Ísafold - 19.05.1894, Blaðsíða 2

110
skuldina, en vill ekki sættast af tómum
þrákálfaskap eða skuidseigju, eða lætur
fyrir farast að mæta óforfailaður.
Hitt var þó enn vanhugsaðra í frum-
varpinu og jafnvel hlægilegt, að gerðar-
dómi sáttanefndar mátti eptir því einnig
skjóta til dómstólanna, þar sem gerð þó
annars þýðir það, að þræta er útkljáð til
fullnaðar án allra íhlutunar hins lögskip-
aða dómsvalds. Sömuleiðis er alveg ó-
skiijanlegt, hvers vegna gerðarvald sátta-
nefnda skyldi bundið við smáskuldir. Það
virðist enginn skapaður hlutur geta veriö
því til fyrirstöðu, að sáttanefndir fái að
útkijá með þeim hætti eins stærri mái,
fiegar báðir málsaðeigendur eru á það
sáttir.
Fyrirmæli frumvarpsins um hraðan gang
smáskuldamála þessara og um aukið fó-
getavald hreppstjóra sýndi landshöfðingi
fram á að væru óþörf, með því að vjer
hefðum sams konar fyrirmæli í lögum vor-
um og hefðum lengi haft. Er það einn
vottur þess, hve nauða-fljótfærnisiega frum-
vörp eru stundum skrásett hjer á þingi —
þetta t. d. iagt að mestu út úr norsku laga-
boði, en ekki athugað, að sumt af því var
hjer 1 lögum áður, — og hve auðveldlega
slíkir gallagripir fljóta samt sem áður i
gegn um vel skipaða nefnd, með nógum
lagamönnum í, og síðan gegn um heila
þingdeild.
En, sem sagt, þessu máii ætti nú að geta
orðið af lokið í sumar og almennilega frá
því gengið. Það yrði notasæl rjettarbót.
8. Búseta fastakaupmanna. Það mál,
um að skylda þá, er fasta verzlun reka
hjer á landi, til að vera hjer búsettir, er
búið að vera mjög lengi á dagskrá þingsins,
og heflr það ýmissa ráða í leitað til þess
að fá það framkvæmilegt, en árangurs-
laust til þessa. Líklegasta leiðin til að
ná tilgangi slíks nýmælis er eflaust sú, að
veita hjer búsettum kaupmönnum einhver
veruleg hlunnindi eða forrjettindi fyrir
hinum, og hefir því verið hreift á þingi.
Bein iagaþvingun mun reynast óframkvæm-
anleg, — naumlega auðið að fyrirgirða, að
fara megi í kringum slík lög eins og menn
ætla sjer. Hins má geta, að hjegóminn
einber er viðbáran um persónulegt ófrels-
ishapt á kaupmönnum, þar sem sje þessi
búsetuskylda. Þá mætti segja hið sama
t. d. um embættismenn, sem eru skyldaðir
til að vera búsettir þar og þar. Það skyld-
ar þá enginn til að vera í embættinu,
heldur er sagt sem svo, að ef þeir viiji hafa
þetta embætti, þá verði þeir að gegna öli-
um skilmálum fyrir því. Eins er kaup-
mönnum gert alveg frjálst, hvort þeir vilja
reka hjer fasta verzlun eða eigi. Það er
að eins sagt við þá, að ef þeir kjósi það,
þá verði þeir líka að fullnægja þessu bú-
staðarskilyrði. Það mætti kalla það hart
að vísu, ef það skilyrði ætti einnig að ná
til eldri kaupmanna; en aldrei mun hafa
verið fram á það farið á þingi, heldur
skyldi búsetuskyldan að eins lenda á
þeim, er leystu borgarabrjef eptir að hin
nýju lög gengi i gildi. Og það er mikill
munur, sem vafasamt mun vera, hvort
kaupmannastjettin h'efir veitt giögga epitir-
tekt. Það má mikið vera, ef ímugustur
hennar á nýmæli þessu hefir eigi stafaðaf
því, að hún heflr ímyndað sjer, að það
ætti að ná t.il sín, j). e. eins til þeirra
manna, er nú reka hjer verzlun eða rekið
hafa jafnvel heilan mannsaldur eða leng-
ur og veriö þó búsettir erlendis. Hún mun
ékki almennt kynna sjer mikið aiþingis-
tíðindin, kaupmannastjettin okkar.
