Ísafold - 28.07.1894, Blaðsíða 2

186
fjaðratekja á sumum jörðum svo mikil, að
mælt var að hrykki vel fyrir landskuld af
þeím. Nú var mér sagt, að varla sæjust
nema 10—20 álptir á Gilsfirði allt sumar-
ið. Það er af manna völdum, sem þessi
umskipti eru orðin. Álptirnar verpa á heið-
um uppi, þar sem vötn eru mikii, og mun
Arnarvatnsheiðif sem er alþakin vötnum,
eins og kunnugt er, Vera hið mesta álpta-
ver á landinu. En þar hefir einmitt sá
ófagnaður komizt í tízku á síðari tímum,
að hjeraðsmenn hæði norðan heiðarinnar
og sunnan gera þangað leiðangur á þeim
tima, er álptarungarnir eru það þroskaðir
orðnir, að þeir eru að eins ófleygir eða
ekki fullfleygir, og vinna á þeim, heldur
hroðalega,— »arga þá niður* með hundum,
sem kallað er. Með fuglafriðunarlögum
vorum (frá 1885) eru álptir að eins friðað-
ar á tímahilinu írá 1. apríl til 20. júli, sem
er hvergi nærri nóg, og virðist hefði vel
mátt hafa þær friðaðar allt árið; að minnsta
kosti væri ómissandi, að gera það nú um
nokkurt árahii að minnsta kosti, til þess
að rjetta við aptur stofninn almennilega,
áður en það er orðið um seinan.
V.
Fátt gladdi mig meira í ferðinni en að
koma á nokkur hin helztu heimili áþeirri leið
og hafa spurnir af öðrum, þar sem áfengir
drykkir eru alls eigi hafðir um hönd. Það
kalla jeg mjög svo mikilsverða framför.
Enginn hlutur sannfærir almenning hetur
um, hve hotnlaus flónska öll áfengishrúk-
un er til drykkjar, en að hafa fyrir aug-
um dæmi helztu heimila í sveitinni og nýt-
ustu, og þreifa á því, að þau halda allri
sinni virðingu og vinsæld og heztu þrif-
um, þó að áfengi sje þar ekki á hoðstól-
um hvorki gestum nje heimamönnum,
hvorki í veizlum nje endranær. — Jeghafði
gaman af einni sögu, sem mjer var sögð í
Dölunum. Þar var á einu merkasta og
helzta heimilinu haldin fyrir nokkrum
missirum mikils háttar hrúðkaupsveizla,
þar sem ekkert áfengi var um hönd haft, og
þótti mikið vel fara. Meðal brúðkaupsgest-
anna var einn alræmdur drykkjusvoli, og
kom mjög drukkinn í veizluna, en fór ai-
veg ódrukkinn úr henni aptur. Þóttu það
tíðindi þar. Nú er maður þessi eindreginn
og öruggur hindindismaður.
Það mun og eigi á löngu líða og er þeg-
ar fram komið, að ávextir hins nýja siðs lýsi
sjer greinilega í blómlegri efnahag manna,
hæði embættismanna og hænda, eins og
mjög er eðiilegt. Hin heina fjársóun í á-
fengið er sök sjer; hitt er opt enn ískyggi-
legra og afdrifameira til niðurdreps efna-
hagnum, er heimilisfeðurnir hafa hugann
svo ríkt við Bacchus hundinn, með marg-
víslegu ómennskuhátterni og ráðdeildar-
leysi, er þvi fylgir, að þeir missa nær
allan áhuga á að ala sæmilega önn fyrir
heimili sínu og vera sem nýtastir menn í
sveitarfjelagi, sýslufjelagi eða landsfjelagi.
Það er raunaieg sjón og mæðuleg tilhugs-
un fyrir þá, sem einhverja hugsun hafa á
góðum þjóðþrifum, er t. d. emhættismenn
með góðum launum og góðum ástæðum—
prestar og sýsiumenn — skilja svo við em-
bættið eða lífið eptir hálfan eða heilan
mannsaldur, að ekkei't liggur eptir þá að
kalla nýtilegt landi eða lýð til góðs; skilja
jafnvel konu og hörn eptir á vonarvöl.
