
með sæmd á Saurbænum, bætti jörðina og
stóð hagur lians lengi mjög vel. En á síðari
búskaparárum gekk heldur af' honum, og 1884
fluttist hann að Haga, sem hann hafði eign-
arumráð yfir; þar bjó hann á 6. ár, unz hann
siðast fluttist að Hjallanesi, til dóttur sinnar
Sigríðar og tengdasonar Lýðs Arnasonar frá
Skammbeinsstöðum. Börn áttu þau hjón 4 og
lifa þrjú: Sigríður á Hjallanesi, Helga, og Sig-
urgeir sveitakennari í Áshreppi, öll vel gefin
og mannvænleg. Það sem einkum einkenndi
Sigurð sál. var góðgjörðasemi, gestrisni, glað-
lyndi, friðsemi og stilling. Bar sjaldan,
mikið á honum, því hann brauzt aldrei um
eins og »mikilmennin« sum, og þó var hann
mikilmenni og kom meiru góðu til leiðar, en
margt »mikilmennið«, sem hristir sig svojörð-
in nötrar. Hann hjelt Hagakirkju í 42 ár,
hafði tekið ástfóstri við þann stað, og var
samkvæmt ósk sinni jarðaður við þá kirkjui
20. desembr. O.
Póstskipið Latira, Christiansen, lagði
af stað hjeðan til útlanda aðfaranótt 13. þ.
mán. (hvítasunnu) og með henni nokkuð>
af farþegum : landshöfðingjafrú Elín Step-
hensen með son þeirra Magnús til lækn-
inga, fröken Fischer, kapt. Christensen (í
landhernum danska) o. fi.
Veðrátta. Þessi mánuður kaldari miklu
að sínu leyti. en apríl var. Frost á nóttu
öðru hvoru, og veldur talsverðum gróður-
hnekki. Hafísfrjettir engar sannspurðar,
en liklegt, að hafís sje eigi allfjarri landi
og valdi kulda þessum.
Uppsigling á Hvammsfjörð. Ráð-
gjafinn skrifar landshöfðingja 1. marz þ..
á., að sjóliðsstjórnin treysti sjer ekki til
að láta mæla uppsiglíng á Hvammsfjörð
á þessu sumri, fyrir þessar 8000 kr., er
kostur er á samkvæmt síðustu fjárlögum-
Þarf að láta kynna sjer tyrst svæðið, hve
mikinn mannafla þurfa muni til mæling-
anna og fá áætlun um kostnaðinn. Ætlar
að láta kanna þetta í sumar af Díönu frá
Stykkishólmi. Hefir góð orð um að byrja
síðan að sumri á uppmælingunni.
Branðauppbót. Þ. á- fjárveitingu úr
landssjóði til bráðabirgðaruppbótar fátæk-
um brauðum hefir landshöfðingi útbýtt,
þannig: Stað í Grindavík 300 kr., Stað íi
Aðalvík 600, Tjörn á Vatnsnesi 300, Mið-
garði i Grimsey 400, Lundarbrekku 300,
Skarðsþingum 250, Sauðlauksdal 250, Stóru-
völlum 200, Stöð í Stöðvarfirði 100.
Samsöngur (Conoert) sá, er hjer var hald-
inn 14. þ. m. í G.-T.-húsinu, var betur sóttur
en dæmi eru til um nokkra selda skemmtun,
hjer: áheyrendur talsvert á 4. hundrað manns.
Það var og í fyrsta skipti, er kvennmaður
hefir heyrzt syngja hjer sóló frammi fyrir al-
menningi, frk. Guðrún Waage, og þótti tak-
ast mikið vel. Hún hefir mikil hljóð og tög-
ur, prýðilega tamin við söng í Kaupmanna-
höfn i mörg ár, undir handleiðslu ágætra.
kennara. Var gerður harla mikill rómur að
frammistöðu hennar. »Söngtjelagið frá 14.
jan.« aðstoðaði hana og söng annaðhvort lag.