Liklegast fer svo, að vjer verðum að láta
oss lynda þá von, þá líklegu von, að bú-
seta kaupmanna hjer aukist smámsaman
sjálfkrafa, án nokkurrar laganauðungar.
9. Eptirlaun. Fari svo, sem við er búið,
að eptirlaunalögunum frá síðasta þingi
verði synjað staðfestingar, virðist sjáifsagt
að taka það mál upp aptur þegar um hæl,
annaðhvort iíkt og gengið var frá því í
fyrra, eða þá í sambandi við ellistyrks-
frumvarpið frá 1891. Þau eru gegndar-
laus, eptiriaunin í sumum embættum, eins
og nú gerist, og er engin von að þjóð og
þing uni því.
Gangi aukaþingið í sumar vel frá þess-
um 9 málum, er hjer hafa nefnd verið,
þarf j-það engan kinnroða að bera fyrir
dagsverk sitt, miklu síður en þó að það
hefði 100 mál undir, og skildi, ef til vill,
ekki viðunanlega við nema 3—4.
Sigling. Maí 13. Uffo (76 smál., skipstj
Grube) frá Khöfn með ýmsar vörur til W.
Christensens. 14. S. B. & H. (122, David
Ross) frá Liverpool með salt og kol til
Mr. Ward, fiskikaupmannsins frá Teign-
mouth, er hjer dvelur. 19. Verðandi (29, J.
C. Kiöcker) frá Khöfn með ýmsar vörur
til W. Christensens verzlunar; skútan er
eign verzlunarinnar og á að notast til
fiskiveiða.
Nýtt þingmannsefni, fyrir Reykjavík
er landritari Hannes Hafstein — afráðið
að bjóða sig fyrir 2 dögum. Heldur þing-
máiafund annan laugardag, 26. þ. m.
Kjörfundir. Mýramenn hafa kjörfund
4. júní að Galtarholti, Borgfirðingar 7. júní
að Leirá, Reykvíkingar 8. júní, Kjósar-
sýsla og Gullbringu 8. júní í Hafnarfirði,
Árnesingar 9. júní að Hraungerði.
Maður drukknaði í Hvítá fyrir
skemmstu, vinnumaður frá Stafholti, Sveinn
að nafni, var að koma fyrir laxagirðing-
arkláf í ánni við 3. mann á bát, er hvolfdi,
og varð hinum 2 bjargað frá iandi, —
krækt í þá þaðan, er þeir flutu svo nærri.
Dáinn er 14. þ. m. (annan í hvítasunnu)
Bergsteinn Jónsson söðlasmiður á Eyrar-
bakka, Þórðarsonar í Eyvindarmúla, tæp-
lega fertugur, greindur maður og vellátinn.
Frá útlöndum bárust blöð hingað í
morgun (með skipi W. Christensens kaup-
manns) fram undir lok f. mán., og er þar
fátt frjettnæmt. Ríkisþinginu danska skyidi
slíta 2. þ. m. Ráðgjafaskiptum í Dan-
mörku ekki hreift. Dáin í Khöfn frú Julie
Södring (f. Rosenkilde), mikils háttar leik-
kona og allfræg, sjötug. Keisaraefni Rússa,
Nikulás Alexandersson hins III. og Maríu
drotningar (Dagmarar) Kristjánsdóttur hins
níunda, hefir fastnað sjer eina dóttur-dótt-
ur Viktoríu Bretadrotningar, er Alix heitir
og er prinzessa af Ilessen, systir hertog-
ans, er þar ræður löndum nú. Móðir
hennar var Alice, önnur dóttir Viktoríu,.
móðirsystir Vilhjálms keisara annars. Eina
systur brúðarefnisins, Irene, á Hinrik Prússa-
prinz, bróðir Vilhjálms keisara. Aukast þar
með mægðir með þjóðhöfðingjum Rússa,
Þjóðverja og Englendinga, og gera blöö
úr því aukna friðarvon. Brúðkaup þeirra
keisaraefnis og heitmeyjar hans á að standa,
3.ágúst í sumar. Hann er26ára, en hún 22.