Líf þeirra heflr verið mest Bacchusi
helgað. Hans óiyfjan hafa þeir sáð i akur
þjóðlífsins og dreift því út frá sjer í allar áttir,
einkum meðal hinnar uppvaxandi kynslóð-
ar,—því freklegar, sem þeir hafa verið het-
ur af guði gerðir. — —
Fjarri er mjer að vísu, að amast við
kaffinu; þjóðin væri góðu hætt, ef það
kæmi að mestu í stað alls áfengis. Það mun
og miklu meira hóf á því nú orðið víðast
til sveita en áður gerðist, meðan það var
rniklu ódýrara, handa heimafólki að
minnsta kosti. En ákaflega er það mikið
tíðkað handa gestum. Mun sumstaðar,
þar sem mjög er gestkvæmt, margan dag-
inn kaffiketillinn varla af hlóðum ganga
frá morgni til kvelds. Eyðslan í það er
sök sjer. Tímatöfin sýnist mjer enn við-
sjálli. Húsfreyja eða þá annar helzti
kvennmaðurinn á heimilinu útgefinn við
þetta, og húsráðandi verklaus yfir gestin-
um eða gestunum, meðan á kaffinu stend-
ur, sem getur verið œði-lengi með slæmum
hlóðum og siæmum eldivið. Og svo slórið
á eptir kaffinu, sem tíðkast almennt; »ekki
siðlegt, að rjúka af stað undir eins og búið
er að renna niður síðasta sopanum»! En
hitt er þá »siðlegra«, að eyða gegndar-
laust tíma húsráðanda og jafnvel fleiri
heimamanna, að ónefndri töfinni fyrirferða-
manninn sjálfan! Það verður lítið úr dag-
leiðunum fyrir honum með mörgum kaffi-
viðkomustöðum. Jeg vil láta ferðamenn
taka upp þann sið, að afþakka kaffi á
hæjum þar sem þeir koma við utan mál-
tíða; kjósa sjer heldur einhvern svaladrykk,
sem engin töf fylgir, mysu eða mjólk eða
því um likt. Virðist mjer óliku hetri hinn
gamli, góði siður, sem Ólafur í Ási lýsir i
sinni einkar-fróðlegu og vel sömdu grein
(»Fyrir 40 árum«) í þ. á. Bókmenntafjel,-
tímariti: að taka frá á málum könnu með
mjólk að drekka handa gestum, sem að
garði ber utan máltíða eða ekki þiggja
að horða eða þurfa þess ekki. Það er
mun hentugra en allt kaffisýslið, og ættu
menn ekki síður að geta aðhyllzt það nú
orðið, þar sem margir hafa þó ljósari
hugmynd um það í orði að minnsta
kosti en áður gerðist, að »timinn er pen-
ingar«.
B. J.
Eptirmæli.
Isafold hefir þegar áður minnzt lauslega á
lát ekkjufrúar Elínar Einarsdóttur. Hún var
fædd 2. okt. 1811 i Skógum undir Eyjatjöll-
um og ólst þar upp hjá foreldrum sínum Ein-
ari stúdent Högnasyni og konu hans Ragn-
hildi Sigurðardóttur, þangah til hún var tvit-
ug. Þá fór hún (1831) að Laugarnesi til Stein-
gríms biskups Jónssonar, og dvaldi þar í 8
ár. Um þær mundir var Jón Jónsson, er sið-
ar varð eiginmaður hennar, skrifari bjá Stein-
grími biskupi, og þar komst hún fyrst í kynni
við hann. Þau giftust 6. júní 1841 og flutt-
ust þá þegar aö Steinnesi í Þingi í Húna-
vatnssýslu, því að maður hennar hafði þá
fengið Þingeyraprestakall. Þar var síra Jón
prestur í 21 ár og prófastur Húnvetninga í 19
ár og var talinn einhver hinn merkasti klerk-
ur hjer á landi. Þau hjón voru hvort öðru
samvalin að höfðingsskap og örlæti, og heim-
ili þeirra sannkallað rausnarheimili. Þótti þá
vel setið Þingið, þegar þar sátu svo að segja
samtýnis þeir Jón próiastur í Steinnesi og
bróðir hans Ólafur dannebrogsmaður á Sveins-
stöðum og þeir mágar Jósep læknir Skaptason
í Hnausum og Magnús umboðsmaður Ólsen á
Þingeyrum. Síra Jón dó 2. júní 1862, og flutti
frú Elín ári síðar búierlum frá Steinnesi fyrst
að Hofi í Yatnsdal og síðan að Leysingjastöð-
um í Þingi. Vorið 1871 brá hún búi og flutti
vestur aö Bæ í Króksfirði með tengdasyni
sínum Ólafi hjeraðslækni Sigvaldasyni, sem
hafði sama vorið gengið að eiga dóttur henn-
ar Elísabetu, og var hún hjá þeim hjónum
til dauðadags. Af börnum þeirra síra Jóns
komust 6 úr barnæsku, tveir synir: Jón Einar
stúdent og Steingrímur prófastur í Otrardal,
báðir dánir, og fjórar dætur, sem enn lifa: frú
Elísabet í Bæ, Yalgerður, kona Tómasar prests
Hallgrímssonar á Yöllum í Svarfaðardal, Ing-
unn, kona Sigvalda Blöndals á Sauöárkrók, og
Sigríður, sem er ógiit.