Vertíðarafli í Norvegi orðinn 50 milj.
(54 í fyrra), en fiskurinn talinn J/6 rýrari
en í fyrra.
Brúarmálsstælan. (Brjefkafli úr Arnes-
sýslu). Mikil stæla hefir verið milii þeirra.
ritstjóra Þjóðólfs og Þorláks í Fífuhvammi út
af hrúargæzlunni, og hefir oss þótt það helzt.
til óþörf barátta og of langt leidd.
Eptir voru áliti fór brúargæzlumálið mikið-
vel á þingi í fyrra, því útlit var fyrir að ann-
aðhvort hefði orðið að verða brúarvörður og
þar af leiðandi bruartollur, eða brúargæzla
hins vegar. Sjáum vjer ekki annað en að brú-
arvörður hefði orðið að sumu ieyti harla dýr,.
en að sumu óþariur. Dýr með því, að efbrú-
in hefði verið læst um nætur, var með þv£
hept ferð manna eins sumar sem vetur, og
þurftu því verðirnir að vera tveir. En óþarf-
ur að því leyti, að þegar ís væri á Anni, sem
opt er á vetrum, færi hver maður ísinn, en,
ekki brúna. Einnig má geta þess, að margur
þarf að fara brúna, sem ekki hefir peninga á.
reiðum höndum. Yirðist oss því þessi nú lög-
hoðna brúargæzla hyggilegri miklu en hrúar-
vörður og brúartollur.
Oss virðist engin ástæða til að fara að hafna.
Þorlaki í þetta sinn fyrir þingmann, hann sem
er húinn að vera þingmaður okkar í 20 ár og
allt af talinn fremstur bænda á þingi, bæði af
menntamönnum oghinum. Um ritstjóra Þjóð-
ólfs skulum vjer ekki dæma sem þingmanns-
efni; en ekki mun hann hafa bætt fyrir sjer-
hjer með stælunni við Þorlák.
Farið ekki til Ameriku! Brjefstend-
ur í »Verdens Gang« 30. marz þ. á. frá
Bandaríkjunum (Massachusetts), svo látandi
»Það lítur út fyrir, að menn heima (i
Norvegi) sje alls ófróðir um, hvernig á-
standið er hjer nú í Ameríku; þvi hjer
kemur hvort skipið á fætur öðru fullt af'
vesturförum. Það er hjer um bil ómögu-
legt að lýsa því, hvað fyrir þeim liggur,
þessum innflytjendum. Það er ómögulegt
að fá vinnu, þó menn vildu svo vinna
fyrir 40—50 cent á dag.
Fullur þriðjungur af verkamönnum
landsins (Ameriku) er og hefir verið vinnu-
laus langa-lengi. Margar verksmiðjur hafa
hætt algerlega allri vinnu og margar
halda henni áfram að eins með helming,
vinnuafla síns, er áður var«.
Leiðarvisir ísafoldar.
1368. Hefur sveitarnefnd myndugleik til að'
banna mjer að hafa vinnukonu einhleypa, sem
tekur fullt kaup og geldur í styrktarsjóð, 42'
ára að aldri, einungis aj þeim orsökum að
það er 10. vistarár hennar í hreppnum, en,
gjörir mjer ekki aðvart fyrr en viku fyrir
vinnuhjúaskildaga, eða varðar það nokkru fyrir
mig, að halda hana fyrir hjú ?
Sv. Nei við báðum liðum spurningarinnar.
1369. Hross nágranna míns ganga í túnii
mínu og engjum. Má jeg þá ekki taka þau
og setja inn, og láta hann kaupa þau út, ef
jeg áður hef tilsagt honum hrossin, en hann,
skeytir því engu?