Frú Elín var flestum þeim kostum búin,
sem kvennmann geta prýtt. Hún var annál-
uö fríðleikskona á yngri árum, guðrækin, göf-
uglynd og hjartagóð, greindarkona hin mesta,
ráðdeildarsöm og hyggin, ástrík eiginkona og
móðir, trygg og viníöst. Hún var á þriðja.
ári um áttrætt, þegar hún dó á heimili dóttur
sinnar úr afleiðingum inflúenzaveikinnar í vor
13. dag aprílmánaðar.
P-
Hinn 12. júní þ. á. húsfreyja Kristín Þurid~
ur Helgadóttir á Hólum í Reykjadal. Hún,
var dóttir Helga bónda Jónssonar og Sigur-
veigar Jónsdóttur á Hallbjarnarstöðum f
Roykjadal, en fósturdóttir Árna bónda Magn-
ússonar og Kristinar Jónsdóttur á Rauðu-
skriðu í Skriðuhverfi. Kristín sál. var gipt,
Jakob Sigurjónssyni frá Einarsstöðum í Reykja-
dal og höfðu þau búið saman í 11 ár og átt.
6 börn saman; eru3af þeim á lífi. Hún varfr
að eins 32 ára að aldri, kona fríð sýnum, vel'
greind, en um fram allt góð og vel látin. Má
og með sanni segja, að varla gæti spak-
legra, siðsamara og fegurra heimilislít og sam-
búð hjá þeim hjónum á Hólum. (J. St.).
Tíðarfar. í gær skipti loks um veðurt
sólskinsþerrir í gær og í dag. Yoru töður-
úti hjer sunnanlands, hvert strá hjer um
bil, og eins í vestursýslunum nyrðra, að>
síðustu frjettir herma; óþurrkarnir hafa náð
norður í Skagafjörð í minnsta lagi.
Brúðkaupsafmæli. í dag er 25 ára.
hrúðkaupsafmæli Friðriks Danakonungsefn-
is Kristjánssonar hins IX. og Lovísu krón-
prinzessu Karlsdóttur XV. Svíakonungs
þau giptust 28. júlí 1869. Mun vera mik-
ið um dýrðir í Danmörku, eptir því sem
til stóð. Hjer í Reykjavík er flaggað á.
hverri stöng, en annað lítið gert í minn-
ingu dagsins.
20,000 manna ætla menn að týnzt haíi
í landskjálptunum í Grikklandi í vor.
Fálieyrð viðkoma. Eptir blaði einu í
Sioux Falls í Suður-Dakota í Ameríku er höfð
þessi frásögn og ábyrgzt að sönn sje: »Hin
merkilegasta fjölskylda hjer á landi og ef til
vill í öllum heimi á heima nærri Yankton.
Það eru hjón með 24 börnum. Móðirin er
ekki þrítug enn. Hún er sögð norsk, en mað-
urinn hjerlendur. Börnin eru öll þríburar, og
eru hin elztu 12 vetra. Þaö eru allt drengir,
nema einir þríburar tómar stúlkur«.
Heimssýningin í Antwerpen var vígð
12. maí þ. á. af Belgjakonungi, í viðurvist
35,000 manna. Sýningarskálarnir eru allir af
járni og með zinkþaki. Þeir taka yfir 1 milj-
ón ferhyrningsfet að flatarmáli. Mest rúm
hafa þar Bandaríkin i Norður-Ameriku og
fjölskrúðugasta sýningu. Sýningin kvað vera
með sama sniði og Chicagosýningin, en hvergi,
nærri eins fjölskrúðug.
Zuider-vatn á Hollandi er ætlazt til að
verði horfið úr sögunni að 30 árum liðnum.
Það á að þurka það upp og rækta allan vatns-
farveginn. Hann er hátt upp í 1 milj. dag-
sláttur og er;það land talið munu verða 2000'